“Les Falsificateurs”
Edition Gallimard
2007
“Οι παραχαράκτες”
μετφ. Ε. Γραμματικοπούλου
εκδόσεις Πόλις
2009
Πάντα ήταν και είναι αδυναμία μου τα βιβλία που χτίζουν έναν μυθοπλαστικό κόσμο, ορθώνουν τα τείχη μιας φανταστικής πολιτείας, αλλά –προσοχή- με αληθοφάνεια και με την αίσθηση του πραγματικού.
Ο Bello ξαναγράφει την πραγματικότητα αλλά και την ιστορία μέσα από τον ΟΠΠ (Οργανισμό Παγκόσμιας Παραχάραξης), έναν τεράστιο, πολυάριθμο, αφανή οργανισμό που παραχαράσσει έγγραφα, γεγονότα, μαρτυρίες κ.ο.κ., προκειμένου να κατευθύνει τη δράση της ανθρωπότητας σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις, κατά βάση κοινωνικά ωφέλιμες. Ο αφηγητής στρατολογείται σ’ αυτόν τον μυστικό οργανισμό, διακρίνεται για τις ικανότητές-του, αμφιβάλλει για την ωφέλεια της δράσης-του, περνάει για λίγο εκτός, αλλά επανέρχεται πιο συνειδητοποιημένος και καταφέρνει να ανέβει την κλίμακα προς την κορυφή, όπου παίρνονται οι αποφάσεις… Η συνέχεια στο επόμενο, καθώς «Οι παραχαράκτες» θα συνεχιστούν στο επόμενο βιβλίο της διλογίας.
Το πρώτο θετικό στοιχείο, όπως προείπα, είν
αι η αληθοφάνεια σε ένα εξαιρετικά φιλόδοξο τόλμημα. Όσοι το διαβάζουν πειθόμαστε πως σε μια προ διαδικτύου κοινωνία, πόσο μάλλον μετά, μικρές παραχαράξεις είναι εφικτές, εφόσον οι πηγές πληροφοριών είναι άπειρες και η δυνατότητα ελέγχου των στοιχείων ολοένα και μικρότερη. Από εκεί και έπειτα τόσο ο Σλιβ, ο πρωταγωνιστής, όσο και οι άλλοι πράκτορες εκπροσωπούν τάσεις της σύγχρονης κοινωνίας, τον φιλόδοξο, την αδίστακτη καριερίστα, τον προβληματισμένο, την ευαισθητοποιημένη κ.ο.κ. Η δράση εξελίσσεται γρήγορα και, όπου πάει να γίνει κοιλιά, ένα εύρημα αναπτερώνει το ενδιαφέρον, ο κοσμοπολιτισμός με τις αλλαγές πόλεων και περιβαλλόντων κυριαρχεί, το κινηματογραφικό πηγαινέλα μεταξύ παρόντος και πρόσφατου παρελθόντος, διεθνών οργανισμών και μικρών κοινωνιών σαγηνεύει.
Επειδή είδα χθες στην Ελευθεροτυπία μια παρουσίαση του έργου χωρίς ερμηνεία-του, θα ήθελα να τολμήσω εδώ δύο ερμηνευτικές θέσεις, ίσως έξω από το κλίμα της αφήγησης, αλλά και στην προοπτική ενός έργου που βλέπει το μέλλον και προβληματίζει πάνω στην (ανα)κατασκευή της πραγματικότητας.
1. Το διαδίκτυο και γενικά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι πλέον οι ιστορικοί της εποχής, που μπορούν να παρουσιάσουν αληθοφανώς την πραγματικότητα όπως θέλουν, χωρίς ο θεατής να μπορεί να την ελέγξει. Ακόμα περισσότερο είναι σε θέση να παραποιήσουν τα γεγονότα, να κατασκευάσουν τον κόσμο γύρω-μας, να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη και να επηρεάσουν όπως τα ίδια θέλουν. Στην χαοτική κοινωνία-μας τίποτα δεν είναι αυτονόητο και τίποτα δεν είναι δεδομένο.
2. Στη μεταμοντέρνα εποχή-μας η ίδια η λογοτεχνία είναι μια ανακατασκευή της όποιας πραγματικότητας. Και φυσικά η λογοτεχνία δεν αποτυπώνει απλώς την εποχή, αλλά πλάθει φανταστικές κοινωνίες, πλάθει σενάρια και τα περνάει ως αληθοφανή, χτίζει κόσμους και καταστάσεις. Αυτό όμως είναι μέσα στις συμβάσεις-της. Όταν όμως αυτό επιχειρεί να διαγράψει τα πορίσματα των επιστημών, όπως της ιστοριογραφίας, και στην περίπτωση των μεταμοντέρνων οπτικών του σύγχρονου ιστορικού μυθιστορήματος να παρουσιάσει το παρελθόν από άδηλες αλλά όχι πάντα πιο αντικειμενικές πλευρές, τότε η λογοτεχνία επιχειρεί να γίνει η «παραχαράκτρια» της ιστορίας.
Ο Bello δείχνει πόσο η ανθρωπότητα είναι αδύνατον να αντισταθεί σε μεθοδευμένες κινήσεις παραχάραξης της πραγματικότητας, αλλά ο μανδύας της κοινωφελούς δράσης διασώζει ως εδώ τα προσχήματα. Ο κίνδυνος ωστόσο είναι ορατός… και γι’ αυτό περιμένουμε με ανυπομονησία το επόμενο έργο-του.
Edition Gallimard
2007
“Οι παραχαράκτες”
μετφ. Ε. Γραμματικοπούλου
εκδόσεις Πόλις
2009
Πάντα ήταν και είναι αδυναμία μου τα βιβλία που χτίζουν έναν μυθοπλαστικό κόσμο, ορθώνουν τα τείχη μιας φανταστικής πολιτείας, αλλά –προσοχή- με αληθοφάνεια και με την αίσθηση του πραγματικού.
Ο Bello ξαναγράφει την πραγματικότητα αλλά και την ιστορία μέσα από τον ΟΠΠ (Οργανισμό Παγκόσμιας Παραχάραξης), έναν τεράστιο, πολυάριθμο, αφανή οργανισμό που παραχαράσσει έγγραφα, γεγονότα, μαρτυρίες κ.ο.κ., προκειμένου να κατευθύνει τη δράση της ανθρωπότητας σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις, κατά βάση κοινωνικά ωφέλιμες. Ο αφηγητής στρατολογείται σ’ αυτόν τον μυστικό οργανισμό, διακρίνεται για τις ικανότητές-του, αμφιβάλλει για την ωφέλεια της δράσης-του, περνάει για λίγο εκτός, αλλά επανέρχεται πιο συνειδητοποιημένος και καταφέρνει να ανέβει την κλίμακα προς την κορυφή, όπου παίρνονται οι αποφάσεις… Η συνέχεια στο επόμενο, καθώς «Οι παραχαράκτες» θα συνεχιστούν στο επόμενο βιβλίο της διλογίας.
Το πρώτο θετικό στοιχείο, όπως προείπα, είν
αι η αληθοφάνεια σε ένα εξαιρετικά φιλόδοξο τόλμημα. Όσοι το διαβάζουν πειθόμαστε πως σε μια προ διαδικτύου κοινωνία, πόσο μάλλον μετά, μικρές παραχαράξεις είναι εφικτές, εφόσον οι πηγές πληροφοριών είναι άπειρες και η δυνατότητα ελέγχου των στοιχείων ολοένα και μικρότερη. Από εκεί και έπειτα τόσο ο Σλιβ, ο πρωταγωνιστής, όσο και οι άλλοι πράκτορες εκπροσωπούν τάσεις της σύγχρονης κοινωνίας, τον φιλόδοξο, την αδίστακτη καριερίστα, τον προβληματισμένο, την ευαισθητοποιημένη κ.ο.κ. Η δράση εξελίσσεται γρήγορα και, όπου πάει να γίνει κοιλιά, ένα εύρημα αναπτερώνει το ενδιαφέρον, ο κοσμοπολιτισμός με τις αλλαγές πόλεων και περιβαλλόντων κυριαρχεί, το κινηματογραφικό πηγαινέλα μεταξύ παρόντος και πρόσφατου παρελθόντος, διεθνών οργανισμών και μικρών κοινωνιών σαγηνεύει.Επειδή είδα χθες στην Ελευθεροτυπία μια παρουσίαση του έργου χωρίς ερμηνεία-του, θα ήθελα να τολμήσω εδώ δύο ερμηνευτικές θέσεις, ίσως έξω από το κλίμα της αφήγησης, αλλά και στην προοπτική ενός έργου που βλέπει το μέλλον και προβληματίζει πάνω στην (ανα)κατασκευή της πραγματικότητας.
1. Το διαδίκτυο και γενικά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι πλέον οι ιστορικοί της εποχής, που μπορούν να παρουσιάσουν αληθοφανώς την πραγματικότητα όπως θέλουν, χωρίς ο θεατής να μπορεί να την ελέγξει. Ακόμα περισσότερο είναι σε θέση να παραποιήσουν τα γεγονότα, να κατασκευάσουν τον κόσμο γύρω-μας, να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη και να επηρεάσουν όπως τα ίδια θέλουν. Στην χαοτική κοινωνία-μας τίποτα δεν είναι αυτονόητο και τίποτα δεν είναι δεδομένο.
2. Στη μεταμοντέρνα εποχή-μας η ίδια η λογοτεχνία είναι μια ανακατασκευή της όποιας πραγματικότητας. Και φυσικά η λογοτεχνία δεν αποτυπώνει απλώς την εποχή, αλλά πλάθει φανταστικές κοινωνίες, πλάθει σενάρια και τα περνάει ως αληθοφανή, χτίζει κόσμους και καταστάσεις. Αυτό όμως είναι μέσα στις συμβάσεις-της. Όταν όμως αυτό επιχειρεί να διαγράψει τα πορίσματα των επιστημών, όπως της ιστοριογραφίας, και στην περίπτωση των μεταμοντέρνων οπτικών του σύγχρονου ιστορικού μυθιστορήματος να παρουσιάσει το παρελθόν από άδηλες αλλά όχι πάντα πιο αντικειμενικές πλευρές, τότε η λογοτεχνία επιχειρεί να γίνει η «παραχαράκτρια» της ιστορίας.
Ο Bello δείχνει πόσο η ανθρωπότητα είναι αδύνατον να αντισταθεί σε μεθοδευμένες κινήσεις παραχάραξης της πραγματικότητας, αλλά ο μανδύας της κοινωφελούς δράσης διασώζει ως εδώ τα προσχήματα. Ο κίνδυνος ωστόσο είναι ορατός… και γι’ αυτό περιμένουμε με ανυπομονησία το επόμενο έργο-του.
Πατριάρχης Φώτιος
No comments:
Post a Comment