ΝΟΜΠΕΛ-ΟΣΚΟΠΗΣΗ

Το κουίζ που επέλεξα για τις μέρες του Πάσχα δεν είναι καθόλου …άγιο. Χρειάζεται δαιμόνια σκέψη και υποκειμενικές εξηγήσεις. Το είχα σκεφτεί από τον Ιανουάριο, αφού συνηθίζω Χριστούγεννα, Πάσχα και Αύγουστο να θέτω, στον εαυτό-μου και στους θαμώνες του Βιβλιοκαφέ, ένα ερωτηματολόγιο. Το σημερινό στρέφεται γύρω από τα βραβεία Νόμπελ* και απαρτίζεται από δύο μέρη με τέσσερις συνολικά ερωτήσεις.

           

Από τη μία, το βραβείο που έχει κλείσει ήδη έναν αιώνα ζωής θεωρείται η ανώτερη διάκριση σε παγκόσμιο επίπεδο. Η βράβευση, εκεί μέσα στο φθινόπωρο, από τη Σουηδική Ακαδημία γεννάει συζητήσεις, είτε επειδή προκρίθηκε ένας αμφιλεγόμενος και συχνά άγνωστος συγγραφέας, είτε επειδή η ίδια η βράβευση κινεί πωλήσεις και ιεραρχικές αξίες στο χρηματιστήριο των πολιτιστικών αξιών, είτε επειδή όλοι αναζητούν το πολιτικό, εξωλογοτεχνικό, κριτήριο με το οποίο δόθηκε το βραβείο.

            Έτσι, το πρώτο σκέλος του διαγωνισμού-μας σχετίζεται με τα ονόματα συγγραφέων, οι οποίοι ήδη έχουν πάρει το βραβείο Νόμπελ. Τη λίστα των βραβευθέντων μπορείτε να τη βρείτε εδώ: ΒΡΑΒΕΙΑ ΝΟΜΠΕΛ.

Α.        Εσείς επιλέγετε μέχρι 10 από αυτούς, αυτούς που πιστεύετε ότι δικαίως το πήραν και εξηγείτε (αν θέλετε) γιατί τους θεωρείτε α-ξι-ο-λο-γό-τα-τους και διαχρονικούς.

Β.        Επίσης, επιλέγετε μέχρι 5 από τους νομπελίστες, τους οποίους θεωρείτε υπερ-εκτιμημένους (πολιτικά ορθούς αλλά λογοτεχνικά μετριότερους, συγκυριακά αναδεδειγμένους κ.ο.κ.) και ως εκ τούτου δεν θα έπρεπε να πάρουν μια τέτοια διάκριση.

 

            Από την άλλη, από τα γραφεία στοιχημάτων μέχρι τον πιο πιστό βιβλιόφιλο, όλοι έχουν να πουν για τον τάδε δημιουργό, ποιητή ή πεζογράφο, ή και θεατρικό συγγραφέα, ο οποίος θα άξιζε να βραβευτεί χάρη στην ιδιαίτερη σημασία του έργου-του. Όλοι έχουμε πιθανά ονόματα στο μυαλό-μας και αγαπημένα βιβλία (προφανώς μιλάμε για το σύνολο του έργου-του και όχι για ένα μοναδικό αριστούργημα) που καταξιώνουν τον δημιουργό-τους. Φυσικά, ο συγγραφέας πρέπει να ζει, για να μπορεί να βραβευτεί.

Γ.        Επομένως, το δεύτερο σκέλος της νομπελ-οσκόπησης ζητά από εσάς έως 10 ονόματα ζωντανών δημιουργών της διεθνούς σκηνής που θα θέλατε να πάρουν Νόμπελ, όχι για λόγους πολιτικής αλλά για λόγους λογοτεχνικής αξίας των έργων-τους.

Δ.        Τέλος, μέχρι 10 ονόματα νεκρών συγγραφέων που θα άξιζαν να πάρουν το βραβείο αυτό όσο ζούσαν, αν και δεν το πήραν.

 

Ø  Παρακαλώ να τηρήσετε τις προδιαγραφές. ...Ακούτε μερικοί εκεί έξω;

Ø  Αν θέλετε, εξηγείτε και την άποψή-σας, ει δυνατόν στηριγμένη σε περισσότερα του ενός έργα του συγγραφέα για τον οποίο μιλάτε.

Ø  Φυσικά, μπορείτε να αναφέρετε λιγότερα από τον καθορισμένο αριθμό ονόματα, να εξηγήσετε ή όχι, να υποδείξετε έργα που στηρίζουν την πρότασή-σας, μπορείτε να μην ψηφίσετε σε όλες τις κατηγορίες κ.ο.κ.

 

Ψηφίζουμε μέχρι και την Κυριακή 12 Μαΐου 2013, με τα αποτελέσματα να ανακοινώνονται τη Δευτέρα 13 Μαΐου 2013.  

*Θα μπορούσε κανείς να ονομάσει το βραβείο όπως θέλει, αν έχει αντιρρήσεις για το Νόμπελ. Απλώς επειδή θέλω να στηρίξω τον διαγωνισμό σε υπαρκτά σενάρια, πήρα αυτόν τον θεσμό ως βάση.

 

[Τις φωτογραφίες που κοσμούν το ποστ μπορείτε να τις βρείτε στα: www.goodbyte.gr, scientistsandengineersforchange.org, puvidya.wordpress.com, www.inews.gr και www.psmag.com]

Καλό Πάσχα

Πατριάρχης Φώτιος

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: diavazontas & vivliocafe

Η ανάγνωση είναι πολλά πράγματα για τον καθένα χωριστά, πάνω από όλα όμως είναι απόλαυση. Οι ψηφοφορίες για τα προσφιλέστερά μας βιβλία εμπεριέχουν ένα ρίσκο, να μπει κανείς στον πειρασμό να παραθέσει τα αριστουργήματα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας, ξεχνώντας τα αμιγώς προσωπικά του γούστα.

Γι’ αυτό έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να γίνει μια σύγκριση ανάμεσα στην ψηφοφορία που διεξήχθη στο diavazontas.blogspot.com (24/4/2013) από την Κατερίνα Μαλακατέ με στόχο να επιλεγούν τα 10 πιο αγαπημένα βιβλία με δύο ανάλογες δημοσκοπήσεις που είχε διεξαγάγει ο Πατριάρχης Φώτιος στο Βιβλιοκαφέ, μία για τα καλύτερα ελληνικά πεζογραφήματα (7/1/2011) και μια άλλη για τα καλύτερα ξένα μυθιστορήματα (2/5/2011).

Παρά τα διαφορετικά κριτήρια και όρους διεξαγωγής κάθε βολιδοσκόπησης, τη διαφορά στο περιεχόμενο κάθε έρευνας, τη συνολική αποτίμηση στην ψηφοφορία της Κατερίνας και τις επιμέρους αποτιμήσεις στις ψηφοφορίες του Πατριάρχη, το διαφορετικό κοινό που συμμετείχε, ή μάλλον ακριβώς γι’ αυτούς τους λόγους, η συν-εκτίμηση έχει να εξαγάγει ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΑΞΙΟΠΡΟΣΕΚΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.

            Δείτε καταρχάς τον συγκριτικό πίνακα. Ο αριθμός δηλώνει τη σειρά κατάταξης στις προτιμήσεις του κοινού (1: περισσότερες ψήφους). Στις ψηφοφορίες του 2011 υπάρχουν δύο αριθμήσεις (με τον δείκτη [ε] να δηλώνει ελληνικό έργο), ενώ στην αντίστοιχη του 2013 η λίστα είναι ενιαία.   

 

ΕΡΓΟ	2011	2013
Έγκλημα και τιμωρία – Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι	2	1
Ανεμοδαρμένα Ύψη – Έμιλυ Μπροντέ		2
Η μεταμόρφωση - Φραντς Κάφκα		3
Η δίκη – Φραντς Κάφκα	1	4
Ταξίδι στην άκρη της νύχτας – Φερντινάντ Σελίν	4	5
Αδελφοί Καραμαζώφ - Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι	6	6
Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας - Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες		7
Ο ξένος - Αλμπέρ Καμύ	14	8
Το μαγικό βουνό - Τόμας Μαν	8	9
1984 – Τζορτζ Όργουελ	5	10
Αναζητώντας το χαμένο χρόνο - Μαρσέλ Προυστ	10	11
Εκατό χρόνια μοναξιάς – Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες	3	12
Η Φόνισσα – Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης	1[ε]	13
Οι άθλιοι – Βίκτορ Ουγκώ	16	14
Τα σταφύλια της οργής - Τζον Στάιμπεκ		15
Άπαντα πεζά – Χόρχε Λουίς Μπόρχες		16
Το κιβώτιο - Άρης Αλεξάνδρου	2[ε]	17
2666 – Ρομπέρτο Μπολάνιο		18
Διηγήματα – Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης		19
Η βουή και η μανία – Ουίλιαμ Φώκνερ		20
Και με το φως του λύκου επανέρχονται - Ζυράννα Ζατέλη	11[ε]	21
Μόμπι Ντικ - Χέρμαν Μέλβιλ		22
Ο ηλίθιος - Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι	12	23
Ο Χριστός ξανασταυρώνεται – Νίκος Καζαντζάκης		24
Πέδρο Πάραμο - Χουάν Ρούλφο		25
Το κουτσό – Χούλιο Κορτάσαρ		26
Το όνομα του Ρόδου - Ουμπέρτο Έκο	9	27
Το σπίτι των πνευμάτων - Ιζαμπέλ Αλιεντε		28
Ακυβέρνητες πολιτείες – Στρατής Τσίρκας	4[ε]
Eroica - Κοσμάς Πολίτης	5[ε]
Πόλεμος και ειρήνη – Λέο Τολστόι	7
Δον Κιχώτης – Μιγέλ Θερβάντες	11
Ο μικρός πρίγκιπας – Αντουάν Σαίντ ντ’ Εξυπερί	13
Λολίτα – Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ	15
Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι - Όσκαρ Ουάιλντ	17
Οδυσσέας – Τζέιμς Τζόυς	18

 

Και ορίστε κάποια συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε από κοινού :

1.      Μια ένωση των δύο δημοσκοπήσεων (2013 U 2011) εμφανίζει 36 κορυφαία έργα, που σίγουρα είναι μια καλή πρόταση για διάβασμα.

2.      Η πλειοψηφία των καλύτερων/πιο αγαπημένων έργων βρίσκεται και στις δύο ψηφοφορίες. Στα υψηλά κλιμάκια κάνει αίσθηση η θέση της “Μεταμόρφωσης” του Κάφκα και του μυθιστορήματος “Ανεμοδαρμένα ύψη” της Έμιλυ Μπροντέ το 2013 με την απουσία τους το 2011. Αντίστοιχα, τα τελευταία έργα στη συγκριτική λίστα, ενώ υπάρχουν το 2011, απουσιάζουν το 2013.

3.      Η λίστα των TOP περιλαμβάνει έργα που διαχρονικά, απ’ ό,τι φαίνεται, κερδίζουν την εμπιστοσύνη των αναγνωστών. Ίσως γιατί είναι ασφαλέστερες επιλογές, ενώ τα νεότερα βιβλία μένει να αποτιμηθούν. Ο Ντοστογέφσκυ με τρία βιβλία, ο Κάφκα και ο Μάρκες με δύο έργα ο καθένας-τους αναδεικνύονται στους πιο αγαπημένους συγγραφείς.

4.      Ο 19^ος αιώνας αντέχει ακόμα με έργα των Ντοστογέφσκι, Τολστόι, Μπροντέ, Ουγκώ, Ουάιλντ, Μέλβιλ, Παπαδιαμάντη, ενώ ακόμα πιο πίσω πάμε στον “Δον Κιχώτη” του 17^ου αιώνα. Παραδόξως (;) απουσιάζουν οι Γάλλοι κλασικοί Φλωμπέρ, Σταντάλ, Ζολά κ.ο.κ. και διασώζεται μόνο ο Ουγκώ.

5.      Σε εξέχουσα θέση είναι η ισπανόφωνη λογοτεχνία με οκτώ έργα (8), ακολουθεί η αγγλόφωνη με επτά (7), η γαλλόφωνη με πέντε (5), η ρωσόφωνη με τέσσερα (4), η γερμανόφωνη με τρία (3) και η ιταλόφωνη με ένα (1).

6.      Από τα ελληνικά έργα το 2011 ξεχώρισαν στην πρώτη θέση “Το κιβώτιο” του Αλεξάνδρου και “Η Φόνισσα” του Παπαδιαμάντη, ενώ ανάλογα αποτελέσματα έδειξε και η ψηφοφορία του 2013. Ο Παπαδιαμάντης με τη “Φόνισσα” μάλιστα βρέθηκε στην τιμητική 13^η θέση σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ γενικά τα διηγήματά-του κατέλαβαν επίσης πολύ υψηλή θέση. Φυσικά αμφιβάλλουμε αν οι ξένοι θα έβλεπαν με το ίδιο μάτι τις επιλογές-μας, αν και τα δυο ελληνικά που ξεχώρισαν είναι όντως πολύ καλές περιπτώσεις.

7.       Η νεότερη ελληνική λογοτεχνία εκπροσωπείται σε χαμηλότερες θέσεις στην ψηφοφορία του 2013 από τη Ζυράννα Ζατέλη, αλλά είναι γενικά απούσα, όταν μιλάμε συνολικά για τα αγαπημένα μας βιβλία. Πράγμα φυσιολογικό αν αναλογιστούμε την παγκόσμια λογοτεχνική παραγωγή και ταυτόχρονα παράλογο γιατί η ψηφοφορία ήταν για Έλληνες βιβλιόφιλους.

8.      Εμβληματικά μυθιστορήματα με υψηλό δείκτη δυσκολίας στην ανάγνωση, όπως ο «Οδυσσέας» και ο «Άνθρωπος χωρίς ιδιότητες» καταλαμβάνουν αξιοπρόσεκτη θέση στην ψηφοφορία του Βιβλιοκαφέ, ενώ στην αντίστοιχη του Διαβάζοντας εμφανίζονται πιο περιορισμένα.

9.      Σημαντική είναι η αναφορά στο «2666», ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε στη χώρα μας το 2011 κι όμως πρόλαβε σε αυτά τα δυο χρόνια να καθιερωθεί στη συνείδησή μας ως κλασικό και να βρει θέση ανάμεσα στα κορυφαία το 2013. Ή αυτό δείχνει ότι το έργο έγινε μόδα και ίσως σε λίγα χρόνια, σε μια ανάλογη ψηφοφορία, δεν θα προβληθεί;

10.  Και στις δυο ψηφοφορίες έλειψε πιθανώς η τόλμη να αναφερθούμε σε βιβλία νεότερα ή παλαιότερα που δε θεωρούνται παγκόσμιοι ογκόλιθοι, έχουν όμως για τον καθένα μας προσωπικό συγκινησιακό φορτίο. Ίσως απλά να είμαστε συντηρητικοί ως αναγνώστες ή, από την άλλη, απαιτείται κάποιος χρόνος για να κατασταλάξει η αξία ενός βιβλίου μέσα μας και γι’ αυτό καταφεύγουμε στα δοκιμασμένα.  

[Οι φωτογραφίες με τη σειρά που εμφανίζονται λήφθησαν από: stock-clip.com, www.librarything.com, www.ll.georgetown.edu, kepoon.com, www2.warwick.ac.uk, pantocrator.pblogs.gr και freepostermaker.com]

Κατερίνα Μαλακατέ

&

Πατριάρχης Φώτιος

Diavazontas, παίζοντας, ψηφίζοντας και απολαμβάνοντας

Ένα μαγικό παιχνίδι του νου, ένας απολογισμός με τα βιβλία που διαβάζουμε, μια πανδαισία τίτλων και συγγραφέων. 

24/4/2013                  Η ψηφοφορία που διεξήγαγε με πάθος και μεράκι η Κατερίνα Μαλακατέ για τα πιο αγαπημένα βιβλία του καθενός έβγαλε αποτελέσματα και σήμερα αναρτήθηκαν τα στατιστικά στοιχεία που δίνουν μια πρώτη εικόνα. Μπείτε στο diavazontas.blospot.com να τα δείτε!  

26/4/2013                  Την Παρασκευή θα αναρτήσουμε από κοινού (και στα δύο ιστολόγια) συμπεράσματα και σχόλια, γενικότερες εκτιμήσεις για τη δημοσκόπηση της Κατερίνας σε σχέση με δύο δημοσκοπήσεις που είχαν γίνει εδώ στο Βιβλιοκαφέ το 2011. Τρέξτε, κόσμε. Διανέμονται δωρεάν προσκλήσεις για το σόου της Παρασκευής. Όποιος προλάβει, τον Κύριο είδε. 

29/4/2013                  Τη Μεγάλη Δευτέρα θα αρχίσω την καθιερωμένη ψηφοφορία που γίνεται κάθε καλοκαίρι, Χριστούγεννα και Πάσχα. Αυτή τη φορά δεν θα μιλήσουμε ειδικά για βιβλία αλλά γενικότερα για συγγραφείς, και μάλιστα για όσους πήραν Νόμπελ ή για όσους θα άξιζε να το πάρουν. Η ΝΟΜΠΕΛ-ΟΣΚΟΠΗΣΗ θα κρατήσει όλες τις γιορτές. Είστε όλοι ευπρόσδεκτοι. Οι ίδιοι οι Νομπελίστες, παρακαλώ, να μην ψηφίσουν...

Πατριάρχης Φώτιος

Ο Αλαίν ντε Μποττόν πρεσβεύει μια …“Θρησκεία για άθεους”

Είναι αιρετικό και απαράδεκτο εγώ, ένας Πατριάρχης του ορθού δόγματος, να ασχολούμαι με ένα βιβλίο που απευθύνεται σε …άθεους. Ή μήπως όχι;

Τσάι γιασεμί:

Alain de Botton

“Religion for atheists”

Hamish Hamilton / Penguin Books

London 2012
Αλαίν ντε Μποτόν
“Θρησκεία για άθεους”
μετ. Α. Καλοκύρης
2012

            Στην ουσία όμως δεν υπάρχει καλύτερο βιβλίο για να πειστεί ένας άθεος για την αξία της θρησκείας, είτε υπάρχει είτε όχι ο Θεός που αυτή επικαλείται. Κι αυτό γιατί ο Μποττόν, παρόλο που δηλώνει ο ίδιος άθεος, κάνει ένα εξαιρετικά δημιουργικό, γόνιμο και απελευθερωμένο από προκαταλήψεις άνοιγμα στις θρησκείες για να μελετήσει πώς αυτές μπορούν όχι μόνο να επηρεάζουν μεγάλο πλήθος ανθρώπων αλλά και να διαμορφώνουν έναν τρόπο ζωής που θα ζήλευαν πολλά πολιτικά συστήματα.

            Η ηθική, αποδεικνύει ο ελβετός φιλόσοφος, είναι η καλύτερη λύση για να διευθετηθούν οι σχέσεις των ανθρώπων και να λειτουργήσει αγαστά η κοινωνία. Τα πολιτικά συστήματα θα πρέπει να παραδειγματιστούν από τα πιστεύω και τις πρακτικές των θρησκειών σε ό,τι έχει να κάνει με τον τρόπο που ο άνθρωπος βρίσκει εσωτερική ισορροπία αλλά και το κοινωνικό σύνολο ρυθμίζει τη συμβίωση των μελών-του. Μια ηθική ακόμα και χωρίς Θεό, ένα σύνολο δηλαδή βαθιά εσωτερικευμένων κανόνων, που δεν λειτουργούν καταναγκαστικά αλλά ως μέρος μιας πίστης στη σωστή κοινωνική συμπεριφορά μπορεί να λύσει πάμπολλα προβλήματα που δεν μπορεί να λύσει η νομοθεσία, η εκπαίδευση, το πολίτευμα κ.ο.κ.

            Ο Μποττόν διαδηλώνει εξ αρχής, για να μην παρεξηγηθεί σε μια άθρησκη κοινωνία που θα έβλεπε με μισό μάτι, σχεδόν ρατσιστικά, όποιον καταπιαστεί με το θείο, έστω κι αν μιλάει για απουσία Θεού, ότι “χαρακτηριστικά του θρησκευτικού βίου περιέχουν ιδέες ικανές να εφαρμοστούν γόνιμα στα προβλήματα του εγκόσμιου βίου” (σελ. 21). Κι όσοι πιστεύουν ότι δεν υπάρχει Θεός, καλό είναι να αναθεωρήσουν τουλάχιστον ως προς το σκέλος που αφορά στις άγραφες αξίες που η θρησκεία προβάλλει. Η θρησκεία, με αυτό το σκεπτικό, μπορεί να γίνει η μήτρα κοινωνικών και ανθρωπιστικών ιδεών και το πλαίσιο καλύτερης κοινωνικοποίησης των ανθρώπων.

            Η κοινωνική λ.χ. αλληλεγγύη ήταν και είναι ιδεώδες της θρησκείας που μπορεί να εφαρμοστεί στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο, κάνοντας την αρχή από ένα κοινό γεύμα, η έννοια της συγγνώμης μπορεί να αποφορτίσει εντάσεις, η επιστροφή στο συναίσθημα με παραμερισμό της κυρίαρχης λογικής, το ηθικό πλαίσιο μπορεί να περιγράψει τα όρια της κοινωνικής οργάνωσης, η εκπαίδευση σκόπιμο είναι να μιμηθεί τους τρόπους μετάδοσης αξιών από τις θρησκείες… Η ανάγκη για τρυφερότητα, για απαλλαγή από τις αγωνίες της ζωής, … βρίσκουν καλύτερη απάντηση σε μια κοσμοθεωρία που δεν στηρίζεται απλώς σε λογοκρατική βάση. 

            Η σύγχρονη κοινωνία, νεωτερική κατά βάση, βάσισε πολλά στον ορθό λόγο, κάτι που σταδιακά καταλαβαίνει ότι δεν απέδωσε και γι’ αυτό μετανεωτερικά τον υπονομεύει. Αντίθετα, η θρησκεία πριμοδότησε το συναίσθημα και στήριξε πολλά στο ψυχικό κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης, με αποτέλεσμα να πετύχει την προσωπική ευτυχία. Ακόμα, λοιπόν, κι αν ο Θεός δεν υπάρχει, διαπιστώνει ο φιλόσοφος, θα άξιζε να ‘εφευρεθεί’ για να αποτελέσει τον άξονα μιας υποσυνείδητης ανθρώπινης συμπεριφοράς.

 

[Φωτογραφικό υλικό αντλήθηκε από: www.4the10.net, jonathanstone.wordpress.com, www.schoolsgalore.com, paterikos.blogspot.com και www.aixmi.gr]

Πατριάρχης Φώτιος