Χυμός καρπούζι. Εντευκτήριο

Το περιοδικό Εντευκτήριο κλείνει 20 χρόνια

Ο Γ. Κορδομενίδης, απ’ όσο ξέρω, είναι η ψυχή, το μυαλό, τα χέρια, τα πόδια του θεσσαλονικιώτικου περιοδικού Εντευκτήριο. Το περιοδικό αυτό αφιερώνει σελίδες του σε πρωτότυπη δουλειά πεζογράφων και ποιητών αλλά και σε κριτικές για βιβλία της τρέχουσας παραγωγής. Κλείνω το ιστολόγιο για το καλοκαίρι με μια ανάρτηση που αφορά την προσπάθεια αυτή αντιγράφοντας από το μπλογκ του (entefktirio.blogspot.com) τα θέματα του τελευταίου τεύχους:

Ποίηση και πεζογραφία: Στο τεύχος δημοσιεύονται νέα διηγήματα του Θανάση Βαλτινού, του Στρατή Χαβιαρά, του Βασίλη Αμανατίδη, του Γκερτ Χάιντενραϊχ (μετάφραση: Νόρα Πυλόρωφ-Προκοπίου), της Στέλλας Βογιατζόγλου. Ποιήματα της Μαρίας Καραγιάννη, του Βασίλη Καραβίτη, της Μαρίας Κουγιουμτζή, του Μαρίνο Πιατσόλλα (μετ.: Κρεσέντσιο Σαντζίλιο), του Μάικλ Μαρτς (μετ.: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ). Ακόμη, μελέτημα της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου για την ποίηση του Γιάννη Καρατζόγλου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο του Δημήτρη Α. Φατούρου “Δοκίμιο διαπιστώσεων. Σημειώσεις για την κατασκευή των αντικειμένων”
Αφιέρωμα: 14 νέες φωνές: Για δεύτερη συνεχή χρονιά, με το σκεπτικό ότι οι νέοι συγγραφείς αποτελούν, δυνάμει, το καινούριο αίμα, την ομάδα κρούσης της λογοτεχνικής καινοτομίας, το «Εντευκτήριο» παρουσιάζει στο καλοκαιρινό του τεύχος κείμενα νέων ποιητών και πεζογράφων από διάφορες πόλεις της Ελλάδας ή και του εξωτερικού, οι περισσότεροι από τους οποίους δημοσιεύουν για πρώτη φορά. Οι «νέες φωνές» που ξεχώρισε το «Εντευκτήριο» και παρουσιάζει σ’ αυτό το τεύχος του είναι: Ιωάννα Αγιοστρατίτη, Ιάκωβος Ανυφαντάκης, Αλέξανδρος Βαναργιώτης, Άννα Βουγιουκλίδου, Ειρήνη Γκόλτσιου, Δημήτρης Γρηγορίου, Νίκος Ερηνάκης, Νίκος Ζαλαώρας, Χρήστος Μιχαήλ, Φωτεινή Νικολαΐδου, Ευτυχία Παναγιώτου, Πάνος Σαρίφης, Νίκος Τζερμιαδιανός, Χάρης Χρήστου. Οι 4 δημοσιεύουν ποίηση και οι 10 πεζογραφία. Ενδιαφέρουσα είναι και η γεωγραφική κατανομή των «νέων φωνών»: 10 ζουν στην Αττική, 1 στην Κατερίνη, 1 στη Βοιωτία, 1 στην Καστοριά, 1 στο Παρίσι).

Βιβλιοκρισίες και παρουσιάσεις: Πλούσια είναι και στο τεύχος αυτό η ενότητα με τις βιβλιοκρισίες και τις παρουσιάσεις.

Γράφουν οι:

Βαγγέλης Χατζηβασιλείου: Γιώργου Kοζία, “Kόσμος χωρίς ταξιδιώτες”

Mισέλ Φάις: Θεόδωρου Mπασιάκου, “Mαύρα μάτια”,

Kατερίνας Hλιοπούλου: “O κύριος Tαυ”

Τιτίκα Δημητρούλια: Γιάννη Kοντού, “Δευτερόλεπτα του φόβου”, Σάββα Mιχαήλ, “Homo Poëticus”

Μαρία Στασινοπούλου: Kοσμά Xαρπαντίδη, “Tα δώρα του πανικού”

Δημήτρης Kόκορης: Xάρη Bλαβιανού, “Ποιον αφορά η ποίηση;” Xρίστου Λάσκαρη, “Ποιήματα”· Παναγιώτη Xατζημωϋσιάδη, “Kαλά μόνο να βρεις”

Λίνα Πανταλέων: Aχιλλέα Kυριακίδη, “Mικρή περιοχή”

Bαγγέλης Tασιόπουλος: Kώστα Pιζάκη, “O κυρίως ναός”

Γεώργιος N. Περαντωνάκης: Eλευθερίας Δημητρομανωλάκη, “H ηγεμονία της ευτυχίας”
Βάνα Χαραλαμπίδου: Mουρατχάν Mουνγκάν, “Oι τρεις καθρέφτες στα σαράντα δωμάτια”

Φίλιππος Φιλίππου: Mαρκ Nτουγκέν, “H κατάρα του Έντγκαρ”

Pένα Σακελλαρίδου: Γιώργου Πίττα, “Σημάδια του Aιγαίου”

Εύχομαι σε όλους καλό καλοκαίρι,
ευχάριστες και νοωφελείς αναγνώσεις
και καλή επιστροφή με γεμάτες τις μπαταρίες.
Πατριάρχης Φώτιος
20.07.2007

Παραδοσιακός ελληνικός στη χόβολη: Κακούρη

Αθηνά Κακούρη, “Κυνηγός φαντασμάτων”

Ξεκινάς να διαβάζεις το βιβλίο και ανακαλύπτεις έναν παλιομοδίτικο τρόπο γραφής, στατικό κατά βάθος και παρωχημένο. Όλο το κλίμα του μυθιστορήματος αποπνέει ατμόσφαιρα ξεπερασμένη, σκηνικά και τρόπους δράσης που συναντούσαμε στη λογοτεχνία πριν πολλές δεκαετίες.
Κι όντως κάποια στιγμή ανακαλύπτεις ότι ήταν πρωτογραμμένο το 1974 και επανεκδίδεται τώρα. Αυτή η πληροφορία αποκαθιστά την τάξη.
Ο “Κυνηγός φαντασμάτων” είναι ένα κλασικό αστυνομικό μυθιστόρημα με μυστήριο, που δημιουργείται από την εμφάνιση φαντασμάτων σε ένα σπίτι στην Κέρκυρα, και στη διάρκεια της εξέλιξης και με φόνο, που στρέφει την προσοχή στην ανακάλυψη του δράστη. Οι υπόνοιες δεν βαραίνουν ένα πρόσωπο, ούτε μεταφέρονται από το ένα στο άλλο, αλλά περισσότερο ο αναγνώστης βλέπει φιγούρες που θα μπορούσαν να έχουν σκοτώσει αλλά και όχι. Ο αφηγητής βρίσκεται στην ίδια άγνοια που κατέχει τους πάντες, ενώ ο αστυνόμος Γεράκης εμφανίζεται αργά και παραμένει στο περιθώριο, χωρίς να κινεί τα νήματα. Φυσικά, στο τέλος το μυστήριο αποκαλύπτεται, χωρίς να αφηγηθεί τη λύση του ο ίδιος ο αστυνόμος, και ο φονιάς συλλαμβάνεται.
Κλασικό αποβαίνει το όλο σκηνικό και στην εξάρτησή του από παρόμοια περιβάλλοντα που συναντάμε στην Αγκάθα Κρίστι και στον Άρθρουρ Κόναν Ντόυλ: παλιά πυργόσπιτα, φαντάσματα και σοφίτες, ασπίδες και παλιά βάζα, Άγγλοι επισκέπτες και ντόπιοι πλούσιοι… Το ελληνικό μυθιστόρημα της εποχής, μεταξύ Γιάννη Μαρή και της σημερινής μορφής του, μιμείται τον αγγλοσαξονικό πρόγονό του αναζητώντας τα πατήματά του. Η Κακούρη καταφέρνει να πλέξει μια αληθοφανή ιστορία, χωρίς κενά και απίστευτα επεισόδια, και στο τέλος τα πάντα εξηγούνται με απλές λογικές σκέψεις.

Πατριάρχης Φώτιος
15.7.2007

Καφές στιγμής: Κοσμάς Χαρπαντίδης

Κ. Χαρπαντίδης, “Τα δώρα του πανικού”

Θα μπορούσε να είναι ένα δεύτερο “Διπλό βιβλίο” αλά Δημήτρη Χατζή. Ο Βορειοελλαδίτης συγγραφέας συνθέτει ένα τρίπτυχο μεταξύ του αφηγητή, που είναι δημοσιογράφος-συγγραφέας και επιχειρεί να καταπιαστεί με το ανέκδοτο μυθιστόρημα του Πάνου Ιωσηφίδη, ώστε να ξεκολλήσει από την πνευματική στασιμότητα και ευτοκία. Την έκδοση του έργου εντέλει αναλαμβάνει ένας άλλος “πνευματικός άνθρωπος” της περιοχής, ενώ ο πρωταγωνιστής μας χωρίς το χειρόγραφο εξιχνιάζει την υπόθεση που τροφοδότησε το κείμενο, την ίδια τη δολοφονία του Ομήρου Παναγιωτίδη.
Κι ενώ ο Χαρπαντίδης κρατάει τα αρνητικά του Χατζή, όπως είναι η ασύνδετη συμπαράθεση αφήγησης και ντοκουμέντων ή πολλών επεισοδίων μεταξύ τους, δεν αναβαθμίζει το είδος αυτής της εγκιβωτισμένης αφήγησης με νέους τρόπους και κυρίως με νέα δυναμική. Το κείμενο είναι εν γένει βαρετό, χωρίς να ανανεώνεται το όποιο ενδιαφέρον του αναγνώστη. Τα χειρόγραφα εντέλει καίονται (συνηθισμένος τρόπος συγκάλυψης) και η ατμόσφαιρα σήψης και παρακμής συνεχίζεται στη ζωή του αφηγητή.
Το μόνο θετικό που μπορώ να κρατήσω κλείνοντας το βιβλίο είναι αυτή η ατμόσφαιρα επαρχιακής μιζέριας και πνευματικής στασιμότητας που επικρατεί στη ζωή της Κομίχλιας. Το πλαστό όνομα της πόλης θυμίζει «ομίχλη», όχι τόσο στον καιρό όσο στην αποτελμάτωση της πολιτιστικής ζωής της πόλης, η οποία συναιρείται στο πρόσωπο λίγων “διανοούμενων” –ο Θεός να τους κάνει- που δεν μπορούν να ξεφύγουν από τον βάλτο των προσωπικών του κοινοτοπιών και ατομικών ανασφαλειών και αγκυλώσεων. Ο συγγραφέας δίνει στο σύνολο αυτό το κλίμα καθίζησης και πνευματικής αποτυχίας, διαψεύσεων και προσωπικών αδυναμιών, κλίμα που εκτρέφει αρτηριοσκληρωτικούς μεσήλικες και μύχια πάθη που δεν βρίσκουν περιθώριο να ξεσπάσουν.

Πατριάρχης Φώτιος
10.7.2007

Χυμός μήλο και αχλάδι: συγγραφείς = πνευματικοί άνθρωποι;

Είναι οι συγγραφείς πνευματικοί άνθρωποι;

Βλέπεις έναν συγγραφέα σε τηλεοπτικό πάνελ να συζητάει λ.χ. για τα δάση. Διαβάζεις τη μόνιμη στήλη ενός λογοτέχνη σε εφημερίδα να σχολιάζει την επικαιρότητα. Παίρνουν συνεντεύξεις από πεζογράφους και ποιητές και τους ρωτάνε για τις διεθνείς εξελίξεις. Ο προβληματισμός είναι εύλογος: είναι οι συγγραφείς πνευματικοί άνθρωποι; Ή τελικά είναι κι αυτοί μαϊντανοί που εκτίθενται για να διαμορφώσουν το image τους;
Α΄ άποψη: ο συγγραφέας είναι σκεπτόμενος άνθρωπος που συλλαμβάνει την πραγματικότητα και ήδη –μέσω των βιβλίων του- δουλεύει πάνω σ’ αυτήν, για να ευαισθητοποιήσει πολλές φορές και τον αναγνώστη για όσα συμβαίνουν γύρω του. Τα λογοτεχνικά έργα είναι πεδία καταγραφής και σχολιασμού των τάσεων της εποχής, από τον ρατσισμό ως το life style και από την παγκοσμιοποίηση ως τους άστεγους στην Κουμουνδούρου. Επομένως, και ο συγγραφέας είναι εν δυνάμει διανοούμενος που μπορεί να εκφέρει λόγο και να καταθέσει απόψεις, εξίσου ή και πολύ περισσότερο ίσως από έναν σκηνοθέτη, έναν ποδοσφαιριστή ή έναν τραγουδιστή.
Β΄ άποψη: η συγγραφή ακόμα κι ενός καλού βιβλίου μπορεί να προϋποθέτει φαντασία και γλωσσική ευχέρεια και τίποτα παραπάνω. Πολλοί αξιόλογοι συγγραφείς ήταν τεχνίτες του λόγου αλλά ανύπαρκτα άτομα ή και άνθρωποι με επιζήμιες ιδέες για την κοινωνία. Ο λογοτέχνης σε ένα πάνελ δεν έχει στην ουσία κανέναν ουσιαστικό ρόλο παρά να συμπληρώσει με το όνομά του τη διαφήμιση της εκπομπής και προσωπικά να προβάλλει τον εαυτό του και όχι τις απόψεις του. Με άλλα λόγια δεν είναι ειδικός -δεν είναι ειδικός όπως και πολλοί άλλοι τους οποίους υφιστάμεθα να αερολογούν- και συνεπώς γίνεται άλλος ένας μαϊντανός που διασύρεται –και διασύρει μαζί του και την έννοια “λογοτεχνία” εξισώνοντάς την με τη δημοσιογραφική τακτική “όλα τα σφάζω, όλα τα μαχαιρώνω”.
Ομολογώ ότι θα ήθελα να ακούγονται απόψεις γύρω από τα κοινά από σκεπτόμενους ανθρώπους, αλλά δεν εμπιστεύομαι τους συγγραφείς έξω από τα βιβλία τους. Θα έβλεπα με ενδιαφέρον έναν λογοτέχνη να προβάλλει τη θέση του σε μια συζήτηση, αλλά το πιθανότερο είναι να απογοητευτώ από την κενότητά του, όπως και όλων όσοι εκτίθενται στα κανάλια. Δεν υποβιβάζω τη σύγχρονη νόηση, αλλά η μόδα της εικόνας θέλει συγγραφείς μόνο ως ονόματα-κράχτες και όχι ως σκεπτόμενες φωνές.

Πατριάρχης Φώτιος
5.7.2007

Καφές καφές: Μαρκ Χάντον

Μαρκ Χάντον, “Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα”

Αυτό το ιστολόγιο με έφερε σε επαφή με προτάσεις βιβλίων τις οποίες οφείλω σε συν-αναγνώστες και σχολιαστές του μπλογκ μου, πράγμα για το οποίο πραγματικά τούς ευχαριστώ. Πιο συγκεκριμένα θα ευχαριστήσω τη Λεία Βιτάλη και την Pellegrina, οι οποίες σύστησαν με καλά λόγια το βιβλίο του Χάντον κι εγώ –ακολουθώντας τις- το διάβασα και το χάρηκα αφάνταστα.
Αφηγείται ένας δεκαπεντάχρονος αυτιστικός νέος, με αποτέλεσμα η σύνολη αφήγηση να διαφέρει πολύ από τη συνηθισμένη με την απλότητα, την ευθύτητα και την ειλικρίνεια με την οποία βλέπει τον κόσμο. Είναι φοβερός στα μαθηματικά, είναι πάντα ειλικρινής, δεν του αρέσει να τον αγγίζουν, του αρέσουν το κόκκινο χρώμα αλλά καθόλου το κίτρινο και το καφέ (εξ ου και ο τίτλος του ποστ). Μέσα από μικρά κεφάλαια βλέπει τον κόσμο διαφορετικά, εντελώς αυθεντικά πέρα από τις συμβατικότητες των άλλων, “φυσιολογικών” βλεμμάτων. Η πραγματικότητα ξαναγράφεται με άλλη ματιά.
Το βιβλίο είναι εν μέρει μαθηματικό, αφού αναλύεται ο μαθηματικός τρόπος σκέψης του αφηγητή-ήρωα, και εν μέρει αστυνομικό, αφού ο νεαρός μας πρωταγωνιστής έχει βαλθεί να ανακαλύψει ποιος σκότωσε τον σκύλο της γειτόνισσάς του. Φυσικά, πρόκειται για μια παρωδία αστυνομικού, με ντετέκτιβ ένα ιδιαίτερο παιδί, με θύμα έναν σκύλο και με μια έρευνα που δεν μπορεί να ανακαλύψει την αλήθεια… Τελικά, όμως την ανακαλύπτει. Σ’ αυτή κρύβονται οι παράξενες σχέσεις των γονιών του, οι σχέσεις τους με τους γείτονες, ο αλλόκοτος κόσμος που μας περιβάλλει ιδωμένος από την αλλόκοτη οπτική του γωνία.
Η προσπάθειά του να πετύχει τον στόχο του τον κάνει πιο δυνατό να ξεπεράσει τον εαυτό του, αφού καταφέρνει να φύγει από το σπίτι του και να φτάσει –σε αναζήτηση της μητέρας του- ως το Λονδίνο. Η δύναμη της θέλησής του είναι τόσο μεγάλη που παρασύρει τον αναγνώστη σε μια πείσμονα προσπάθεια να ξεπεράσει “τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες” που κουβαλάει μέσα του.
Το βιβλίο φωτίζει τους παράξενους διαδρόμους της σκέψης και της θέλησης.

Καλό μήνα
Πατριάρχης Φώτιος
1.7.2007