Espresso con latte: Αντρέα Καμιλλέρι

Αντιπροσωπευτικό δείγμα μεσογειακού συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων που διανθίζει τα έργα-του με δόσεις χιούμορ και πλούσια τραπέζια.

“Le ali della sfinge”

Palermo 2006

“Τα φτερά της πεταλούδας”

μετ. Φ. Ζερβού

εκδόσεις Πατάκη

2009

         Μια νεκρή κοπέλα, ξανθιά και όμορφη, αγνώστου ταυτότητας βρίσκεται δολοφονημένη. Το μόνο διακριτικό-της γνώρισμα είναι ένα τατουάζ στην ωμοπλάτη με απεικόνιση πεταλούδας, το οποίο εντέλει τη συσχετίζει με τρεις άλλες ομοεθνείς-της, Ρωσίδες, που βρέθηκαν στην Ιταλία και, ενώ ξεκίνησαν από χορεύτριες, βρήκαν δουλειά σε σπίτια ως καμαριέρες ή μαγείρισσες. Μια οργάνωση, η “Μπουόνα Βολουντά”, με ιερείς και εθελοντές, ήταν υπεύθυνη για την εργασιακή-τους αποκατάσταση, μια οργάνωση που δεν άρεσε καθόλου στον αστυνόμο Μονταλμπάνο. Παράλληλα, μια έρευνα που δεν έγινε ποτέ αφορά την εξαφάνιση ενός παντρεμένου πλούσιου, ο οποίος, απ’ ό,τι φαίνεται, το έσκασε με την ερωμένη-του για την Κούβα, αφήνοντας τη ζηλιάρα σύζυγό του να πιστεύει στη δήθεν απαγωγή-του.

          Μικρά κεφάλαια, γρήγορη εναλλαγή σκηνών, σύντομοι και περιεκτικοί διάλογοι, αν εξαιρέσει κανείς τις παρενθέσεις με την ιδιωτική ζωή τού Μονταλμπάνο και τις χιουμοριστικές παρεξηγήσεις ενός αστυνομικού που δεν μπορεί να συγκρατήσει ονόματα.

            Το βιβλιαράκι εντέλει διαβάζεται απνευστί, μόνο και μόνο από την ώθηση του μυστηρίου και την αναμονή του τέλους. Μικρές μικρές αποκαλύψεις προωθούν την ιστορία και συνάπτουν στοιχεία της πλοκής, μέχρι να οδηγήσει την πρώτη υπόθεση σε μια πρώτη λύση, που δεν είναι όμως και η οριστική. Αλλά τελικά πέρα από το αίσιο τέλος τι μένει στον αναγνώστη; Μια πλοκή που σε κρατάει ξύπνιο, ειδικά αν θέλεις να χαλαρώσεις, αλλά μια ιστορία που δεν θα τη θυμάσαι για καιρό. Ένα είδος κοινωνικής κριτικής και μια ελαφρά ζυγισμένη απόδοση χιούμορ…: αυτό θα θυμάμαι σε λίγο καιρό.

Πατριάρχης Φώτιος

Καφές φίλτρου με άρωμα καραμέλα: Γιάννης Ξανθούλης

Υπάρχει ανδρική ροζ λογοτεχνία; Το ερώτημα είχε δυνητικά απάντηση ναι, αλλά ως τώρα δεν είχα διαβάσει κάτι που να το πιστοποιεί. Μου φαίνεται ότι το πιστοποίησα.

“Η εκδίκηση της Σιλάνας”

εκδόσεις ελληνικά γράμματα

2009

        Όταν μου έκαναν δώρο για τις γιορτές των Χριστουγέννων το βιβλίο αυτό, είπα μέσα-μου: Ξανθούλης; Μπορεί κανείς να περιμένει κάτι καλό; Η αδελφή-μου έλεγε πάντα ότι πρόκειται για ψευτοδιανοούμενη γραφή.

         “Η εκδίκηση της Σιλάνας” είναι ένα μυθιστόρημα μαθητείας (;) με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία: η παιδική ηλικία του αφηγητή, η ζωή στη μικρή κοινωνία της Αλεξανδρούπολης, η σεξουαλική αφύπνιση κ.ο.κ. Σε όλη αυτή την συρραφή μικρών στιγμιότυπων, κυρίαρχο ρόλο παίζει η μυστηριώδης, άυλη και πανταχού παρούσα Σιλάνα, μια Μούσα στην ψυχή του συγγραφέα. Άλλο αξιοσημείωτο στοιχείο είναι τα στιχουργήματα του μικρού πρωταγωνιστή, με τα οποία κατέγραφε και σχολίαζε τα διάφορα συμβάντα.

       Τελικά ποια η γνώμη-μου για τον Ξανθούλη; Ρέουσα αφήγηση, άνετο διάβασμα, εύκολα περιστατικά: άρα, ταμάμ για μπεστ σέλλερ. Και μέσα σ’ αυτήν τη ροή, ο συγγραφέας αλατίζει την αφήγησή-του με σεξουαλικά νοούμενα και υπονοούμενα, ατάκες των ανθρώπων και θρυλούμενα για την ερωτική ζωή των άλλων, περιγραφή του ξεπαρθενέματος του μικρού ήρωα… Ο συγγραφέας δείχνει την κλειδαρότρυπα στον αναγνώστη, προκειμένου ο τελευταίος να ικανοποιήσει (όχι βέβαια ωμά και πορνογραφικά, αλλά με επίφαση λογοτεχνικότητας) τις ηδονοβλεπτικές διαθέσεις-του.

      Μου 'φυγε η ιδέα μπας και τον αδικώ και τώρα είμαι πεπεισμένος ότι δεν θα ξαναδιαβάσω έργο του Ξανθούλη.

Πατριάρχης Φώτιος

Χυμός 3 εσπεριδοειδή: οι τύψεις του αναγνώστη

        Ο ιδανικός αναγνώστης διαβάζει με απόλυτη προσήλωση το βιβλίο, γνωρίζει πολύ καλά τη γλώσσα, τόσο στις δηλωτικές όσο και στις συνυποδηλωτικές-της πτυχές, καταλαβαίνει τα ρητά και τα άρρητα νοήματα, αντιλαμβάνεται τις προθέσεις τού συγγραφέα κι έτσι μπορεί να εξαγάγει από το κείμενο τον μέγιστο βαθμό της πληροφορητικότητάς-του, έχει επαφή με την κουλτούρα της κοινωνίας, γνωρίζει τα πραγματολογικά στοιχεία που συνθέτουν το έργο κ.ο.κ. Τέτοιος αναγνώστης δεν υπάρχει! Ζητούμενο θα ήταν αν θα πρέπει να υπάρχει…

        Από την άλλη, ευνοεί την ανάγνωση όταν προσπαθείς ως αναγνώστης να εισέλθεις όσο γίνεται πιο βαθιά στην πλέξη του κειμένου και να αντλήσεις όσα στοιχεία χρειάζονται για να συνθέσεις το νόημά-του. Αυτό προϋποθέτει (πέρα από πολλές άλλες προδιαγραφές) και την αναγνωστική προσήλωση, την ήσυχη ώρα που την αφιερώνει κανείς μόνο στο διάβασμα, χωρίς να βιάζεται, χωρίς να αδημονεί για το μετά, με στραμμένη την προσοχή-του μόνο στον μυθοπλαστικό κόσμο. Γι’ αυτό απολαμβάνω ιδιαίτερα τις σελίδες εκείνες που διάβασα σε ήρεμες ώρες, σε περιόδους διακοπών ή πριν από τον ύπνο, σε περιόδους χαλάρωσης σε μια σαιζ-λόνγκ, όπου το μυαλό δεν ταξιδεύει και εκτός βιβλίου…

         Κι αυτό όμως είναι συχνά ουτοπικό, γιατί πολλές φορές διαβάζουμε χωρίς αφοσίωση. Είμαστε με ανοικτό το βιβλίο στα χέρια-μας, αλλά αφαιρούμαστε για λίγο ή πολύ, τα μάτια συνεχίζουν να περνάνε πάνω στις τυπωμένες σειρές αλλά το μυαλό ...ασθενές και έτσι χάνουμε ένα μεγάλο ποσοστό όσων διαβάζουμε. Αυτό στην ποίηση είναι αναγνωστική αυτοχειρία, γιατί το ποίημα α π α ι τ ε ί πλήρη προσήλωση. Στο μυθιστόρημα συχνά αυτό δεν είναι καταστροφικό, αφού κομμάτια περιγραφών, μεταβάσεις, στοιχεία ατμόσφαιρας δεν προωθούν την υπόθεση. Αν κάποιος τα χάσει, δεν εγκληματεί, αφού εύκολα μπορεί να τα ανακτήσει μέσα απ' όσα θα πληροφορηθεί παρακάτω. Ειδικά τα εύκολα ή τα πλαδαρά βιβλία σε απομακρύνουν τα ίδια από την εκ του σύνεγγυς ανάγνωσή-τους. Επειδή όμως μυθιστόρημα δεν είναι μόνο η υπόθεση, ενίοτε η αναγνωστική ολιγωρία μού στερεί το κλίμα, το ιδιαίτερο χρώμα, τους αποχρώντες ιριδισμούς του κειμένου. Και τότε νιώθω τις τύψεις σαν να πρόδωσα το βιβλίο, σαν να έχασα κάτι που φτερουγίζει ανάμεσα σε όσα έχω καταλάβει αλλά συνάμα μού διαφεύγει, σαν να αμέλησα έναν άρρωστο και σ' αυτήν την κρίσιμη αδιαφορία-μου αυτός απεβίωσε…

Μια εξομολόγηση για τα προδομένα βιβλία

Πατριάρχης Φώτιος

Πικρομέτριος του ΟΓΑ: Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Διήγημα, Θεσσαλονίκη, κωμικοτραγικό, λοξή ματιά, αντιθέσεις, καθημερινότητα, αυτοκίνητα, σκηνικά, υδάτινες επιφάνειες-θάλασσα, ζώα, βιώματα, φαντασία, πυκνότητα

“Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος”

εκδόσεις Ελληνικά γράμματα

2009

      Ο Σκαμπαρδώνης είναι (νομίζω) ο μεγαλύτερος εν ζωή έλληνας διηγηματογράφος. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα του τα διηγήματα είναι καλά, ούτε ότι δεν υπάρχουν εξαιρετικές συλλογές άλλων, οι οποίοι να μπορούν να συλλάβουν το πνεύμα του διηγήματος και να το περάσουν στον αναγνώστη. Αυτή-μου η προβοκατόρικα απόλυτη θέση προβάλλεται για να αναδείξω τη συνέπεια με την οποία υπηρετεί το είδος αλλά και την ποιότητα κάθε συλλογής-του.

      Στο "Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος" μπορείς να διαβάσεις το ένα μετά το άλλο τα διηγήματα με την απόλαυση της στιγμής, την αναμονή για την εξέλιξη του καθενός, την αναμονή για το επόμενο. Θα τα χαρακτήριζα γλυκόπικρα με την λεπτή αίσθηση χιούμορ αλλά και την τραγικότητα που κρύβουν οι μικρές στιγμές της καθημερινότητας. Διαβάζεις μια ιστορία και βλέπεις το αστείο της υπόθεσης, αλλά σταδιακά ανακαλύπτεις το τραγικό στην ίδια την αντίθεση που διέπει το διήγημα ή το ανάποδο. Αυτό το βασικό συστατικό (κινέζικος συνδυασμός γλυκού και ξινού) στηρίζεται στην αντίστιξη δύο πόλων που σκόπιμα και εν μέρει προκλητικά αντιδιαστέλλονται για να φανεί στο τέλος ο κοινός-τους παρονομαστής.

      Η ίδια η υπόθεση δίνεται απλά με καθημερινό ύφος, ταιριαστούς διαλόγους, οικείες σκηνές, που δεν εξελίσσονται πάντα τόσο αναμενόμενα. Ο Σκαμπαρδώνης ανεβάζει το καθημερινό με έναν ηχηρό προβληματισμό κι αυτό (πιστεύω) ότι πρέπει να είναι η ουσία κάθε διηγήματος. Ο αναγνώστης να διαβάζει μια ιστορία που να μην γεμίζει με όλα όσα σκέφτηκε ο διηγηματογράφος, αλλά να εκρήγνυται μέσα-του εκτοξεύοντας πληθώρα αφανών στοιχείων και αισθημάτων. Ο Θεσσαλονικιός συγγραφέας ξενίζει ευχάριστα με παράδοξα στιγμιότυπα, που είναι ωστόσο αληθοφανή, και έτσι μπορεί να φρεσκάρει το καθημερινό, να του δίνει ενίοτε εξωτικό τόνο, να το μαγεύει και να το παρουσιάζει μεν ευφάνταστη πέννα-του.

Πατριάρχης Φώτιος

Επιστολή της βασίλισσας

Όταν η ίδια η βασίλισσα της Αγγλίας στέλνει στο ταπεινό-μας ιστολόγιο επιστολή, για να εκθειάσει ένα βιβλίο, ποιοι είμαστε εμείς που θα αρνηθούμε να τη δημοσιεύσουμε; Ειδικά, όταν φρόντισε η Μεγαλειότητά-της να ασχοληθεί με το καφέ-μας, ποιος κόπος της μετάφρασης και ποιος δισταγμός θα μας απέτρεπε να την αναρτήσουμε; Ιδού, λοιπόν, τι έχει να δηλώσει η Αυτής Μεγαλειότητα;

Alan Bennett

“The Uncommon Reader”

2007

“Το βασίλειό μου για ένα βιβλίο”

μετ. Τρ. Παπαϊωάννου

εκδόσεις Μεταίχμιο

2009

Παναγιότατε Πατριάρχα Φώτιε,

προσπερνώ το πρωτόκολλο που θέλει την υπηρεσιακή αλληλογραφία να τη διεκπεραιώνει ο γραμματεύς-μου και αποστέλλω η ίδια αυτήν την επιστολή στο ιστολόγιό-σας (blog) προκειμένου να καταθέσω τη γνώμη-μου για το έξοχο βιβλίο του ομοεθνούς-μου συγγραφέως, και ουχί μόνον, Άλαν Μπένετ (Alan Bennett). Κι αυτό το κάνω, όχι μόνο διότι με ανήγαγε σε ηρωίδα ενός βιβλιοφιλικού-αυτοαναφορικού (self-referring) πεζογραφήματος, αλλά επειδή κατάφερε να με απεικονίσει συμπαθή, παρά τα προβλήματα της εθιμοτυπίας και της συμβατικής ζωής την οποία αναγκάζομαι να ζω.

Ενημερώνω πρώτα τους αναγνώστες-σας για την υπόθεση: μόλις πριν από μερικά χρόνια έτυχε να βρεθώ στην κινητή δανειστική βιβλιοθήκη που είχε σταθμεύσει στα μαγειρεία των ανακτόρων, και λίγο από περιέργεια και λίγο από ντροπή, δανείστηκα ένα βιβλίο. Στην αρχή διάλεξα με βάση το όνομα του συγγραφέως, ειδικά αν το ήξερα από κάποια δημόσια συνάντησή-μας, αλλά σταδιακά μπήκε μέσα-μου το σαράκι της βιβλιαναγνωσίας (book reading), με αποτέλεσμα μόνιμη έγνοια-μου να είναι πλέον πότε θα βρω χρόνο να καταδυθώ στις σελίδες κάποιου βιβλίου. Αυτό άρχισε βαθμιαία να προκαλεί προβλήματα στις υποχρεώσεις-μου, αφού τις έβλεπα πια σαν αγγαρεία, ενώ δεν άργησε να γίνεται αισθητό προς τα έξω πόσο με κέρδισαν τα βιβλία, μια συνήθεια που ξέφευγε κατά πολύ από τα ενδιαφέροντα (hobbies) μιας Υψηλοτάτης όπως εγώ.

Ο τόνος του έργου είναι καταρχάς βιβλιοφιλικός, αφού δείχνει πόση πώρωση μπορούν να προσφέρουν τα βιβλία ακόμα και στη Μεγαλειότητα (Majesty) μιας βασίλισσας. Έτσι, ο συγγραφέας βρίσκει αφορμή να δώσει στον αναγνώστη σκέψεις γύρω από την αξία της ανάγνωσης αλλά και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αλλάξει πραγματικά τη ζωή-του. Κι όταν λέω πραγματικά, το εννοώ αφού η ανάγνωση μπορεί να σε πείσει να κάνεις πράγματα που παλαιότερα θα θεωρούνταν αδιανόητα, μέχρι και να παραιτηθείς από τον θρόνο…

Διάφορα αποφθέγματα από το μυθιστόρημα μπορούν να δείξουν τη βιβλιακή κοσμοαντίληψή-του:

“Τα βιβλία δεν είναι για να περνάμε την ώρα μας. Είναι για να γνωρίζουμε άλλες ζωές. Άλλους κόσμους.” (σ. 50)

“Όλοι οι αναγνώστες είναι ίσοι, και η ίδια [δηλ. εγώ, η βασίλισσα] δεν αποτελούσε εξαίρεση” (σ. 53)

“Κάθε βιβλίο είναι μηχανισμός ανάφλεξης της φαντασίας” (σ. 59)

Επίσης το σοφότατο:

“Τους συγγραφείς είναι καλύτερο να τους συναντάς στις σελίδες των μυθιστορημάτων τους” (σ. 88)

Και τέλος:

“το διάβασμα είναι ένας μυς τον οποίο πρέπει κανείς να τον γυμνάζει” (σ. 165).

Από την άλλη, όπως προείπα, δεν λείπουν υπαινιγμοί για τη βασιλική εξουσία, τη ζωή στα ανάκτορα, τις συμβάσεις και τις δεσμεύσεις, τα στερεότυπα και τις αγκυλώσεις μιας ζωής που μπορεί να έχει κύρος και μεγαλείο, αλλά ταυτόχρονα είναι (πιστέψτε με) αφόρητα υποκριτική, βαρετή και στατική. Όλα αυτά παρουσιάζονται με λεπτή ειρωνεία, διακριτικό χιούμορ (discrete humor) και υποδόριο φλέγμα (phlegm), τέτοιο που μόνο ένας Άγγλος μπορεί να έχει. Έτσι, ισορροπεί ανάμεσα στον σεβασμό προς τον θεσμό της βασιλείας, όπως κάθε υπήκοός-της οφείλει να πράττει, και στον καυτηριασμό κάθε μικρής συνήθειας που γίνεται βραχνάς, όταν δεν μπορεί να αγνοήσει το πρωτόκολλο και το εθιμικό δίκαιο, τα οποία καθορίζουν τη ζωή-μου.

Έμαθα ότι ο ελληνικός τίτλος του βιβλίου είναι πολύ ευρηματικός και γι’ αυτό αξίζουν συγχαρητήρια στη μεταφράστρια.

Με εκτίμηση για το έργο-σας

Η Αυτής Μεγαλειότητα

Η Βασίλισσα της Αγγλίας

(διά την αντιγραφήν

Πατριάρχης Φώτιος)

Πικρός καφές με παξιμάδι: Τάσος Χατζητάτσης

Πότε πεθαίνει ένας λογοτέχνης; Όταν βιολογικά συμπληρώσει τα χρόνια της επίγειας ζωής-του και επιβιβαστεί για το αιώνιο ταξίδι; Ή όταν τα έργα-του πάψουν, αν πάψουν ποτέ, να διαβάζονται, να συζητιούνται, να σχολιάζονται;

“Ακροτελεύτιοι εσπερινοί”

εκδόσεις Πόλις

2009

Η συλλογή αυτή καθεαυτή δείχνει πώς ο Τάσος Χατζητάτσης (1945-2008), που πέθανε στις 8 Νοεμβρίου 2008, εξακολουθεί να «παράγει», αφού το συρτάρι του έχει αποθηκεύσει πιο πολλά απ’ όσα η ζωή-του πρόλαβε να εκδώσει. Οι περισσότεροι είχαν να πουν καλά λόγια για τον ολιγογράφο Θεσσαλονικιό συγγραφέα, ο οποίος εμφανίστηκε αργά στα γράμματά-μας, κέρδισε ένα βραβείο (του «Διαβάζω» το 2004 για το μυθιστόρημά-του “Σα σπασμένα φτερά”) και έφυγε με πέντε συνολικά έργα στο ενεργητικό-του.

Τι είναι αυτό που τράβηξε την προσοχή στον τρόπο γραφής-του; Εγώ ομολογώ ότι ενώ στο “Σα σπασμένα φτερά” διείδα μια ανανεωτική γραφή και έναν πλάγιο τρόπο να χωνεύονται τα βιώματά-του, να αναπλάθεται η ψυχολογία των προσώπων σε μια αποσπασματική και ασυνεχή γραφή, στα διηγήματά-του δεν είδα τίποτα δημιουργικό. Τα περισσότερα αναφέρονται σε πρόσωπα του παρελθόντος, πραγματικά ή φανταστικά αδιάφορο, τα οποία έρχονται σαν αναμνήσεις από άλλη εποχή. Η Ελ. Κοτζιά αντίθετα στο σημερινό φύλλο της Καθημερινής πιστεύει ότι τα βιώματα αυτά δίνονται με λογοτεχνικές γραμμές και καθαρούς όρους. Εγώ ωστόσο είδα μια προσπάθεια να διευθετηθούν λογαριασμοί με το παρελθόν. Είναι σαν ο συγγραφέας να ανακινεί τα συρτάρια της μνήμης-του εξορύσσοντας πρόσωπα και στιγμιότυπα που μπήκαν κάποια στιγμή στη ζωή-του. Σ’ αυτό το πλαίσιο παρουσιάζονται όλα τόσο φωτογραφικά και τόσο ρεαλιστικά, σαν κομμάτια μιας σκόρπιας αυτοβιογραφίας, που δεν συστήνουν πλοκή, δεν οριοθετούν τον κειμενικό χώρο παρά σαν πεδίο κατάθεσης βιωμάτων.

Ονόματα συγκεκριμένα, γενεαλογίες, χωριά κάπου στην επικράτεια, επαγγέλματα και μικροεμπειρίες, συναισθήματα και μαρτυρίες: αν όλα αυτά συνθέτουν την ατμόσφαιρα και τον χατζητατσικό βίο, πόσο μας ενδιαφέρουν και πόσο αποτελούν κείμενα διηγηματογραφικής διαχρονικότητας; Ο Χατζητάτσης έχτισε το όνομά-του, όλοι πίνουν νερό στ’ όνομά-του, αλλά θα ήθελα να με αγγίζουν περισσότερα όσα έχει γράψει.

*Ο πίνακας είναι του Γιάννη Μόραλη,

τιμή σε έναν "που έμεινε για να κλείσει την πόρτα"

Πατριάρχης Φώτιος

Duplo Pingado: Ζοζέ Σαραμάγκου

Ο Σαραμάγκου κέρδισε το Νόμπελ λογοτεχνίας, έχοντας τελειώσει μόνο το δημοτικό. Συνδυάζει την ιστορική αναζήτηση με την ειρωνεία και τη σύγχρονη προβληματική με τις καίριες παρατηρήσεις-του.

“A viagem do elefante”
2008
“Το ταξίδι του ελέφαντα”
μετ. Α. Ψυλλια
εκδόσεις Καστανιώτη
2009

        Ο Σαραμάγκου είναι όαση στη σοβαρή λογοτεχνία, καθώς γράφει με χάρη και διαβάζεται με κέφι. Τα κείμενά-του, ενώ είναι γραμμένα σε συνεχή λόγο που ενδεχομένως να κούραζαν, είναι δουλεμένα με τη γοητεία που αφήνει πίσω-του ένας πραγματικός μάστορας. Η λεπτή ειρωνεία είναι χάρμα οφθαλμών, ενώ παράλληλα δεν λείπουν οι κριτικές επισημάνσεις. Ο νομπελίστας πορτογάλος συγγραφέας καταφέρνει ακόμα, παρά την ηλικία-του, να γράφει νεανικά και να έλκει την προσοχή με όλο το βάρος της σοφίας-του.

         “Το ταξίδι του ελέφαντα” είναι μια καλή πρόταση γνωριμίας για τα ιστορικά-του έργα, μετά φυσικά το εμβληματικό “Η πολιορκία της Λισαβόνας”. Ο καμβάς της ιστορίας αποδεικνύεται πολύ κατάλληλος για να στήσει τις αναγνωστοπαγίδες-του: παίρνει ένα ασήμαντο γεγονός, τη δωρεά ενός ελέφαντα από τον βασιλιά της Πορτογαλίας στον αρχιδούκα της Αυστρίας, κι έτσι αφηγείται το ταξίδι του ελέφαντα από την Ιβηρική χερσόνησο ως τη Βιέννη. Η μεταφορά με τις δυσκολίες της, η συνάντηση με τον αυστριακό στρατό, η πορεία μέχρι το λιμάνι και έπειτα η φόρτωση του τετράποδου σε πλοίο: όλα αποκτούν γκιουλιβεριανές προεκτάσεις. Το παράδοξο ενός ινδικού ζώου, συνηθισμένου σε τροπικά κλίματα, υπερβολικά ογκώδους για να εκληφθεί ως άλογο και ανοίκεια βαρέος για τα ευρωπαϊκά μέτρα, αξιοποιείται εύστοχα. Μικρές λεπτομέρειες του ταξιδιού τυγχάνουν εξαιρετικής αντιμετώπισης, άνθρωποι και νοοτροπίες διασταυρώνονται πάνω στο συμπαθές παχύδερμο, επιστημονικές εξηγήσεις και αφελείς εκκλησιαστικές απόψεις βρίσκουν στο καινοφανές θηρίο πεδίο δόξης λαμπρό.

        200 σελίδες που διαβάζονται με άνεση (τη σχετική άνεση του Σαραμάγκου). Χαίρεσαι την ανάγνωση, την εποχή, τον τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας ξετυλίγει το κουβάρι-του, απλώνει το απλό σε περισπούδαστο και ειρωνικά καταβαραθρώνει το μεγαλειώδες σε τιποτένιο.

Πατριάρχης Φώτιος

Βασιλόπιτα: Λογοτεχνικά ζώδια 2010

Οι πλανήτες επηρεάζουν τη ζωή όλων, και ειδικά οι συγγραφείς ζουν ως ανήσυχα πνεύματα υπό την επήρεια της τροχιάς των αστερισμών. Η μέρα κατά την οποία γεννήθηκαν και ο ωροσκόπος-τους θα καθορίσει (και τη νέα χρονιά) τη δημιουργική-τους πορεία και την επιτυχία των βιβλίων-τους. Διαβάστε τι προβλέπουν τα ζώδια για το λογοτεχνικό-σας μέλλον. Μην αδρανείτε! Μπορεί η νέα χρονιά να είναι αυτή που θα σας καταξιώσει.

Αιγόκερως (22.12 – 20.01)
Περιφρουρήστε τα οικονομικά-σας γιατί οι άμεσοι συνεργάτες-σας σας κλέβουν. Αφήστε να περάσει αυτή η εποχή και πάρτε το αίμα-σας πίσω αλλάζοντας εκδοτικό οίκο. Η δυσαρμονία του Κρόνου με τον Πλούτωνα εντείνει την οικονομική δυσπραγία και την τεταμένη κατάσταση στα επαγγελματικά-σας. Ζητήστε ξεκάθαρα λόγια και αποδείξεις.
Ευκαιρία της χρονιάς: Τέλος σε μια επαγγελματική σχέση.

Υδροχόος (21.01 – 18.02)
Ο Άρης συνεχίζει να είναι απέναντί-σας κι επομένως πρέπει να διαχειριστείτε καλύτερα την ψυχική-σας ισορροπία. Μπαίνετε στη νέα χρονιά ελαφρώς εξασθενημένοι από το άγχος, το οποίο (όσο δημιουργικό κι αν είναι) σας εμποδίζει να σκεφτείτε ψύχραιμα το επόμενο βιβλίο-σας. Η προσεχής έκλειψη Σελήνης σάς οδηγεί στην ανάγκη να περιορίσετε τις ψυχοφθόρες σκέψεις (λ.χ. μη διαβάζετε βιβλιοκριτικές).
Ευκαιρία της χρονιάς: Να περιορίσετε το άγχος.

Ιχθύες (19.02 – 20.03)
Η Αφροδίτη είναι ευνοϊκή για το ζώδιό-σας και επομένως νέοι ερωτικοί σύντροφοι θα βρεθούν δίπλα-σας. Θαυμαστές ή θαυμάστριες του έργου-σας θα σας πολιορκήσουν. Προσοχή γιατί κάτι τέτοιο θα σας αποπροσανατολίσει έστω και πρόσκαιρα από το γράψιμο, αλλά επιτέλους θα νιώσετε περιζήτητος με το κύρος του συγγραφέα που ξέρει να κατακτάει το κοινό-του.
Ευκαιρία της χρονιάς: Να κάνετε μια νέα σχέση.

Κριός (21.03 - 21.04)
Η έκλειψη Σελήνης σάς επηρεάζει και σας προκαλεί κυκλοθυμική συμπεριφορά. Είστε αναποφάσιστος/-η για το αν θα πρέπει να σκοτώσετε τον πρωταγωνιστή-σας ή να τον αφήσετε να αυτοκτονήσει. Σκέφτεστε γενικά τις κινήσεις-σας, άλλοτε με αισιοδοξία για νέα ανοίγματα (λ.χ. στο διήγημα) κι άλλοτε με απαισιοδοξία για τη μίζερη παραγωγή-σας.
Ευκαιρία της χρονιάς: Προβληματιστείτε πάνω στις δυνατότητές-σας.

Ταύρος (22.04 – 21.05)
Οι αντιξοότητες και μια περίοδος συγγραφικής στειρότητας που περνάτε δεν πρέπει να σας αποθαρρύνουν. Ζυμωθείτε περισσότερο με την καθημερινότητα, βρείτε έμπνευση σ’ αυτήν και αφήστε τα γεγονότα να σας μιλήσουν. Μη βιάζεστε να βρείτε τη μεγάλη ιδέα για το μυθιστόρημά-σας, αλλά αφεθείτε στα μικρά πράγματα της ζωής, τα οποία και θα σας τροφοδοτήσουν με μικρές αλλά γόνιμες ιδέες.
Ευκαιρία της χρονιάς: Αντλείστε δύναμη από τα βιώματά-σας.

Δίδυμοι (22.05 – 21.06)
Βρίσκεστε στην αρχή ενός μεγάλου διλήμματος ανάμεσα στην οικογενειακή ευτυχία με τη συνεπαγόμενη κάμψη της συγγραφικής-σας δουλειάς και την αφοσίωση στο έργο-σας με παραμερισμό των προσώπων που σας ενδιαφέρουν. Εξηγήστε (όποια απόφαση κι αν διαλέξετε) τους σκοπούς-σας στο έτερο ήμισυ και ακολουθείστε την απόφασή-σας με περισσότερο θάρρος.
Ευκαιρία της χρονιάς: Να αφοσιωθείτε σε ό,τι επιλέξετε.

Καρκίνος (22.06 – 22.07)
Ο ανάδρομος Ερμής επηρεάζει τη σχέση-σας με το κοινό-σας. Επειδή το τελευταίο-σας βιβλίο ήταν διαφορετικό από τα προηγούμενα, νιώθετε πως οι αναγνώστες-σας είναι διστακτικοί στο να το αποδεχθούν, ενώ οι πωλήσεις-του δεν πάνε τόσο καλά. Αποδεχτείτε την κατάσταση σαν ένα μεταβατικό στάδιο από την ευπώλητη ως τώρα παραγωγή-σας σε μια νέα φάση επαναπροσανατολισμού με το ανάλογο κόστος.
Ευκαιρία της χρονιάς: Να μην εξαρτάστε από την αποδοχή του κόσμου.

Λέων (23.07 – 23.08)
Πιστεύετε προσωρινά ότι το γράψιμο δεν είναι το παν στη ζωή-σας, αλλά υπάρχουν και άλλοι τομείς στους οποίους είστε καλός, αν όχι καλύτερος. Δείτε λ.χ. τη μετάφραση σαν μία νέα δημιουργική δραστηριότητα, η οποία θα σας αποφέρει και σημαντικά έσοδα. Διαβάστε ξένη λογοτεχνία από το πρωτότυπο και πειραματιστείτε στη μετάφρασή-της, τόσο για προσωπική απόλαυση όσο και για μελλοντική επαγγελματική επιτυχία.
Ευκαιρία της χρονιάς: Νέες πηγές εσόδων.

Παρθένος (24.08 – 23.09)
Η χρονιά θα κυλήσει ομαλά έως μονότονα. Όλα τα έχετε σε πρόγραμμα κι αυτό, όσο κι αν φαίνεται ότι δουλεύει ρολόι, προκαλεί μια ανία, μια βαλτωμένη συμπεριφορά που μεταφράζεται σε μανιέρα από το ένα-σας έργο στο άλλο. Αναζητήστε καινούργιες εμπειρίες, βγείτε έξω από τον εαυτό σας, πάψτε να αυτοβιογραφείστε ασύστολα μέσα στα διηγήματά-σας. Χρειάζεται να ανανεώσετε τον οίστρο-σας και να ζήσετε διαφορετικά για να μπορείτε να εμπνευστείτε.
Ευκαιρία της χρονιάς: Ξανοιχτείτε σε νέες εμπειρίες.

Ζυγός (24.09 – 23.10)
Νιώθετε ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά αναζητάτε την αιτία στους άλλους. Όντως οι δημόσιες σχέσεις-σας δεν αποδίδουν καρπούς. Μιλήστε με πρόσωπα που είναι σε θέσεις-κλειδιά (λ.χ. με δημοσιογράφους ή με εκδότες λογοτεχνικών περιοδικών), προωθείστε την εικόνα-σας σε περιοδικά ποικίλης ύλης, αν είναι δυνατόν και στην τηλεόραση, εκτεθείτε, πουλήστε τη δημόσια εικόνα-σας, φροντίστε για το ίματζ-σας. Τα έργα-σας θα προωθηθούν αν συνεπικουρήσει και η προβολή-σας στο αναγνωστικό κοινό.
Ευκαιρία της χρονιάς: Να εκμεταλλευτείτε τις δημόσιες σχέσεις.

Σκορπιός (24.10 – 22.11)
Διεκδικείτε συνεχώς την συγγραφική-σας καταξίωση και αυτό σας έχει κουράσει. Η πραγματικότητα δεν είναι πάντα έτσι όπως την πιστεύετε και γι’ αυτό πρέπει να πάψετε να είστε τόσο ανταγωνιστικός. Μπορεί και κάποιος άλλος συγγραφέας να είναι καλύτερος, ένα βιβλίο που δεν το γράψατε εσείς μπορεί να πουλήσει πιο πολύ, ένα δικό-σας βιβλίο μπορεί να δεχτεί και αρνητικές κριτικές. Μη δείχνετε αλαζονεία στις συνεντεύξεις-σας.
Ευκαιρία της χρονιάς: Να δείξετε έστω και πλαστή μετριοπάθεια.

Τοξότης (23.11 – 21.12)
Το 2010 είναι η ευκαιρία της ζωής-σας να κερδίσετε ένα βραβείο. Πιστέψτε στον εαυτό-σας, δουλέψτε το έργο-σας με πείσμα, συνεργαστείτε με τον εκδότη-σας για την προώθησή-του, στείλτε το σε πολλούς κριτικούς (μην ξεχάσετε να γράψετε ιδιόχειρη αφιέρωση), μπείτε στα βιβλιοπωλεία και μιλήστε ανώνυμα (σαν τυχαίος αναγνώστης) με καλά λόγια γι’ αυτό. Θα βρεθείτε στη short list, αν αξιοποιήσετε τις συγκυρίες.
Ευκαιρία της χρονιάς: Κυνηγήστε ό,τι σας αξίζει.

Δεν είναι καθόλου δύσκολο να γράψετε κι εσείς ένα ωροσκόπιο.

Πιστέψτε με.

Πατριάρχης Φώτιος

Ευτυχές το 2 0 1 0

Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα Τήνου

Εις αυτό το νέο έτος
Βασιλείου εορτή
ήρθα να σας χαιρετήσω
με την πρέπουσα ευχή.

Πρώτον αρχινώ και λέγω
και θερμώς παρακαλώ
να διέλθητε μ' υγεία
μ' όλο σας τ' αρχοντικό.

Και για τους ξενιτεμένους
έχω να ειπώ πολλά
όπου είναι και βρίσκονται
να' χουν την καλή χρονιά.

Κι άλλα έτερα σας πρέπουν
να ειπώ δεν ημπορώ
σας αφήνω «καληνύχτα»
και του χρόνου με καλό.

To 2010 (εύχομαι) να είναι πιο απλό, πιο ανεπιτήδευτο, πιο ειλικρινές. Να γεμίσει με κάλαντα την ψυχή-μας, γιατί ζούμε όλη τη χρονιά χωρίς Χριστούγεννα, χωρίς Σαρακοστή και εντέλει χωρίς Πάσχα. Το Βιβλιοκαφέ θα είναι ανοιχτό νυχθημερόν, γιατί χρειαζόμαστε μαζί με το βιβλίο-μας και καφεδάκι, γλυκό και συντροφιά. Εύχομαι να δούμε κατάματα κάθε αλήθεια.

*Ο πίνακας είναι του Νικηφόρου Λύτρα

Καλή χρονιά

Πατριάρχης Φώτιος