Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου, “Η συμφιλίωση”

Έλληνες και Γερμανοί που ήταν εχθροί το 1941-1945 ξαναβρίσκονται με άλλους όρους τη δεκαετία του ’60, όταν πηγαίνουν οι πρώτοι μετανάστες στην ανοικοδόμηση της Γερμανίας, αλλά και σήμερα, όταν αποκαλύπτονται σχέσεις που δεν ήταν γνωστές.

Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου “Η συμφιλίωση” εκδόσεις Μεταίχμιο -2021

 

Μου το χάρισε δώρο η καλύτερή μου φίλη. Δεν ξέρω το κριτήριό της, αλλά τελικά ήταν ένα βιβλίο, που της το έδωσα να το διαβάσει κι αυτή.

> Ο Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου γεννήθηκε το 1956 στη Χάλκη Λάρισας. Σήμερα ζει και εργάζεται στο Ηράκλειο Κρήτης ως δάσκαλος. Το 1995 συμμετείχε στη συντακτική ομάδα του βιβλίου "Ιστορία της Κρήτης για το δημοτικό σχολείο". Στη λογοτεχνία έκανε την εμφάνισή του με τη συλλογή διηγημάτων "Το μονόστηλο" (2001) και "Terra santa" (2004), τα μυθιστορήματα "Τετράδια ονείρων" (2006) και "Ετούτο είν' ωκεανός" (2013) και το παιδικό "Ήλιε μου παραμυθά" (2011). Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο έχει κυκλοφορήσει σε επιμέλεια του το "Ημερολόγιο 2010: Κρήτη - Ένα καράβι τρικάταρτο".

 

ΔΥΟ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ και τεμνόμενοι κόσμοι φαίνεται ότι κάπου θα συναντηθούν στο παρελθόν. Απ’ τη μια ο γιατρός Ορέστης που φεύγει για το Μόναχο να δουλέψει σε μια υψηλού κύρους κλινική κι απ’ την άλλη ο Klaus Heinrich, που διοικεί την κλινική και μαθαίνει πρόσφατα ότι ο πατέρας του Otto ήταν πρωτεργάτης σε μια αντιναζιστική οργάνωση που έδρασε την εποχή του Hitler.

ΓΙ’ ΑΥΤΟ τον λόγο η αφήγηση διχάζεται: ένα κεφάλαιο, η οπτική γωνία του Έλληνα γιατρού, που βρίσκεται στην ξένη χώρα και εγκλιματίζεται σιγά σιγά, αφού περάσει τις πρώτες εξετάσεις στο νέο εργασιακό περιβάλλον. Αγαπά την επιστήμη του και την υπηρετεί με ποιότητα, ερασιτεχνικά ασχολείται με τη φωτογραφία, αφήνει όμως πίσω τη γυναίκα του Αντιγόνη με τα δυο τους παιδιά, μια απόσταση που προκαλεί ανησυχίες και κραδασμούς. Άλλο κεφάλαιο, η οπτική γωνία του Klaus, που σε προχωρημένη ηλικία πια παθιάζεται με την ιατρική και τη φωτογραφία εξίσου, ενώ το παρελθόν του πατέρα του, άγνωστο σ’ αυτόν, κρυμμένο σαν ο Otto να μην ήθελε να μιλήσει εκτενέστερα, ανοίγει χαραμάδες για την ελληνική του εμπειρία.

ΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ συνδέεται με το ελληνικό, ο πατέρας του Klaus ήταν πιθανότατα φίλος με τον παππού του Ορέστη κι έτσι οι δύο γραμμές συνδέονται. Οι δύο λαοί βρίσκουν όχι μόνο την έχθρα στο πεδίο του πολέμου, αλλά και πλαίσια φιλίας και αλληλεγγύης στο πεδίο των ανθρώπινων σχέσεων. Και παράπλευρα ο δικηγόρος Γιάννης Παπαδάκης, που ζει κι αυτός στο Μόναχο, εξιστορεί την ιστορία του πατέρα του Μανόλη που πήγε στη Γερμανία τη δεκαετία του ’60 μετανάστης, όπου γνώρισε κι έγινε φίλος τον γιο ενός Γερμανού στρατιώτη που συμμετείχε στο κάψιμο του χωριού του κάτω στην Κρήτη.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ είναι καλογραμμένο, ρεαλιστικό, στρωτό, φιλικό στον αναγνώστη που δεν τον μπερδεύει. Απλό στη δομή του με μόνη ουσιαστική καινοτομία την εναλλάξ αφήγηση, μια απ’ τη μία πλευρά και μια απ’ την άλλη. Μερικά ιστορικά φάουλ, όχι στην ακρίβεια των δεδομένων, αλλά στην αληθοφάνειά τους: π.χ. ο παππούς παρέμεινε για σπουδές στη Γερμανία, ακόμα κι όταν είχε αρχίσει ο πόλεμος, κι έφυγε για την Ελλάδα το 1943. Γίνεται κάτι τέτοιο; Ο Otto είχε καταταχθεί στον γερμανικό στρατό, είχε σταλεί στο Ανατολικό Μέτωπο (ΕΣΣΔ) και λιποτακτώντας κατά την ήττα κατέβηκε στην Ελλάδα. Πώς μπόρεσε εν μέσω της πολεμικής σύρραξης;

ΤΕΛΙΚΑ, το μυθιστόρημα οδηγείται, όπως κάθε βιβλίο που σέβεται τον αναγνώστη, σε μια κορύφωση. Απ’ τη μια έχουν τη συμφιλίωση, τον σασμό κατά τα τηλεοπτικά πρότυπα, των Γερμανών απογόνων και των Ελλήνων, που ούτως ή άλλως δεν προέκυψε από μια σύγκρουση. Απ’ την άλλη, ένα μυστικό κάνει αυτή τη συμφιλίωση ακόμα πιο έντονη, μέσω συγγενικών δεσμών, που αποκαλύπτονται.

Πατριάρχης Φώτιος