Γιώργος Πολυμενάκος, “Σημείο εξόδου ένα”

 

Ο ολοκληρωτισμός που ελέγχει την καθημερινότητα, που διαμορφώνει δυστοπίες, που εκμεταλλεύεται την υγειονομική κρίση για να υποτάξει τις θελήσεις, υπονομεύεται με επανάσταση. Λοξό μήνυμα για τη σημερινή πραγματικότητα;

Γιώργος Πολυμενάκος “Σημείο εξόδου ένα” εκδόσεις Απόπειρα -2021

Η αδελφή μου που ζει στον Πειραιά είναι πολύ ευαισθητοποιημένη σε θέματα περιβάλλοντος και όλα όσα σχετίζονται μ’ αυτό. Όταν μου πρότεινε λοιπόν αυτό το βιβλίο, νόμιζα ότι έχει οικολογικό χαρακτήρα. Και ναι, και όχι.

> Ο Γιώργος Πολυμενάκος γεννήθηκε σε ένα μικρό σπίτι πλάι στον φάρο του Γυθείου. Μεγάλωσε στο Πέραμα απέναντι από τον φάρο της Ψυττάλειας. Κάθε βράδυ μετρούσε τις αναλαμπές του μέχρι την τελευταία στιγμή πριν κοιμηθεί. Σήμερα ζει στο Πέραμα.

ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ σε μια μετα-τεχνολογική εποχή. Σε ένα λιμάνι της επικράτειας κυριαρχεί ένα ολοκληρωτικό καθεστώς με αστυνομία (τους Περιπατητές), με δελτίο στην τροφή, με κατηργημένη τη μουσική, αλλά και κάθε είδους τεχνολογίας, πλην όσων χρειάζονται για την παραγωγική αλυσίδα. Ο Κυβερνήτης ελέγχει τα πάντα. Κεντρικός ήρωας είναι ο Ded, που είναι Λυτρωτής: δηλαδή βρίσκεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο, σε δωδεκάωρη βάρδια, και σκοτώνει τους επιβάτες όποιου πλοίου εμφανιστεί στο λιμάνι, με την επίσημη δικαιολογία της πολιτείας ότι αυτοί είναι μολυσμένοι από μια θανατηφόρα ασθένεια, που έχει κατακλύσει όλο τον κόσμο.

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ χτίζεται σιγά σιγά. Μικρές ψηφίδες ανά κεφάλαιο σκιαγραφούν το μικρό και καθημερινό. Σταδιακά συνειδητοποιούμε το μεγάλο, πώς δηλαδή λειτουργεί αυτή η κοινωνία, με τους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις, αλλά και πώς μένει σκόπιμα αποκλεισμένη από τις υπόλοιπες, ώστε να μην μπορεί να ανατρέψει την υπάρχουσα εξουσία. Ο Ded κάνει ευσπλαχνικά το έργο του, σκοτώνοντας από θεσμική υποχρέωση, ενώ η σύντροφός του Trice εργάζεται στο αποτεφρωτήριο, στο απέναντι νησί, όπου καίνε σκουπίδια και νεκρούς. Μικρές σκηνές συναπαρτίζουν το όλο, ολοκληρώνοντας βήμα βήμα τη συνολική εικόνα. Η επανάσταση αχνοφαίνεται και συνυφαίνεται μέσα από μικρές κινήσεις των ανήσυχων πολιτών, που θέλουν τον Ded μαζί τους. Το ατομικό συμφέρον, μετά τη μόλυνση της γυναίκας του, τον ωθεί στη συλλογική ανταρσία, το τέλος έρχεται μέσα από την επανάσταση.

ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ αποτελεί στην ουσία μια δυστοπία. Σε ένα δυσοίωνο μέλλον, όπου η υγειονομική κρίση και ο ολοκληρωτισμός της εξουσίας συμπορεύονται, η ζωή του ανθρώπου έχει μετατραπεί σε μια ρομποτική ρουτίνα, χωρίς ευαισθησίες και διαφυγές. Εμφανώς το “1984” του George Orwell υπόκειται του “Σημείου εξόδου ένα”, υπαγορεύοντας πως η εξουσία βρίσκει άπειρους τρόπους για να κρατά ελεγχόμενους τους ανθρώπους της. Και μαζί του η “Θεία κωμωδία” του Dande, η οποία αφηγείται την κάθοδο του ποιητή στον Άδη (Κόλαση, Καθαρτήριο και Παράδεισος), με οδηγούς τον ένδοξο πρόγονο Βιργίλιο και την αγαπημένη Βεατρίκη. Ο Ded αντανακλά τον Dande και η Trice τη Beatrice! Μόλυνση και δαντική κόλαση είχαμε δει και στο “Inferno” του Dan Brown. 

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ ιδέα. Θαύμασα μάλιστα τα κοφτά κεφάλαια με τον λιτό καίριο λόγο που αναδεικνύουν την τυποποιημένη ζωή και το προκαθορισμένο, καλουποποιημένο κοινωνικό πλαίσιο. Ωστόσο, το βήμα για να γίνει το βιβλίο από μέτριο πολύ καλό απαιτούσε καλύτερες μεταβάσεις από τη μία φάση στην άλλη και λιγότερες αστοχίες (η Tric μολύνεται με μια αφηγηματική αμηχανία, οι Λυτρωτές σκοτώνουν τους σωματοφύλακες κι όχι τον Κυβερνήτη, του οποίου η φύλαξη είναι υποτυπώδης, το πλοίο με το φάρμακο έρχεται σαν από μηχανής θεός, χωρίς επαρκή εξήγηση). Και τέλος, το δυστοπικό πλαίσιο θα απαιτούσε και μια ψυχολογική εμβάθυνση, που θα οδηγούσε σε εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις.

Πάπισσα Ιωάννα

Καρολίνα Μέρμηγκα, “Δέκατος χρόνος”

Ο τελευταίος χρόνος του Τρωικού πολέμου, μετά από δέκα χρόνια πολιορκίας, χαρακτηρίζεται από τη θυμωμένη απόσυρση του Αχιλλέα. Η Βρισηίδα χωρίς να το θέλει είναι παρούσα και μιλά.

Καρολίνα Μέρμηγκα “Δέκατος χρόνος” εκδόσεις Αλεξάνδρεια -2021

Μου αρέσει η Μέρμηγκα. Έχει ένα βάθος και μια διάθεση να δει πίσω από τα πράγματα. “Συγγενής” και “Κάτι κρυφό μυστήριο” είναι δύο βιβλία που πέρασαν απ' το Βιβλιοκαφέ και μίλησαν στους θαμώνες του.

> Η Καρολίνα Μέρμηγκα γεννήθηκε το 1957 στην Αθήνα. Τελείωσε τη Νομική Σχολή Αθηνών το 1979 και είναι δικηγόρος από το 1980. Έχει συνεργαστεί με διάφορα γυναικεία περιοδικά ("Marie Claire", "Γυναίκα", κ.ά.) και τα τέσσερα τελευταία χρόνια έχει σταθερή συνεργασία με το περιοδικό "Votre Beaute". Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων ("Ερωτευμένες", Εστία 2005 και "Σήμερα δεν θα πεθάνω", Μελάνι 2010), δύο μυθιστόρηματα ("Συγγενής", Μελάνι 2013 και "Ο Έλληνας γιατρός", Μελάνι 2016) και έχει μεταφράσει τα βιβλία "Το "Επαχθες" Χρέος της Ελλάδας" του J. Manolopoulos, Μελάνι 2012, "Η δεύτερη ευκαιρία του Χένρυ Τζέημς", Μελάνι 2014 και "Η μικρή κομμουνίστρια που δεν χαμογελούσε ποτέ", Μελάνι 2019.

 

ΚΑΤΑΦΕΥΓΕΙ πάλι στο παρελθόν. Όπως στον Καποδίστρια, τώρα στον Όμηρο. Πιάνει το νήμα από την Ιλιάδα και ξαναλέει την ιστορία. Κέντρο τώρα είναι η νεαρή κόρη του ιερέα Βρισέα, η ξακουστή Βρισηίδα. Είναι η αφορμή της οργής του Αχιλλέα κι αυτή μιλάει στη Μούσα, εξιστορώντας τον δέκατο χρόνο της Τρωικής πολιορκίας. Μέσα στην αφήγησή της, σπασμένη σε μικρά κεφάλαια, περνάνε όλα όσα ξέρουμε, αλλά και πολλά μικρά, περιφερειακά ίσως, όπως η Αμαζόνα Πενθεσίλεια. Η Ελένη και το σκάνδαλο που προκάλεσε, η θυγατροκτονία του Αγαμέμνονα, ο θάνατος του Πάτροκλου, ο αποχαιρετισμός του Έκτορα, οι θεοί και οι θεές που αποφασίζουν ερήμην των ανθρώπων, ο θάνατος του Μέμνονα, ο θυμός της Άρτεμης, η ικεσία του Χρύση, τα άλογα του Αχιλλέα, η χηρεία της Ανδρομάχης…

ΠΟΙΟΣ ήταν τελικά ο Αχιλλέας; Ο αθάνατος πολεμιστής που τελικά βρήκε τον θάνατο απ’ το τρωτό του σημείο; Ο σκυλευτής του πτώματος του Έκτορα και χλευαστής της ανδρείας των Τρώων; Ο θυμωμένος εγωιστής που οργίζεται επειδή ο Αγαμέμνονας του πήρε το τρόπαιο; Ο καλός φίλος που θρηνεί πάνω απ’ τη σορό του Πάτροκλου; Ο τρυφερός εραστής που θέλει τη Βρισηίδα επειδή την αγαπά ή επειδή είναι γι’ αυτόν πολεμικό λάφυρο;

Η ΟΠΤΙΚΗ γωνία του Ομήρου διαφέρει απ’ αυτήν της Μέρμηγκα. Εδώ πρίσμα και λυδία λίθος είναι η γυναίκα. Εδώ ο Αχιλλέας σκιαγραφείται από τη σκλάβα του, που μάλλον τον αγαπά. Εδώ η γυναίκα παίρνει τον λόγο, αμήχανη, σιωπηλή, κλαίουσα, περιθωριοποιημένη, και ξεδιπλώνει τον δικό της μίτο, σαν την Αριάδνη δίπλα στον Θησέα, σαν την Πηνελόπη δίπλα στον Οδυσσέα, σαν την Ανδρομάχη δίπλα στον Έκτορα.

ΤΟ ΘΕΜΑ φαίνεται παλιομοδίτικο. Τι ενδιαφέρει τον σημερινό αναγνώστη; Η γραφή της συγγραφέως είναι όμως ζεστή και πάλλει. Πιάνει τον γυναικείο σφυγμό. Παλεύει να ισορροπήσει ανάμεσα στο μυθικό πλαίσιο και τον σημερινό αναγνώστη. Ανάμεσα σ’ αυτόν που ξέρει σε βάθος και σε πλάτος την Ιλιάδα και την Οδύσσεια και ξενίζεται από τις καινοτομίες και σ’ αυτόν που έχει μισήσει την αρχαιολατρία και ψάχνει μια νέα διέξοδο. Τελικά, νομίζω, θα αποζημιωθεί. Γιατί το γυναικείο βλέμμα, της Μέρμηγκα και της Βρισηίδας, ξαναδιαβάζει τον Τρωικό πόλεμο και τον ξανασερβίρει με νέους όρους.

Πάπισσα Ιωάννα

Διονύσης Μαρίνος, “Μπλε ήλιος”

Ο Μαρίνος είναι έξυπνος συγγραφέας και δεν πέφτει στη λούμπα να οδηγήσει έναν έρωτα …με διαφορά σε αίσιο τέλος. Αφήνει διφορούμενο το κλείσιμο και ποντάρει στην ψυχολογία που αναπτύσσεται ενδιάμεσα.

Διονύσης Μαρίνος “Μπλε ήλιος” εκδόσεις Μεταίχμιο -2021

 

Ωραίος τίτλος. Μάλλον μυστηριώδης. Φως και μπλε ακτινοβολία. Οξύμωρος. Τελικά τι είναι αυτό που μας προσκαλεί στα βιβλία;

> O Διονύσης Μαρίνος γεννήθηκε το 1971 στην Αθήνα. Είναι δημοσιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας. Τα τελευταία χρόνια παραδίδει μαθήματα δημιουργικής γραφής. Υπήρξε μέλος της ομάδας εργασίας για τη δημιουργία του δανειστικού τμήματος της Εθνικής Βιβλιοθήκης και επί τρία χρόνια ήταν μέλος της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων (μεταφρασμένη λογοτεχνία).

 

Ο ΙΑΣΟΝΑΣ βλέπει στη βιβλιοθήκη του την “Κυρία Κούλα” του Κουμανταρέα. Κι έτσι ανασυστήνεται η αλυσίδα των “Βιβλίων του γήρατος”, έργα που αυξάνονται μεταξύ των συγγραφέων μας: Δείτε και την ανάρτηση ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΗΡΩΕΣ: ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗ 16/12/2020. Συνήθως βέβαια οι ίδιοι οι συγγραφείς βιώνουν το γήρας, όπως ο Πανσέληνος, η Γαλανάκη, η Καρυστιάνη, ο Μαραγκόπουλος ή η Φακίνου, ενώ εδώ ο πενηντάχρονος Μαρίνος συνομιλεί με αυτό.

ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ είναι η Μαριάννα, ετών 60, κι ο άντρας της Γεράσιμος, ετών 72 (το όνομά του του ταιριάζει γάντι). Ηλικιωμένοι, αλλά περισσότερο βαλτωμένοι. Γκρίζα ζωή. Μαύρη ρουτίνα. Μονότονα συναισθήματα ακουμπισμένα στο βάζο με τα ψεύτικα λουλούδια. Ένα έμφραγμα που φέρνει τον Γεράσιμο στο νοσοκομείο ξεσκονίζει τις σκέψεις της Μαριάννας, η οποία κάνει απολογισμό με θλιβερά αποτελέσματα. Η κοινή ζωή τους έχει γεμίσει σκόνη, μια λίμνη με λιμνάζοντα νερά.

ΩΣΠΟΥ το έμφραγμα και ο σαραντάχρονος Ιάσονας που βρέθηκε τυχαία εκεί και έδωσε τις πρώτες βοήθειες ταρακούνησαν τα νερά. Ο Ιάσονας είναι συγγραφέας κι η έγνοια του απέναντι σε όσα έζησε κινεί και σ’ αυτόν τα νήματα. Η απομάκρυνση της Μαριάννας από τον άντρα της (καιρό τώρα) και η προσέγγισή της με τον νεαρότερο Ιάσονα κινητοποιεί το έργο. Σε δύο σημεία αυτός ο προσανατολισμός αποδίδει: απ’ τη μια, η σκέψη της πρωταγωνίστριας και μόνο να αποσυνδέσει κρυφά τα μηχανήματα για να “απελευθερώσει” τον Γεράσιμο δημιουργεί δονήσεις και αναμονές. Απ’ την άλλη, η ερωτική προσέγγιση των δύο (Μαριάννας και Ιάσονα), ένας έρωτα …με διαφορά, αναδεικνύει τα συναισθηματικά αδιέξοδα κυρίως της γυναίκας.

ΟΛΗ αυτή τη βιωμένη στασιμότητα το μυθιστόρημα την προσεγγίζει με μια ανάλογη στασιμότητα. Πολυπρισματική γραφή, αφού κάθε κεφάλαιο ξεκινά από άλλη οπτική γωνία, αν και ενίοτε αυτή η εναλλαγή δεν αντιστοιχίζει τον τίτλο με την πραγματική εστίαση. Φαινομενικά λοιπόν έχουμε και μια ανάλογη πολυφωνία. Όμως όλα γίνονται αργά και εσωτερικά, όλα χάνονται έξω από τη δράση στη συναισθηματική ενδοχώρα του καθενός. Φαίνεται σαν οι ιδέες του συγγραφέα, γαλβανισμένες από ισχυρά ανθρωπιστικά ιδεώδη, δεν μπορούν να αποκτήσουν μυθιστορηματική δραματικότητα. Οι χαραμάδες που είδα έμειναν χαραμάδες.

ΤΕΛΙΚΑ κρατώ ένα ιδιαίτερο ύφος. Μια γλώσσα ήρεμη αλλά ζωντανή. Που αναπνέει κάτω από την επιφάνεια. Αναερόβια. Κι αποδίδει μια μικροκυμαινόμενη γραφή. Κρατώ επίσης τα αγαθά κίνητρα για την αγάπη, που διατυμπανίζεται στο οπισθόφυλλο. Και φυσικά την ψυχολογία που προσπαθεί να βρει λαγούμι να αναδειχθεί και να εξηγήσει τη στροφή που προκάλεσε. Ίσως λιγότερο πειστικά απ’ όσο θα έπρεπε.

Πάπισσα Ιωάννα

Pierre Ducrozet, “Η ανακάλυψη των σωμάτων”

Η τεχνολογία φαίνεται να είναι πρόοδος, αλλά συνάμα μέσο αλλοτρίωσης και πλουτισμού ενάντια σε κάθε φυσική κατάσταση, ενάντια στα συμφέροντα των πολλών.

 

Pierre Ducrozet “L’ invention des corps” 2017 “Η ανακάλυψη των σωμάτων” μετ. Δ. Δημακόπουλος εκδόσεις Πόλις -2021

 

Η αλήθεια είναι ότι με προσέλκυσε όσα γράφει στο οπισθόφυλλο. Μια αστυνομική περιπέτεια, μια διαδικτυακή πλάνη, μια αναζήτηση που ίσως δεν μείνει μόνο στη δράση.

> Ο Πιερ Ντυκροζέ γεννήθηκε στη Λυών το 1982. Έχει εργαστεί ως βιβλιοπώλης, έχει μεταφράσει βιβλία από τα αγγλικά και τα ισπανικά, έχει διδάξει στην École nationale supérieure des arts visuels de La Cambre, στις Βρυξέλλες, και είναι τακτικός αρθρογράφος στην εφημερίδα Libération.

Έχει δημοσιεύσει πέντε μυθιστορήματα. Η Ανακάλυψη των σωμάτων έχει τιμηθεί με το βραβείο de Flore και ήταν στην τελική λίστα υποψηφιοτήτων για το λογοτεχνικό βραβείο της εφημερίδας Le Monde.

Ομολογημένες επιρροές του, ο φιλόσοφος Ζιλ Ντελέζ και οι μυθιστοριογράφοι Ντον ΝτεΛίλλο, Ρομπέρτο Μπολάνιο και Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας.

ΙΔΟΥ ΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ: “Μεξικό, Ιγουάλα, 26 Σεπτεμβρίου 2014. Η αστυνομία απάγει και δολοφονεί σαράντα τρεις φοιτητές από την Αγιοτσινάπα. Ο Άλβαρο γλιτώνει από τη σφαγή και διαφεύγει στις ΗΠΑ. Ιδιοφυΐα στην πληροφορική, πέφτει στα χέρια ενός μεγιστάνα του Ίντερνετ, χρηματοδότη και κήρυκα του τρανσουμανισμού, ο οποίος επιδιώκει, μέσω της βιοτεχνολογίας, να παρατείνει επ’ άπειρον τη ζωή του ίδιου και των πάμπλουτων φίλων του της Σίλικον Βάλλεϋ• ονειρεύεται την αθανασία και φαντασιώνεται εγκεφάλους φορτωμένους σε σκληρούς δίσκους και ανθρώπους χωρίς σώμα. Ο Άλβαρο θα προσπαθήσει, για μία ακόμα φορά στη ζωή του, να αντισταθεί. Και δεν θα είναι μόνος του, αφού θα βρει συμμάχους στις τάξεις των χάκερ, τούτων των ελεύθερων πειρατών του 21ου αιώνα.

Σε αυτό το σύμπαν, που δεν είναι και τόσο φουτουριστικό όσο θέλουμε να πιστεύουμε, ο Ντυκροζέ μάς οδηγεί με γνώση και ευφυΐα. Περιγράφει πώς οι έμποροι του Ίντερνετ το απομάκρυναν από τα αρχικά δημοκρατικά του ιδεώδη. Το βιβλίο, αξιοποιώντας τους κώδικες του θρίλερ, θέτει σημαντικά ηθικά, πολιτικά και φιλοσοφικά ερωτήματα για την ελευθερία, τον θάνατο, την αγάπη στον σύγχρονο κόσμο. Άλλοτε δραματικό, κάποτε απειλητικό, ορισμένες φορές παιγνιώδες, πάντα όμως με σασπένς, το κείμενο διακρίνεται για τη μουσικότητα και την πλαστικότητά του, ενώ διαφαίνεται επίσης η πεισματική πίστη του συγγραφέα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.”

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ συναντά εξαρχής το “2666” του Roberto Bolano, όπου εκατοντάδες γυναίκες εξαφανίζονται (=σκοτώνονται) στην αναρχική επικράτεια του Μεξικού. Όπως εκεί, έτσι κι εδώ, 43 φοιτητές δολοφονούνται απ’ την ίδια την αστυνομία, με τον καθηγητή πληροφορικής Álvaro Beltrán να σώζεται κακήν κακώς και να δραπετεύει με αίμα, πόνο και κόπο στις USA.

LOS ANGELES 2014. Το ταξίδι του τον βγάζει εκεί, ψευτοδουλεύει για να επιβιώσει, ώσπου συναντά τον μεγιστάνα της Silicon Valley, τον Parker Hayes, και μπαίνει δυναμικά στον χώρο της ψηφιακής τεχνολογίας, εκεί που πάμπλουτοι επιχειρηματίες οραματίζονται τον τρανσουμανισμό (transhumanism). Πρόκειται για ένα κίνημα σκέψης που πιστεύει ότι μπορεί να εξελίξει τον άνθρωπο σε μια νέα μορφή, σε μια ανώτερη βαθμίδα, με τη βοήθεια της νανοτεχνολογίας και των υπολογιστών. Στην ουσία ο Νέος Άνθρωπος, ο Διάνθρωπος, θα είναι ένα υβρίδιο βιολογίας και τεχνολογίας, όπου τα κύτταρα και τα ανθρώπινα όργανα θα έχουν επεκταθεί με καλώδια και ηλεκτρόδια, ώστε να μειωθούν οι φθορές, να αυξηθεί ο μέσος όρος ζωής και να πολλαπλασιαστούν οι σωματικές και πνευματικές δυνατότητες του ανθρώπου-2. Επιδιώκει ακόμα και να νικήσει τον θάνατο!

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ λογοτεχνία συνειδητοποιώ ότι έρχομαι σε επαφή με πραγματικά ή δυνητικά σενάρια, κι όχι μόνο μαθαίνω, αλλά περισσότερο μεταβαίνω στις ζωές των χαρακτήρων, οι οποίοι ανοίγουν τα σύνορα του κόσμου. Με ευοίωνο ή δυσοίωνο τρόπο σαν πιονέροι ή ποντοπόροι άλλων εποχών, οι συγγραφείς πιάνουν τα νήματα της προόδου, φαντάζονται πού οδηγούν και μας παίρνουν μαζί τους. Θυμήθηκα τον Ιούλιο Βερν, ο οποίος, βυθισμένος μέσα στα οράματα της επιστήμης του 19ου αιώνα, ορθώνει τα μυθιστορήματά του σαν φωτοβολίδες προς το μέλλον.

ΤΟ ΕΡΓΟ επιχειρεί να γραφεί σαν ρίζωμα, κατά τον όρο του Deleuze, αν και σε περιορισμένο βαθμό. Δηλαδή, δίπλα στον Álvaro, που γίνεται πειραματόζωο στα χέρια του Parker, δίπλα στον μεγαλοεπιχειρηματία που θέλει να κερδίσει την αθανασία μέσω των βλαστοκυττάρων, τα οποία ανανεώνουν απ’ το ίδιο το DNA τον οργανισμό, δίπλα στην Adèle, που είναι κυτταρική βιολόγος, βιογραφούνται ή μάλλον μικροβιογραφούνται διάφορα πρόσωπα που παίζουν ρόλο στην πορεία της ανθρωπότητας στο βιοψηφιακό σύμπαν. Ο Lin, που είναι εξαιρετικός χάκερ, ή μάλλον, επειδή άλλαξε φύλο, είναι εξαιρετική χάκερ, ο Werner Fehnerbach και άλλοι που συνέβαλαν στη δημιουργία του Internet κ.ο.κ., άνθρωποι-ψηφίδες σε ένα ποτάμι επιστήμης, τεχνολογίας και ερασιτεχνικής μανίας που τρέχει προς το μέλλον.

ΤΟ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟ σημείο έρχεται όταν ο Álvaro επαναστατεί στην προσπάθεια να του εμφυτεύσουν ήπαρ από τα δικά του βλαστοκύτταρα και δραπετεύει με την αγαπημένη του Adèle. Η επανάσταση των ανθρώπων ξεκινά πριν καν επιβληθεί η δικτατορία της βιοτεχνολογίας. Εκεί γίνεται το κάλεσμα για μια ψηφιακή εξέγερση κατά των μεγιστάνων που θέλουν να ελέγξουν τον άνθρωπο και το διαδίκτυο.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ με τέτοια κείμενα είναι ότι μένουν σε μια φοβερή ιδέα και στους μελλοντικούς κινδύνους που αυτή εγκυμονεί και δεν στήνουν μια πλοκή άξια της ιδέας ούτε ένα βάθος, ένα δίλημμα, μια βαθύτερη προβληματική. Έτσι, κι εδώ η φυγή των Álvaro και Adèle και η εξέγερση των άλλων είναι άλλη μια ιδεατή ιδέα, μια αναμενόμενη επαναστατική πράξη, αλλά όχι μια σοκαριστική και όντως ανατρεπτική αλλαγή πορείας.

Πάπισσα Ιωάννα

Αχιλλέας Κυριακίδης, “Έλγκαρ”

Μπορχεσιανές παραλλαγές που άρρητου, που είναι η απώλεια, η ψυχική αναταραχή, η μοναξιά, η οποία γεννά παιχνίδια, σάτιρες και ανατροπές. Κάθε διήγημα και μια αναπαρουσίαση της λογοτεχνίας με όρους αναποδογυρίσματος.

Αχιλλέας Κυριακίδης “Έλγκαρ” εκδόσεις Πατάκη -2021

 

Διαβάζουμε Κυριακίδη από μια περιέργεια που ξεπερνά κάθε άλλη αναγνωστική προσμονή. Πιο πολύ αναζητούμε το απρόοπτο που θα κεντρίσει τη φαντασία μας.

> Ο Αχιλλέας Κυριακίδης γεννήθηκε το 1946 στο Κάιρο. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Έχει εκδώσει εννέα βιβλία με διηγήματα, μικρά πεζά και δοκίμια (κινηματογραφικά και φιλολογικά), έχει γράψει τρία σενάρια που γυρίστηκαν σε ισάριθμες κινηματογραφικές ταινίες μεγάλου μήκους, και έχει σκηνοθετήσει επτά ταινίες μικρού μήκους σε δικά του σενάρια. Κυκλοφορούν πάνω από σαράντα πέντε μεταφράσεις του έργων συγγραφέων όπως ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο Ζορζ Περέκ, ο Ρεϊμόν Κενό, ο Λουίς Σεπούλβεδα, ο Αλφρέντ Ζαρί, ο Ρολάν Τοπόρ, ο Άντριου Κρούμι, ο Ζαν Εσενόζ, ο Κάρλο Φραμπέτι κ.ά. Το 2004 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τις "Τεχνητές αναπνοές", το 2006 με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης, για τη μετάφραση των πεζογραφικών "Απάντων" του Χόρχε Λουίς Μπόρχες (στην οριστική έκδοση των "Ελληνικών Γραμμάτων" -η απονομή έγινε το 2007), την επόμενη χρονιά με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη Μετάφρασης, στο πλαίσιο των Καβαφείων 2007, και το 2009 με το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Γαλλόφωνης Λογοτεχνίας του ΕΚΕΜΕΛ, για τη μετάφραση του μυθιστορήματος "Στο cafe της χαμένης νιότης" του Πατρίκ Μοντιανό.

 

ΤΟ BLENDER της γραφής του Κυριακίδη δεν περιέχει μόνο λογοτεχνικά στοιχεία και συστατικά. Περιλαμβάνει κινηματογραφικές εικόνες και τεχνικές, μουσικά κομμάτια και ατμόσφαιρες, μαθηματικές ακολουθίες… Όλα αυτά συνδυάζονται με παιγνιώδη τρόπο, χωρίς ωστόσο να χάνεται το μέτρο που σκόπιμα επιβάλλεται μέσω άτυπων ή καθορισμένων κανόνων.

ΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ διηγήματα, κρεμασμένα πάνω σε μια μπορχεσιανού τύπου μηχανή, που καθοδηγεί τα επιμέρους σημεία σε μια στρωτή πορεία η οποία αιφνίδια, στο τέλος ή λίγο πριν απ’ αυτό, ανατρέπεται με μια ευφυή στροφή. Έτσι το πραγματικό ναρκοθετείται από το φανταστικό, το ρεαλιστικό μπολιάζεται με νότες άτοπου κι έτσι η ανεκδοτολογική καμπή που επιχειρείται ανακατεύει την τράπουλα, αλλάζοντας την οπτική γωνία του αναγνώστη. Το παράδοξο μπορεί να είναι αληθές ή έστω υπαρκτό.

ΠΟΛΛΑ, λοιπόν, απ’ αυτά τα διηγήματα ξεχωρίζουν για τη μαεστρία με την οποία ο συγγραφέας οδηγεί την ιστορία τους σε ένα απρόσμενο τέλος, από μια στρωτή πορεία σε μια αιφνίδια ανατροπή. Είναι το πραγματικό που ξαφνικά εκτινάσσεται προς το απροσδόκητο, είναι το ρεαλιστικό που υπονομεύεται αληθοφανώς από το φανταστικό. Έτσι, οι δύο παράλληλες πραγματικότητες αλληλοδιεισδύουν και η μία φωτίζει πλάγια την άλλη. Π.χ. στο “Πουλιά στον ουρανό της Προβηγκίας” ένας χαμένος πίνακας του Βαν Γκονγκ με πέντε πουλιά στον ουρανό της Προβηγκίας εμφανίζεται δημόσια αλλά πλέον έχει τέσσερα…: στην τέχνη αλλά και στην υποδοχή της, το χ δεδομένο δεν είναι ποτέ σταθερό και κάθε νέα προσέγγιση μπορεί να αλλάζει όχι μόνο τον θεατή αλλά και το ίδιο το έργο. Ο αιφνιδιασμός απ’ την άλλη μπορεί να έρχεται με ψυχολογικούς λόγους, χωρίς να χρειαστεί ένα μη ρεαλιστικό στοιχείο να παρέμβει. Στο “αρόδου” ο κύριος Ν είχε φύγει για είκοσι χρόνια και τώρα γυρνάει στη γυναίκα και την κόρη του, ώσπου την τελευταία στιγμή τους προσφέρει το καλύτερο δυνατό δώρο, που τις ανακουφίζει από την αναταραχή της έλευσής του, τη μη άφιξή του, παρόλο που είχε φτάσει έξω από το σπίτι του.

ΕΜΕΝΑ όμως μου άρεσαν περισσότερο εκεί που το συναίσθημα απαυγάζεται μέσα απ’ αυτό το παιχνίδι. Εκεί που δεν μετράει τόσο η εγκεφαλικότητα της επινόησης αλλά το βουβό δράμα, η σιωπηρή κραυγή, η συγκίνηση πίσω από τις λέξεις.

Π.χ. Ο κύριος Δ ακούει κάθε Πέμπτη συγκλονιστικές άριες από την καθαρίστρια στο απέναντι κτήριο: στο “Grave” δηλαδή η συγκίνηση της νοσταλγίας και της πίκρας μετατρέπεται σε τραγούδι σπαρακτικό. Τα κοινωνικά θέματα διατυπώνονται άμεσα ή έμμεσα, όπως αυτό της προσφυγιάς που οδηγεί σε πνιγμό, ενώ δεν λείπει ο έρωτας, ο οποίος προκαλεί τη δική του ποιητική πραγματικότητα, που ανατρέπει την άλλη. Π.χ. στο “Μέλλων Αόριστος” ο αφηγητής εξομολογείται ποιητικά στην αγαπημένη του, προτού καν τη γνωρίσει. Η χρονική σειρά δεν είναι μια σταθερά, αλλά μια ελεύθερη προς πραγμάτευση ζύμη. Κι ανάλογα συναισθήματα γεννά π.χ. ο “Ξένος”, όπου στον κύριο Μ. όλα φαίνονται πρωτόγνωρα, όλα σαν να τα αισθάνεται πρώτη φορά, ψάχνοντας το σπίτι του, που τελικά ήταν εκεί που ρώτησε γι’ αυτό.

ΤΟ ΑΠΡΟΣΔΟΚΗΤΟ γεννά την έκπληξη, η έκπληξη το αστείο, το αστείο το παράδοξο, το παράδοξο μια άλλη οπτική γωνία θέασης του κόσμου, η οπτική γωνία γεννά έναν νέο αναγνώστη.

Πάπισσα Ιωάννα

Δοξούλα Παλαμάρα, “Απόψε θα έχουμε ρέστια”

Ύπουλα αυτοβιογραφικά διηγήματα. Χωρίς να το καταλάβεις όλα μιλάνε για την Δοξούλα Παλαμάρα, το γένος Γαλάνη, και τον άντρα της Χρίστο. Αλλά κι όλα περνάνε τα πρόσωπα έξω απ’ την καθημερινότητα, σαν να ζούνε μέσα στο μυαλό της αφηγήτριας σε ένα συνεχές.

Δοξούλα Παλαμάρα “Απόψε θα έχουμε ρέστια” εκδόσεις Κέδρος -2021

Μερικά βιβλία έρχονται απρόσκλητα και μένουν μέσα μας. Φτάνουν στο σπίτι και χωρίς να φωνάζουν δηλώνουν την παρουσία τους μέσα μας. Στρογγυλοκάθονται και ζητούν την προσοχή μας, έξω και μέσα μας.

> H Δοξούλα Παλαμάρα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946, από πατέρα Αθηναίο και μητέρα Πόντια. Σπούδασε αγγλική φιλολογία στο Λονδίνο. Εργάστηκε στον ΟΤΕ, παραιτήθηκε και μετακόμισε στην Καλαμάτα με την οικογένειά της. Διδάσκει αγγλικά και ταξιδεύει μόνη, αλλά και με μαθητές της.

Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ είναι 75 χρονών κι αυτή είναι η πρώτη της λογοτεχνική απόπειρα. Και παρά τα πολλά χρόνια της, βλέπω στη γραφή της ένα άγριο νεανικό πείσμα, μια πολύ δυνατή κράση που ζητά να ξεσπάσει, όχι οργισμένα όπως η Κουγιουμτζή, αλλά με μια πυγμή, γυναικεία όσο και ανδρική.

ΤΑ ΠΟΛΥΑΡΙΘΜΑ διηγήματα του τόμου μάλλον δεν μπορούν να διαβαστούν ξεχωριστά. Το καθένα δεν έχει μια ολοκληρωμένη ιστορία, δεν είναι αυτοτελές μέσα στη δική του μικροδομή. Περισσότερο σηκώνει στον αέρα μια νότα, μια πιστολιά, που περιμένει τα επόμενα διηγήματα για να ολοκληρώσει τη ραψωδία, να διεκπεραιώσει το πανηγύρι των πυροβολισμών του. Το ένα κείμενο μόνο του είναι πινελιά ανολοκλήρωτη, τα πολλά σχηματίζουν ολόκληρο τον πίνακα. Κι ο πίνακας δείχνει την ίδια τη συγγραφέα, αφού το όνομά της Δοξούλα – Δόξα -Δοξουλιώ ακούγεται συχνά πυκνά.

ΥΦΟΣ λοιπόν και περιεχόμενο συνοικοδομούν το προφίλ μιας γυναίκας που δεν ήθελε να είναι έρμαιο του άντρα, χωρίς όμως φεμινιστικές κορώνες, που ήθελε να έχει τη δική της αξία, αλλά συνάμα βρήκε αποκούμπι στον σύζυγό της τον Χρίστο, έκανε όσα συμβατικά η κοινωνία όριζε αλλά ταυτόχρονα ανατίναξε μια φιλήσυχη βολεμένη ζωή στον ΟΤΕ για να ζήσει πιο αντικομφορμιστικά, μακριά από την ασφάλεια, όπως στο ταξίδι της στο Παρίσι. Δεν θέλει να είναι το γκομενάκι στο πρώτο διήγημα, αλλά θαυμάζει τον άντρα με τον οποίο είναι σε μια ερημική παραλία κατασκηνωτές. Κι αυτό δεν την εμποδίζει, όταν τελειώσει το τριήμερο, να τον χωρίσει. Ο γάμος έρχεται αλλά και τα ταξίδια αναδεικνύουν τη φευγάτη φύση της, που δεν θέλει βολέματα και εύκολες επαναπαύσεις. Κι από την πολιτισμένη Ευρώπη και την εξωτική Βιρμανία βρίσκεται στη μικρή Λάκκα Αιγιαλείας, που συνδυάζεται σε μια ιδιαίτερη κόντρα την πατρική παρουσία και την ανδρική συμβίωση, χωρίς ο πατέρας να αποδεχτεί πλήρως τον γαμπρό του, καθώς επιτρέπει την ισότητα των δύο φύλων περισσότερο από όσο η συντηρητική κοινωνία δέχεται.

ΚΡΑΤΩ ορισμένους χαρακτηρισμούς που εμφιλοχωρούν μέσα στα διηγήματα, χαρακτηρισμούς που σκιαγραφούν την προσωπικότητα της αποφασιστικής πρωταγωνίστριας: άλογο περήφανο, ατίθασο, σκληρό καρύδι και τρελάρα, χθόνια γυναίκα, κορίτσι άτακτο, πειρακτικό και ατσούμπαλο, ελεύθερο κι αξιαγάπητο, εριστική και ισχυρογνώμονας κ.ο.κ. Κι ενώ νομίζεις ότι τα κείμενα γράφτηκαν κάθετα αυτοβιογραφικά και “εγω-κεντρικά”, βλέπεις ότι άμεσα ή έμμεσα ο Χρίστος, ο άντρας της μάλλον, είναι βασικός πυλώνας, ίσως και σημαντικότερος από αυτήν. Το ίδιο αντικομφορμιστής δεν διστάζει να αλλάξει αυτός το μωρό, αφήνοντας τη γυναίκα του να γλεντήσει, ή μένει σε σκηνές μέσα στη φύση, αρνούμενος τις ανέσεις ενός ξενοδοχείου. Το ίδιο ισχυρογνώμων και ντούρος με αυτήν, βρίσκει πάντα τον τρόπο να κρατήσει ισορροπίες και να ισομοιράσει δικαιώματα και καθήκοντα στη σχέση τους. Η σημείωση στο τέλος ότι η Παλαμάρα ξεκίνησε να γράφει “ευρισκόμενη σε πένθος” φωτίζει πλάγια τη ματιά που κοιτάζει τον κοινό βίο με τον νεκρό άνδρα της και κάνει τον απολογισμό της ηλεκτρισμένης αλλά πάντα αγαπητικής σχέσης τους

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ της λέξης ρεστία στον τίτλο, που θυμίζει το Σουέλ της Καρυστιάνη, υποδεικνύει τη φύση της γυναίκας πρωταγωνίστριας. Αντιγράφω από τη Wikipedia «Ως αποθαλασσία ή σάλος, (κοινώς βουβό κύμα, φουσκοθαλασσιά ή ρεστία – swell / σουέλ), ονομάζεται ο κυματισμός εκείνος που δεν οφείλεται σε καιρικά φαινόμενα στο χρόνο που παρατηρείται αυτός, αλλά σε άνεμο που έπνεε σε προηγούμενο χρόνο, ενίοτε και ημέρες πριν, ή σε άλλη περιοχή. Με απλά λόγια, αποθαλασσία λέγονται τα παρατηρούμενα κύματα που φαίνονται να μην έχουν σχέση με τον επικρατούντα άνεμο στη περιοχή του παρατηρητή τόσο κατά διεύθυνση όσο και κατ΄ ένταση.». Η Δοξούλα είναι το βουβό κύμα, που φαίνεται καλόβολο και αδρανές, αλλά ξαφνικά σηκώνεται απρόοπτα και κάνει το δικό του, κόντρα στις προβλέψεις και τις προσδοκίες. Κι αυτό το κύμα βρίσκει λιμενοβραχίονα να το αγκαλιάσει αλλά και να ανυψώσει τον άντρα της.

ΜΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ πως η Παλαμάρα δεν έγραψε όσα διαβάζω για να κερδίσει λογοτεχνικές δάφνες. Τα έγραψε από μια προσωπική ανάγκη να ξεδιπλώσει τον εαυτό της, να τον παγιώσει με λέξεις και συνάμα να ξαναφέρει στη ζωή μέσα από τις κοινές τους εμπειρίες τον άντρα της. Πολύ συγκινητική και τίμια πρόθεση. Γράφω, λέει η συγγραφέας, όχι ολοκληρωμένα διηγήματα, αλλά ρίχνω στο χαρτί λοξές ακτίνες που κόβουν το σκοτάδι άναρχα και τεθλασμένα. Η άγρια γραφή συνοψίζει τους πυκνωτές, την ίδια και τον άντρα της, που δυναμίτιζαν τη ζωή και έδιναν νεύρο και τόνο στο είναι τους.

In2life, 7/2/2022 

Πάπισσα Ιωάννα

Ισίδωρος Ζουργός, “Περί της εαυτού ψυχής”

Βυζάντιο! Η γραφή είναι ο φορέας ιδεών και ιστορίας. Ο γραφέας χρήσιμο γρανάζι και θεματοφύλακας της παράδοσης.

Ισίδωρος Ζουργός “Περί της εαυτού ψυχής” εκδόσεις Πατάκη -2021

“Ανεμώλια” το 2011, “Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο” το 2014 και “Λίγες και μία μέρες” το 2017.

> Ο Ισίδωρος Ζουργός γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1964. Σπούδασε Παιδαγωγικά και υπηρετεί στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως δάσκαλος. Έχει δυο παιδιά και σήμερα εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με διάφορα περιοδικά δημοσιεύοντας ποίηση και πεζογραφία, καθώς και βιβλιογραφικά κριτικά σημειώματα. Έχει επίσης ασχοληθεί με θέματα διδασκαλίας της λογοτεχνίας στο δημοτικό σχολείο και ιστορίας της εκπαίδευσης. Το 1996 συμμετείχε στη συλλογική έκδοση κειμένων για την εκπαίδευση, με τον τίτλο "Αναπνέοντας κιμωλία -γραφές εκπαιδευτικών", από τις εκδόσεις Σαββάλα. Έχει εκδώσει τα μυθιστορήματα: "Φράουστ" (Λιβάνης, 1995/Πατάκης, 2010), "Αποσπάσματα από το βιβλίο του ωκεανού" (Πατάκης, 2000/2007), "Η ψίχα εκείνου του καλοκαιριού" (Πατάκης, 2002/2010), "Στη σκιά της πεταλούδας" (Πατάκης, 2005), "Η αηδονόπιτα" (Πατάκης, 2008), "Ανεμώλια" (Πατάκης, 2011 - Βραβείο Αναγνωστών ΕΚΕΒΙ).

 

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ, αυτή η παραγνωρισμένη ιστορική εποχή, δεν πολυφοριέται ούτε στις συζητήσεις, ούτε στη λογοτεχνία. Η Κατερίνα Καριζώνη στο “Τραγούδι του ευνούχου”, η Μαριάννα Κορομηλά στη “Μαρία των Μογγόλων”, ο Παναγιώτης Αγαπητός στα “Το Εβένινο Λαούτο”, “Ο χάλκινος οφθαλμός" και “Μέδουσα από Σμάλτο”, η Σοφία Νικολαΐδου στον “Πλανήτη Πρέσπα”, η Μάρω Δόύκα στο “Ένας σκούφος από πορφύρα”, η Λεια Βιτάλη “Το παραμύθι του μεγάλου φόβου”, ο Μ. Καραγάτσης στο “Σέργιος και Βάκχος”, η Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου στο "Πήραν την Πόλη, πήραν την...", ο Άγγελος Τερζάκης στην “Πριγκηπέσσα Ιζαμπώ”, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στους «Εμπόρους των εθνών», η Πηνελόπη Δέλτα στον “Καιρό του Βουλγαροκτόνου”.

Ο ΖΟΥΡΓΟΣ επικεντρώνεται στον 11ο-12ο αιώνα, όταν μετά τη μάχη του Ματζικέρτ η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν διάγει και τις καλύτερες μέρες της. Ειδικότερα, ο Μιχαήλ Ζ΄ Δούκας χάνει τον θρόνο, όταν επαναστατεί ο στρατηγός Νικηφόρος Βρυέννιος, κλείνεται σε μοναστήρι και τον διαδέχεται ο Νικηφόρος Γ΄ Βοτανειάτης. Και το 1181 αναγορεύεται αυτοκράτορας ο Αλέξιος Α΄ ο Κομνηνός. Παρόλο που τα πολιτικά γεγονότα ακούγονται, ο φακός του συγγραφέα ζουμάρει στον χώρο των γραμμάτων, στη Μονή Στουδίου, όπου άκμαζε ένα εξαιρετικό αντιγραφείο χειρογράφων, και στον φιλόσοφο Μιχαήλ Ψελλό. Πρωταγωνιστής είναι ο Σταυράκιος Κλαδάς, νοτάριος, που το 1144 μ.Χ., στα 80 του χρόνια, γράφει την ιστορία της ζωής του, από το Δορύλαιο και τον θάνατο των γονιών του έως το αντιγραφείο της Κωνσταντινούπολης και έπειτα τη θητεία του ως γραφέα δίπλα στον Ψελλό.

ΤΟ ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑ είναι το βιβλίο του Πυθέα “Περί Ωκεανού”, ένα θρυλικό βιβλίο που αφηγείται την περιπέτεια στις βόρειες θάλασσες μέχρι τη μυθική Θούλη. Ο νεαρός Σταυράκιος κλέβει το αντίγραφο που ο ίδιος έκανε, ύστερα από παρακίνηση του Μιχαήλ Ψελλού, αλλά, όταν φτάνει στο σπίτι του, ο υπέρτιμος είναι νεκρός!

ΣΤΑΜΑΤΩ να ιχνηλατώ βήμα προς βήμα την πορεία του Σταυράκιου. Η ζωή τον έφερε μακριά από την Κωνσταντινούπολη, στον στρατό που ανακατέλαβε την Καστορία, επιστάτη στις αλυκές του Κίτρους, λίγο στη Βέροια, λίγο στη Θεσσαλονίκη, ξανά στην Κωνσταντίνου Πόλη, με τη γυναίκα του Θεολένια και τα δυο του παιδιά, όλα αυτά υπό τον νέο αξιόλογο αυτοκράτορα, τον Αλέξιο τον Κομνηνό.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΩ το ιστορικό πλαίσιο που σαγηνεύει τον αναγνώστη και τον φέρνει σούμπιτο μέσα στον βυζαντινό κόσμο. Ανθρωπωνύμια, τοπωνύμια, στρατιωτικοί όροι, λέξεις της καθημερινότητας που δείχνουν την κουλτούρα της εποχής, ιστορικά γεγονότα, περιπέτειες στις πόλεις και τις ερημιές της αυτοκρατορίας… Αναγνωρίζω την αφηγηματική μαεστρία ενός παραμυθά, του Ζουργού εν προκειμένω, που βυθίστηκε σε βιβλία και μελέτες, για να αναπλάσει έναν ολόκληρο κόσμο, αυτόν του 11ου και 12ου μ.Χ. αιώνα. Αυτός ο συνδυασμός, ιστορικό πλαίσιο και συγγραφική δεξιότητα, είναι ένας γοητευτικός κυλιόμενος διάδρομος που παίρνει τον αναγνώστη απ’ το χέρι και τον οδηγεί ομαλά στο τέλος των υπερεφτακοσίων σελίδων.

ΑΝ ΜΕ ΕΝΔΙΕΦΕΡΕ μόνο να μάθω έμμεσα ιστορία, θα σταματούσα εδώ τις αναγνωστικές μου σκέψεις. Το ζητούμενο όμως είναι τι προσφέρει περαιτέρω ένα τέτοιο μυθιστόρημα, τι προσφέρει κάθε ιστορικό μυθιστόρημα, όταν δεν θέλει να μείνει υποκατάστατο της ιστοριογραφίας. Είναι τελικά η ιστορία ενός γραφέα, από τη ζωή του οποίου φιλτράρονται τόσο η γραφή ως αποτύπωση ενός ρευστού κόσμου όσο και ο ίδιος ο κόσμος που ανασαλεύεται διαρκώς; Βλέπω έναν συνεχές πινγκ-πονγκ ανάμεσα στο γράψιμο και τη ζωή, δυο καθρέφτες που ο ένας δείχνει τον άλλο.

In2life, 13.12.2021

Πάπισσα Ιωάννα