Mocca: Φρανκ Σέτσινγκ

Φράνκ Σέτσινγκ, “Το σμήνος”

Θυμίζω ένα παλιό σύντομο ανέκδοτο: ρωτά κάποιος έναν γνωστό του αν διάβασε το Χ βιβλίο κι ο τελευταίος του απαντά: «Όχι, περιμένω να βγει σε ταινία». Αυτό θα μπορούσε να ισχύει και για το «Σμήνος», εφόσον ο συγγραφέας του το έγραψε εμφανώς επηρεασμένος από τις ταινίες του Χόλλυγουντ με ανάλογο περιεχόμενο και με ανάλογο τρόπο.
Ένα βιβλίο 1021 σελίδων που γίνεται μπεστ-σέλλερ, έστω και στη Γερμανία, όπου η αναγνωσιμότητα είναι σαφώς πιο υψηλή, είναι αξιοπρόσεκτο. Πρόκειται για ένα μελλοντολογικό κείμενο βιολογικής καταστροφολογίας· με πιο απλά λόγια αφορά στην απειλή της ανθρωπότητας από μια νοήμονα μορφή ζωής, τους “Υρρ”, οι οποίοι είναι εξελιγμένοι μικροοργανισμοί που ζούσαν στα βάθη της θάλασσας και αποφάσισαν να στραφούν εναντίον του ανθρώπου και των παρεμβάσεών του στη φύση.
Ο συγγραφέας διάβασε πολύ και ενημερώθηκε από ειδικούς ποικίλων επιστημών. Το αποτέλεσμα είναι ένα κράμα επιστημονικής και κινηματογραφικής γραφής, όπου η ταχύτητα της δράσης συνδυάζεται με τα πορίσματα των ερευνών και η αγωνία για την αναμέτρηση των ανθρώπων και των Υρρ κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον. Στρατιωτικοί και επιστήμονες ενώνουν τις δυνάμεις τους –η ενότητα δεν είναι δεδομένη, από τη στιγμή που οι ηγεμονιστικές τάσεις της Αμερικής υπονομεύουν την όλη προσπάθεια-, για να κατανοήσουν τον τρόπο σκέψης και δράσης του νέου εχθρού και έπειτα να βρουν τρόπο να εξουδετερώσουν τους κινδύνους που εκπέμπει (επιτιθέμενες φάλαινες, δηλητηριώδεις τσούχτρες, οδοντοφόρα σκουλήκια, τοξικές άλγες κλπ.).
Ο αναγνώστης δεν θα βαρεθεί, ειδικά αν έχει πέρα από την περιέργεια για το τέλος και την επιστημονική όρεξη να μάθει μέσα από την αφήγηση.
Ιστολόγια που ασχολήθηκαν με το βιβλίο: mamaloukas.blogspot.com (30.7.2007), dchristof.blogspot.com (4.9.2007). Κριτικοί: Παπαγιαννίδου, Το Βήμα, 1.7.2007, Μουσουράκη, Ελευθεροτυπία, 22.7.2007, Τριανταφύλλου, Ελευθεροτυπία, 7.8.2007 και Πιμπλής, Τα Νέα, 15.9.2007.

Πατριάρχης Φώτιος
30.9.2007

Ελληνικός βαρύς: Μ. Καραγάτσης

Μ. Καραγάτσης, “Το 10”

Αφορμή φυσικά στάθηκε το σημερινό πρώτο επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς του Alpha, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Καραγάτση, το οποίο άφησε ημιτελές το 1960, όταν πέθανε. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα-μωσαϊκό μιας πολυκατοικίας και της λαϊκής γειτονιάς που την περιβάλλει. Η υπόθεση αποτελείται στην ουσία από μια πανσπερμία μικρο-ιστοριών απλών ανθρώπων που ζουν με κοινό παρονομαστή τη φτώχια. Καθένας από αυτούς προβάλλεται με τις άπειρες μικρές και μεγάλες κακίες του, καθένας ζει την απλή ζωή του, όπου ο αήθικος Καραγάτσης έχει ενσπείρει τη φαυλότητα και τη ζωώδη προσπάθεια για επιβίωση.
Το 10 είναι ένας μικρόκοσμος συμπυκνωμένος σε μια λαϊκή συνοικία, όπως ανάλογο μικρόκοσμο προσπάθησε να κάνει αργότερα ο Μουρσελάς. Το εύρημα μιας πολυκατοικίας που αποτελεί ένα σύνολο ετερόκλητων ανθρώπινων μοιρών συναντάται στο “Ζωή οδηγίες χρήσεως” του Ζορζ Περέκ ή στο πρόσφατο “Μέγαρο Γιακουμπιάν” του Αιγύπτιου Αλ Ασουάνι κ.ά. Σε ένα μικρό χωροχρόνο ο συγγραφέας καταφέρνει να αποτυπώσει στιγμιότυπα μιας ολόκληρης εποχής και κοινωνίας.
Το σήριαλ αποτυπώνει τη λαϊκότητα σε όλες τις εκδοχές της: μιζέρια, αυθεντικότητα, ντομπροσύνη, χαμέρπεια, εξευτελισμός, ερωτισμός, πορνεία, ξεπεσμός, ταπεινή καλοπέραση, ξεκατίνιασμα, πειραιώτικες κουβέντες, νταηλίκι… Ο Καραγάτσης κατ’ ιδεολογία αμοράλ, όπως έχει σημειωθεί, στήνει μικρές ατιμίες και μεγάλα πάθη, δείχνοντας στον καθρέφτη όλα τα ζωώδη ορμέμφυτα κάτω από τη δήθεν τίμια επιφάνεια της αξιοπρέπειας. Φυσικά δεν διαβάζει κανείς Καραγάτση για να βρει πρότυπα κοινωνικής συμβίωσης, ούτε για να πειστεί ότι κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από τον κτηνώδη εαυτό του· περισσότερο σαγηνεύει η μαγεία της αφήγησής του στη μεγάλη της ποικιλία και η ψυχολογική αποτύπωση μύχιων επιθυμιών και κρυμμένων προθέσεων που χαρακτηρίζουν συχνά το ανθρώπινο γένος.

Πατριάρχης Φώτιος
27.9.2007

Μοχίτο: Έκθεση Βιβλίου

Λίγες σκέψεις ενός περιπλανώμενου φιλαναγνώστη

1. Η βόλτα αυτή καθεαυτή στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αεροπαγίτου κάτω από την Ακρόπολη είναι μοναδική. Όταν συνδυάζεται και με την έκθεση, γίνεται κάτι παραπάνω (Δηλώνω εδώ την αντίθεσή μου στην απόφαση κατεδάφισης δύο κτηρίων με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, για να είναι απρόσκοπτη η θέα της Ακρόπολης από το μουσείο!!!).
2. Παλιότερα είχα ξεκόψει να πηγαίνω στην έκθεση βιβλίου, είτε γινόταν στο Πεδίο του Άρεως είτε στο Ζάππειο· κι αυτό γιατί δεν έβρισκα κάτι ενδιαφέρον, κάτι πιο ουσιαστικό από αυτά που θα έβρισκα σε ένα καλό βιβλιοπωλείο. Ειδικά τώρα υπάρχουν πολυβιβλιοπωλεία για ατέλειωτες ώρες περιήγησης.
3. Τελευταία επανέκαμψα προκειμένου να προμηθεύομαι τους καταλόγους για τις νέες εκδόσεις, έστω κι αν οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι διαθέτουν ακόμα τους περσινούς! Δυστυχώς στην Ελλάδα η προώθηση των νέων τίτλων δεν γίνεται με στρατηγική.
4. Τα κυκλικά περίπτερα, για τα οποία έγινε πολύς θόρυβος, είναι από αισθητικής άποψης πολύ κομψά. Τώρα για το πρακτικό της υπόθεσης δεν έχω ξεκάθαρη γνώμη: από τη μία δυσκολευόμουν να κάνω μια αριστερόστροφους και μια δεξιόστροφους κύκλους, αλλά από την άλλη συνήθεια είναι κι αυτό και κάποια στιγμή γίνεται ασύνειδα.
5. Τα αφιερώματα σε Καζαντζάκη, Ελύτη, Εγγονόπουλο και Κάλας τα βρήκα πολύ φτωχά, χωρίς ενδιαφέρον από το κοινό, αφού χωρίς μια καρέκλα να κάτσει κανείς να παρακολουθήσει τα βίντεο όλοι έφευγαν.
6. Όσο για την ουσία, είδα πολλά βιβλία, αλλά, όπως προείπα, τα περισσότερα τα έχω ξαναδεί πέντε-δέκα φορές τις προηγούμενες χρονιές εκεί ή σε πάγκους βιβλιοπωλείων και δεν μου κάνουν αίσθηση. Από την άλλη, οι καινούργιοι τίτλοι χάνονται ανάμεσα στους άλλους· άσε που λίγα από τα βιβλία του φθινοπώρου έχουν ήδη κυκλοφορήσει.

Πατριάρχης Φώτιος
24.9.2007

Διαβάσματα τ' Αυγούστου VIII

Από την 1 Σεπτεμβρίου 2007 ξεκίνησα να παρουσιάζω την καλοκαιρινή σοδειά των διαβασμάτων μου: κάθε δύο μέρες θα αναρτάται και ένα βιβλίο που με συνόδευσε –ευχάριστα ή απογοητευτικά- στην αυγουστιάτικη ραστώνη.

Ιωάννα Μπουραζοπούλου, “Το μπουντουάρ του Ναδίρ” & "Τι είδε η γυναίκα του Λώτ;"

"Το Μπουντουάρ του Ναδίρ"

Το πρώτο μυθιστόρημα της Μπουραζοπούλου δεν προσέχτηκε ιδιαίτερα· και δεν προσέχτηκε, γιατί δεν έπεισε για τις δυνατότητες μιας γραφής σφριγηλής μεν, αλλά χωρίς κάτι βαθύτερο που να σημαδέψει τον αναγνώστη. Ωστόσο, αναδρομικά κρίνοντας, μπορούμε να πούμε ότι περιείχε έστω και εν σπέρματι πολύ δυναμικά στοιχεία που αναδείχθηκαν σε σύνολο στο τελευταίο της έργο “Τι είδε η γυναίκα του Λωτ;”. Ανάμεσα σ’ αυτά τα στοιχεία είναι η μελετημένη μίξη ποικίλων προσώπων και καταστάσεων, ο αυστηρά προδιαγεγραμμένος άξονας της πλοκής, έστω και αν ενίοτε θολώνει και χάνει το στόχο, και τέλος και σημαντικότερο το διαρκές παιχνίδι μεταξύ πραγματικότητας και υποκριτικής, σεναρίου και ζωής, που κινεί τα νήματα κάνοντας τους ίδιους τους πρωταγωνιστές να αυτοαναθεωρούνται και να ψάχνονται. Οι συμβολισμοί μπορεί να μην εντυπώνονται ισχυρά, αλλά δημιουργούν περιβάλλοντα και αντικατοπτρισμούς πολύ ενδιαφέροντες. Ο αναγνώστης δεν το κλείνει απογοητευμένος, αν και κάπως κουρασμένος από τους μεγάλους σπειροειδείς κύκλους της αφήγησης

“Τι είδε η γυναίκα του Λωτ;”

Το ανάγνωσμα του καλοκαιριού!!! Φαινομενικά μυθιστόρημα μυστηρίου αλλά ουσιαστικά μια διανοητική καταβύθιση στα βάθη της συνείδησης, που παραπαίει μεταξύ αλήθειας και ψεύδους. Η Βιβλική αναγέννηση των Σοδόμων αποτελεί όχι μόνο μια φουτουριστική ιστορία με αγωνία και δράση, όπου τα πάντα συνεχώς αλλάζουν, αλλά και μια αλληγορία για την ανθρώπινη συνείδηση, που φαινομενικά κάποια στιγμή αυτοαποκαλύπτεται αλλά ουσιαστικά στήνει η ίδια τη δική της υπόθεση ζωής. Η Μπουραζοπούλου μού πρόσφερε έντονες αναγνωστικές απολαύσεις, σε ένα βιβλίο που με συνόδευε τόσο στην παραλία ως εύπεπτο ανάγνωσμα αγωνίας για το τι θα γίνει μετά, όσο και στις ήσυχες ώρες του μεσημεριού, όπου το μυαλό αγκιστρώνεται στα σημάδια της Παλαιάς Διαθήκης και της αινιγματικής πλοκής του βιβλίου αναζητώντας δυσεξήγητες ερμηνείες και βαθύτερους συμβολισμούς.

Πατριάρχης Φώτιος

Διαβάσματα τ' Αυγούστου VII

Από την 1 Σεπτεμβρίου 2007 ξεκίνησα να παρουσιάζω την καλοκαιρινή σοδειά των διαβασμάτων μου: κάθε δύο μέρες θα αναρτάται και ένα βιβλίο που με συνόδευσε –ευχάριστα ή απογοητευτικά- στην αυγουστιάτικη ραστώνη.

Γιάννης Σκαραγκάς, Το αινιγματικό βλέμμα του αγγέλου

Εξ αρχής βλέπει κανείς ότι πρόκειται για ένα κείμενο με ουδέτερο, απρόσωπο, άνοστο θα έλεγα ύφος που δεν ξεχωρίζει γι’ αυτό, που δεν στηρίζεται στην ποιότητα της γραφής του. Το θέμα επιδιώκει να κερδίσει τις εντυπώσεις, αφού αναφέρεται στις σύγχρονες αιρέσεις, που μοιάζουν πιο πολύ με οικονομικοφιλοσοφικές θεωρήσεις της ζωής παρά με θρησκευτικά μορφώματα. Και το θέμα όμως δεν τυγχάνει καλού χειρισμού. Η πλοκή δεν ελίσσεται ευρηματικά, η ιστορία δεν συνεχίζει με τη δυναμική με την οποία ξεκίνησε ελέω πτώματος, που θα προϊδέαζε για ένα αστυνομικής φυσιογνωμίας βιβλίο. Το ενδιαφέρον βαλτώνει βαθμιαία, η ψυχολογία των προσώπων δεν είναι βαθιά, οι μεταστροφές των χαρακτήρων δεν πείθουν… Ευτυχώς δεν δυσκολεύεται κανείς να το διαβάσει, ακριβώς επειδή τίποτα δεν προοιωνίζει βάθος και ουσιαστικό προβληματισμό. Όσοι προβληματισμοί υπάρχουν, εκτίθενται ρητά, έξω δηλαδή από τη δράση, κι έτσι ατονούν.

Πατριάρχης Φώτιος

Διαβάσματα τ' Αυγούστου VI

Από την 1 Σεπτεμβρίου 2007 ξεκίνησα να παρουσιάζω την καλοκαιρινή σοδειά των διαβασμάτων μου: κάθε δύο μέρες θα αναρτάται και ένα βιβλίο που με συνόδευσε –ευχάριστα ή απογοητευτικά- στην αυγουστιάτικη ραστώνη.

Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης, “Καλά μόνο να βρεις”

Το πρωτοπαρατήρησα σε λίστες ευπωλήτων, χωρίς να το έχω συναντήσει σε κριτικές εφημερίδων. Δεν ξέρω αν αυτό από μόνο του είναι ύποπτο ή όχι. Βρέθηκε ωστόσο η ευκαιρία να το διαβάσω και ανακάλυψα ότι δεν είναι ούτε εύκολο, για να διαβάζεται μαζικά, ούτε εύπεπτο, για να αποτελεί ανάγνωσμα του μετρό, αλλά ούτε και κακογραμμένο, για να μην ασχοληθεί μαζί του η κριτική. Μικροί εσωτερικοί μονόλογοι διαφορετικών αφηγητών που κερδίζουν με τον λαχανιαστό ρυθμό τους, χωρίς να γίνονται ακατάληπτοι, και με τη δύναμή τους να αποκαλύπτουν τις δαιδαλώδεις σκέψεις των φορέων τους. Το θέμα των λαθρομεταναστών, είτε πρόκειται για Κούρδους που καταλήγουν νεκροί κατά τη μεταφορά τους, είτε για Σλάβες που καταντούν πόρνες –έρμαια των καιροσκόπων που τις εκμεταλλεύονται, διατρέχει τις ετερόκλητες αφηγήσεις και συνέχει το φυγόκεντρο περιεχόμενό τους.

Βλ. και manoskontoleon2.blogspot.com/2007/05/blog-post_23.html

Πατριάρχης Φώτιος

Διαβάσματα τ' Αυγούστου V

Από την 1 Σεπτεμβρίου 2007 ξεκίνησα να παρουσιάζω την καλοκαιρινή σοδειά των διαβασμάτων μου: κάθε δύο μέρες θα αναρτάται και ένα βιβλίο που με συνόδευσε –ευχάριστα ή απογοητευτικά- στην αυγουστιάτικη ραστώνη.

Πάνος Καρνέζης, “Το πάρτι γενεθλίων”

Το παράξενο είναι ότι η κριτική απαξίωσε το βιβλίο εξαιτίας των ίδιων χαρακτηριστικών για τα οποία παλαιότερα εξύμνησε τις “Μικρές ατιμίες” και λιγότερο τον “Λαβύρινθο”: χαλαρή δομή με έμφαση στις μικρές ιστορίες που σχηματίζουν ένα παζλ αφηγήσεων, ελληνικός εξωτισμός που φαντάζει ανοίκειος μέσα στις μικρές παραδοξότητές του, πολυάριθμα πρόσωπα με τις μικρές τραγωδίες τους να χαρακτηρίζουν όλο τους το είναι… Ίσως κούρασε η επανάληψη των ίδιων συνταγών, ίσως όσο όλα αυτά απαρτίζουν διηγήματα γίνονται αποδεκτά, ενώ, όταν περνάνε στο μυθιστόρημα, φαίνονται στον αναγνώστη αδυναμίες. Η αίσθησή μου είναι ότι το κεφάλαιο “Καρνέζης” εξαντλήθηκε και οφείλει ο συγγραφέας να φρεσκάρει τη δεξαμενή του, προκειμένου να ξανακερδίσει το κοινό του.

Πατριάρχης Φώτιος

Διαβάσματα τ' Αυγούστου IV

Από την 1 Σεπτεμβρίου 2007 ξεκίνησα να παρουσιάζω την καλοκαιρινή σοδειά των διαβασμάτων μου: κάθε δύο μέρες θα αναρτάται και ένα βιβλίο που με συνόδευσε –ευχάριστα ή απογοητευτικά- στην αυγουστιάτικη ραστώνη.

Jasper Fforde, "Υπόθεση Τζέην Έυρ"

Συνδυασμός αστυνομικού μυθιστορήματος και επιστημονικής φαντασίας. Ευφάνταστο όσο και ελαφρά κωμικό μαζί μέσα στον παραλογισμό του το κείμενο μάς μεταφέρει σε μια εποχή όπου η δυνατότητα μεταπήδησης από και προς τον κόσμο ενός βιβλίου είναι πλέον εφικτή. Με άλλα λόγια οι ήρωες του βιβλίου μπορούν να βγουν έξω από αυτό και οι “πραγματικοί” άνθρωποι να τρυπώσουν στις σελίδες του και να αλλάξουν τον ρου της ιστορίας. Ειδικοί αστυνομικοί προσπαθούν να αποτρέψουν επίδοξους πειρατές των λογοτεχνικών βιβλίων, όπως της “Τζέην Έυρ”, από το να απαγάγουν έναν εκ των πρωταγωνιστών και να αλλοιώσουν έτσι την υπόθεση. Αξιανάγνωστο βιβλίο που ίσως δεν έχει να δώσει κάτι βαθύτερο από ένα μεταμοντέρνο παιχνίδι με τον αναγνώστη.

Πατριάρχης Φώτιος

Σαγκρία με μήλο: εφημερίδες και ποίηση

Η αφανής θέση της ποίησης στα ένθετα των εφημερίδων

Ο Ν. Βαγενάς σε σχόλιό του (Το Βήμα, 21.1.2007) κατηγόρησε το ένθετο των Νέων «Βιβλιοδρόμιο» ότι απαξιώνει την ποίηση εξοβελίζοντάς την από τις μόνιμες στήλες του: “Δεν είναι τυχαίο ότι τα ένθετα αυτά παρουσιάζουν - σε ό,τι αφορά τη λογοτεχνία - σχεδόν αποκλειστικά βιβλία πεζού λόγου (κυρίως μυθιστορήματα), ότι καλλιεργούν περισσότερο τη βιβλιοπαρουσίαση παρά τη βιβλιοκριτική, και ότι από τις σελίδες τους έχουν σχεδόν αποκλειστεί τα ποιητικά βιβλία, που, ως γνωστόν, «δεν πουλάνε». Οι ελάχιστες αναφορές τους σε έργα ποιητικά είναι κυρίως θεωρήσεις φαντασμαγορικές (όπως αυτή του βιβλιοδρομικού αφιερώματος) μεγάλων έργων του παρελθόντος, που αισθάνεται κανείς ότι χρησιμοποιούνται ως κριτικά φύλλα συκής, για να κρατηθούν τα ποιητικά προσχήματα.”. Το «Βιβλιοδρόμιο» (υπεύθυνη ύλης: Μ. Χαρτουλάρη) απάντησε (Τα Νέα, 27.1.2007) κατηγορώντας τον για μιζέρια, αλλά πουθενά λόγος για την ταμπακέρα, για το γιατί δηλαδή όντως λείπει η ποίηση από την εφημερίδα. Στις 3.2.2007 ο Βαγενάς επανέρχεται με επιστολή στα Νέα και η απάντηση της Χαρτουλάρη στο ίδιο φύλλο έχει ως εξής: “Το «Βιβλιοδρόμιο» δεν […] είναι λογοτεχνικό περιοδικό (ούτε πλασάρεται ως τέτοιο) αλλά ένθετο για το βιβλίο. Και δεν επιζητεί να παρουσιάζει “σωστά” (ποιος θα κρίνει το σωστό) τη λογοτεχνική μας πραγματικότητα. Φιλοδοξεί να κεντρίζει το ενδιαφέρον όχι μόνον των μυημένων αλλά ενός ευρύτερου και ετερόκλητου κοινού στα βιβλία που συζητιούνται εντός και εκτός συνόρων, δικαίως ή αδίκως. Φιλοδοξεί να συλλαμβάνει τις ανησυχίες της εποχής μας όπως αυτές καταγράφονται σε μια αρκετά πλατιά γκάμα έργων. Και την προσέγγισή του δεν τη θέλει φιλολογική αλλά κοινωνικο-πολιτικο-ιστορικο-ανθρωπολογική. Κι αν προσπαθεί να γίνεται ελκυστικό δεν προδίδει ποτέ το περιεχόμενο των κειμένων που φιλοξενεί. Με αυτά τα δεδομένα γίνεται σαφές ότι δεν “απαξιώνει” την ποίηση, αλλά την εντάσσει στις προτεραιότητές του. Οι μείζονες ποιητές εξάλλου, τεθνεώτες και ζώντες, δεν έλειψαν ποτέ από τις σελίδες του, ούτε κι εκείνοι που συνδέονται με φαινόμενα ευρύτερου ενδιαφέροντος. Η συστηματική όμως παρουσίαση της σύγχρονης ποίησης (την οποία ούτε οι κριτικοί των εφημερίδων παρακολουθούν πιστά), όπως και κάποιων κατηγοριών επιστημονικών βιβλίων που απευθύνονται σε ειδικά κοινά, είναι αρμοδιότητα των ειδικών περιοδικών.”.
«Τα Νέα» θεωρούν την ποίηση ενδιαφέρον λίγων και την εναποθέτουν στα χέρια ειδικών περιοδικών, σαν τις συνταγές, το ψάρεμα και το κυνήγι…!!! Η ενοχή τους όμως αναγνωρίζεται έμμεσα –και προς τιμή τους- όταν 15 μέρες μετά (17 Φεβρουαρίου 2007) εισάγουν ειδική στήλη για την ποίηση με υπεύθυνο τον Χάρη Βλαβιανό, η οποία διατηρείται ως σήμερα αναδεικνύοντας σύγχρονες ποιητικές μορφές. Σήμερα ο Ευρ. Γαραντούδης βάζει τα χέρια του επί τον τύπον των ήλων και επισημαίνει: “Το γεγονός ότι στα ένθετα των εφημερίδων για το βιβλίο δεν υπάρχει, εδώ και καιρό, συστηματική κριτική αποτίμηση της σύγχρονης ποιητικής παραγωγής είναι αδιαμφισβήτητο. Στα ένθετα αυτά, βιβλιοκριτικά κείμενα για ποιητικά βιβλία δημοσιεύονται πλέον, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε πριν από μερικές δεκαετίες, με δυσκολία και εξαιτίας κυρίως διαφόρων συγκυριών που αφορούν στον κρινόμενο ποιητή ή στον κρίνοντα κριτικό ή στη μεταξύ τους σχέση.”. Και συνεχίζει ως προς το ζήτημα που μας απασχολεί: “Πάντως, οι συχνές, ιδιωτικές ή δημόσιες, κατηγορίες ενός μέρους της λογοτεχνικής κοινότητας προς τους υπεύθυνους δημοσιογράφους των ένθετων για το βιβλίο ότι δεν δίνουν σημασία στην ποίηση δεν έχουν ιδιαίτερο νόημα, επειδή οι επιλογές των δημοσιογράφων ως επαγγελματιών ευθυγραμμίζονται με τις διαθέσεις του αναγνωστικού κοινού γύρω απ΄ ό,τι ασαφώς θεωρείται σήμερα λογοτεχνικό βιβλίο. Εν προκειμένω, η επιλογή να μην κρίνεται συστηματικά η ποίηση στα ένθετα των εφημερίδων, εντύπων μεγάλης κυκλοφορίας, οφείλεται στην πανθομολογούμενη υπερίσχυση, τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, της πεζογραφίας στις προτιμήσεις του κοινού και στη συνακόλουθη στροφή της μεγάλης πλειονότητας όσων γράφουν (ή προσπαθούν να γράψουν) από την ποίηση στην πεζογραφία.”.
Το συμπέρασμα είναι εύγλωττο: τα βιβλία ποίησης δεν πουλιούνται και γι’ αυτό απαξιώνονται από τους κριτικούς, έστω κι αν η ποίηση αυτή καθεαυτή κινείται και επιζεί με άλλους τρόπους.

Πατριάρχης Φώτιος
8.9.2007

Διαβάσματα τ' Αυγούστου ΙΙΙ

Από την 1 Σεπτεμβρίου 2007 ξεκίνησα να παρουσιάζω την καλοκαιρινή σοδειά των διαβασμάτων μου: κάθε δύο μέρες θα αναρτάται και ένα βιβλίο που με συνόδευσε –ευχάριστα ή απογοητευτικά- στην αυγουστιάτικη ραστώνη.

Άλκη Ζέη, Ο ψεύτης παππούς

Το να διαβάζει ένας ενήλικος ένα έργο που απευθύνεται σε παιδιά είναι απόλαυση. Όταν μάλιστα το έργο αυτό αφορά και την ηλικία του είναι ψυχαγωγία. Η Ζέη τα καταφέρνει αρκετά καλά: ο παππούς είναι ο φορέας της ιστορίας και τη μεταφέρει στον εγγονό του σε ένα συνεχές πηγαινέλα μεταξύ παρελθόντος και παρόντος. Η γραφή άνετη και ρέουσα, ο λόγος αβίαστος, η αφήγηση πηδάει εδώ κι εκεί με τη χάρη του σύγχρονου παραμυθιού. Η πλοκή απαρτίζεται από πολλές μικροϊστορίες, τόσο γύρω από την πολυκύμαντη ζωή του παππού, όσο και από τα συμβάντα της Ελλάδας του σήμερα. Η οικονομία του έργου οδηγεί το ενδιαφέρον μέσα από την περιέργεια ποια ήταν η άφαντη για τον μικρό ήρωα-εγγονό γιαγιά σε ένα τέλος γεμάτο ανθρωπιά και συγκίνηση.

Ερώτημα-προβληματισμός: Συγγραφείς, όπως η Άλκη Ζέη, οι οποίοι τόσο ως άνθρωποι όσο και ως δημιουργοί κοσμούν την Ελλάδα, είναι δυνατόν να ιδωθούν με αυστηρό βλέμμα από τους κριτικούς, αν το έργο τους δεν πληροί όσα κανείς θα περίμενε;

Πατριάρχης Φώτιος

Διαβάσματα τ' Αυγούστου ΙΙ

Καλή αναγνωστική… χρονιά.

Οι διακοπές του Αυγούστου πολλαπλασιάζουν τα διαβάσματα, αλλά κυρίως προσφέρουν την αργή, ξέγνοιαστη και ανέμελη ανάγνωση. Χωρίς την πίεση του χρόνου, το βιβλίο είναι τρόπος αξιοποίησης των μακρών αναμονών (στην παραλία για μαύρισμα, το μεσημέρι που όλοι κοιμούνται κ.λπ.). Από την 1 Σεπτεμβρίου 2007 ξεκινώ λοιπόν να παρουσιάζω την καλοκαιρινή σοδειά: κάθε δύο μέρες θα αναρτάται και ένα βιβλίο που με συνόδευσε –ευχάριστα ή απογοητευτικά- στην αυγουστιάτικη ραστώνη.

Ανδρέας Μήτσου, Ο κύριος Επιτροπάκης

Γιατί θεωρείται κάτι ιδιαίτερο ο Ανδρέας Μήτσου; Ήδη από τα “Ανίσχυρα ψέμματα του Ορέστη Χαλκιόπουλου” δεν είδα τίποτα που να το θεωρήσω άξιο λόγου. Το ίδιο και εδώ: αρρωστημένη ψυχολογία και ατμόσφαιρα, αδύναμη πλοκή, αυτοστοχασμοί χωρίς νόημα… Ένας άτολμος άνθρωπος διεκδικεί με τον τρόπο του –που μάλιστα ξεπερνάει όσα θα περίμενε κανείς από αυτόν- την γκόμενά του, η οποία τα φτιάχνει με τον εκβιαστή τους. Εντέλει ένα αιματηρό τέλος και μια αμφίβολη διχοστασία για τι ακριβώς συνέβη δεν σώζει την εκτέλεση μιας τραβηγμένης ούτως ή άλλως ιδέας. Κι αν η ιδέα έχει μια κάποια πρωτοτυπία (ερωτικό τρίο χωρίς να υπολογίσουμε τον σύζυγο), ο δήθεν στοχαστικός τόνος αδρανοποιεί οτιδήποτε άλλο, καθώς δεν αναδεικνύει την ψυχολογία των ηρώων, αντίθετα τους βουλιάζει σε μια θολή ατμόσφαιρα νοητικών παλινδρομήσεων.

Πατριάρχης Φώτιος

Διαβάσματα τ' Αυγούστου Ι

Καλή αναγνωστική… χρονιά.

Οι διακοπές του Αυγούστου πολλαπλασιάζουν τα διαβάσματα, αλλά κυρίως προσφέρουν την αργή, ξέγνοιαστη και ανέμελη ανάγνωση. Χωρίς την πίεση του χρόνου, το βιβλίο είναι τρόπος αξιοποίησης των μακρών αναμονών (στην παραλία για μαύρισμα, το μεσημέρι που όλοι κοιμούνται κ.λπ.). Από την 1 Σεπτεμβρίου 2007 ξεκινώ λοιπόν να παρουσιάζω την καλοκαιρινή σοδειά: κάθε δύο μέρες θα αναρτάται και ένα βιβλίο που με συνόδευσε –ευχάριστα ή απογοητευτικά- στην αυγουστιάτικη ραστώνη.

Αμάντα Μιχαλοπούλου, Πριγκήπισσα Σαύρα

Τελικά άντεξα και το διάβασα όλο. Και λέω άντεξα, γιατί, αν και ήξερα πόσο καθηλωμένη είναι η συγγραφέας στα προσωπικά της βιώματα (και δη στα οικογενειακά), επιχείρησα να δω μήπως μπορεί να ξεφύγει. Εντέλει κάνει ακριβώς το ίδιο με αυτό που βλέπουμε στις επιφυλλίδες της: ο πυρήνας της είναι βιωματικός –κάτι που δεν θα πείραζε αν τον άφηνε γρήγορα πίσω της)∙ αντίθετα, μένει σ’ αυτόν σθεναρά, σαν να μην μπορεί να κόψει τον ομφάλιο λώρο και αναμασά συνεχώς θέματα της προσωπικής της μυθολογίας (όχι αναγκαστικά αυτοβιογραφικά) και της συγγραφικής της εμπειρίας. Στο “Γιάντες” αυτό απέδωσε, επειδή το συνδύασε με τη μόδα της γαστρονομικής λογοτεχνίας, αλλά κυρίως με τη συγκόλληση ετερόκλητων κειμένων στον βασικό κορμό της αφήγησης. Από εκεί και πέρα –βλέπε π.χ. και τον “Παλιόκαιρο”- η αφήγησή της ανακυκλώνεται χωρίς ο προβληματισμός της να δένει με την όποια υπόθεση. Τις προάλλες ο Β. Χατζηβασιλείου στη Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας (10.8.2007) είχε ακριβώς την ίδια γνώμη.

Πατριάρχης Φώτιος