Αραβικός καφές με κάρδαμο: στον πάτο της πυραμίδας

Βιβλία που φορτώθηκαν άδικα στη βαλίτσα μου

Γεωργία Χιόνη
“Το τηλεσκόπιο του χρόνου”
εκδόσεις ΑΛΔΕ
2008

Αρχαιολογική λογοτεχνία; Γιατί όχι, όπως λέμε μαθηματική λογοτεχνία. Άρα, θα περιμένουμε κάποια στιγμή να διαβάσουμε ένα μυθιστόρημα ολκής, το οποίο θα θέτει ένα αρχαιολογικό μυστήριο το οποίο θα συνδυάζεται με αστυνομικό σασπένς, θα προσελκύει δηλαδή την προσοχή του αναγνώστη και ταυτόχρονα θα μεταδίδει πληροφορίες και αρχαιογνωστικές αντιλήψεις.
Και λέω: θα περιμένουμε, γιατί στο συγκεκριμένο έργο δεν το βλέπουμε (το καλύτερο ίσως είναι “Η νοσταλγία των δράκων” του Δ. Κούρτοβικ). Η συνταγή έχει αρχαιολογικό ενδιαφέρον (ένα τηλεσκόπιο που έχει τα ίδια σύμβολα με τον Υπολογιστή των Αντικυθήρων), μια κλοπή (ή μάλλον δύο), γρήγορο ρυθμό και ιστορικές πληροφορίες.
Αλλά: το έργο δεν δρέπει λογοτεχνικές δάφνες, αφού το ύφος είναι ατημέλητο και η πλοκή δεν είναι ιδιαίτερα σφριγηλή και ακμαία. Το ενδιαφέρον είναι μικρό, οι σκηνές δεν έχουν δραματικότητα και ένταση και η γλώσσα είναι προφανώς αδούλευτη [εδώ βλέπω τη διαφορά εκδόσεων σαν την ΑΛΔΕ, όπου δεν υπάρχει διορθωτής ή δεν διαθέτει επάρκεια, και άλλων που υπάρχει: αφού ο ίδιος ο συγγραφέας δεν μπορεί να συντάξει ή να ορθογραφήσει τις προτάσεις-του, ένας επιμελής διορθωτής μπορεί να εξομαλύνει το κείμενο και να παρουσιάσει καλύτερη εικόνα].


Βασίλης Κωνσταντίνου
“Οι πρωινοί περίπατοι των Βασιλείων Βουλγαροκτόνων”
εκδόσεις Εστία
2009

Κείμενο δύο χρονικών επιπέδων. Από τη μία η προσπάθεια ενός σύγχρονου επιχειρηματία να κερδίσει στον αγώνα-του με τις τράπεζες την επιβίωση της επιχείρησής-του κι από την άλλη οι αναμνήσεις της παιδικής-του ηλικίας γύρω από την εκτέλεση ενός κομμουνιστή της δεκαετίας του ’50.
Διακρίνεται μια ευτράπελη διάθεση και η προσπάθεια να αναπτυχθούν παιχνίδια του νου, στο πηγαινέλα μεταξύ παρόντος και παρελθόντος. Το ότι το βιβλίο αποδεικνύεται «φάβα» δεν φαίνεται μόνο στη βαρετή του υφή, αλλά και στο όλο στήσιμο που απορρέει από μια κλειστοφοβική, εσωστρεφή αυτοτροφοδοσία. Ο πεζογράφος με άλλα λόγια κάνει ασκήσεις επί χάρτου, εγκεφαλικές και οργανωμένες, χωρίς παλμό και άνοιγμα προς τον αναγνώστη.
Διαβάζοντας σήμερα τον Τατσόπουλο στα «Νέα» δεν μπόρεσα να βρω απάντηση στο εξής ερώτημα που με απασχόλησε: ποια η σχέση των παιδικών μνημών για την εκτέλεση και των τωρινών βιωμάτων του πρωταγωνιστή με την τράπεζα. Άλλη μία φορά που δεν συμφωνώ με τις επιλογές του Τατσόπουλου.


Γιάννης Λεμονής
“Φόνος στην κουζίνα του Πτολεμαίου”
εκδόσεις Ταξιδευτής
2009

Αστυνομικό μυθιστόρημα, γαστρονομική λογοτεχνία, ταξιδιωτικό αφήγημα, ιστορικό μυθιστόρημα. Όλα αυτά προϊδεάζουν για ένα πολύ μεστό ανάγνωσμα!
Η υπόθεση: ο Καλλίας, δεινός μάγειρας του 3ου π.χ. αιώνα, δολοφονείται μόλις ανακοινώνεται ότι θα διεξαχθεί διαγωνισμός για τον καλύτερο μάγειρα της εποχής στην αυλή του βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίου. Ο φίλος-του Φορμίων, ναυτικός και έμπορος, ξεκινά την αναζήτηση του ενόχου. Ταξιδεύει σε Ρόδο, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, Μασσαλία, Καρχηδόνα, Συρακούσες, Βαβυλώνα, Σελεύκεια, Δήλο κ.ο.κ., όπου γνωρίζει την πόλη και αντίστοιχα έρχεται σε επαφή με την κουζίνα κάθε περιοχής.
Ιστοριογνωστικό έργο; βεβαίως, μαθαίνει κανείς πιο πολλά απ’ ό,τι αν διάβαζε μια εγκυκλοπαίδεια.
Ταξιδιωτικό αφήγημα; ναι, προσφέρει γεωγραφικές γνώσεις και πολεοδομικές παρατηρήσεις, καθώς και πληροφορίες σχετικά με τα γνωστότερα μνημεία κάθε πόλης.
Γαστρονομική λογοτεχνία; Φυσικά, πάμπολλες συνταγές, αντλημένες από αρχαίους συγγραφείς, έρχονται να δώσουν ιδέες για την ελληνιστική κουζίνα αλλά και προτάσεις για ένα σημερινό γεύμα.
Αστυνομική δράση; περιορισμένη, χωρίς τα τεχνάσματα του είδους, παρά μόνο διάφορα μικροτρίκ που δεν αιφνιδιάζουν.
Μυθιστόρημα; ; ; Ναι, ίσως, αν το έβλεπες υπό άλλη γωνία…, αν…, εφόσον…, μπορεί και…, δεν ξέρω…, στην περίπτωση που δεν σε ενδιέφερε η λογοτεχνικότητα…, αν παραμέριζες την ανυπαρξία χαρακτήρων…, αν ο Λεμονής είχε άλλες προθέσεις. Γράφει χαρακτηριστικά στο αυτί: «Είναι το πρώτο μυθιστόρημά του, όπου συνυπάρχουν τρεις αγαπημένες του δραστηριότητες: η μαγειρική, η ιστορική έρευνα και τα ταξίδια». Να συνυπήρχε ανάμεσά τους και η λογοτεχνία!

Πατριάρχης Φώτιος