Italo Calvino, “Η μέρα ενός εκλογικού αντιπροσώπου”

Εκλογικός αντιπρόσωπος ένας Αριστερός τη δεκαετία του ’60. Εκλογικό κέντρο ένα ίδρυμα για σωματικώς και νοητικώς ΑΜΕΑ. Η ιδιαιτερότητα της περίστασης γεννά ένα έργο που μοιάζει πολύ με πολιτικό δοκίμιο.

Italo Calvino “La giornata di uno scrutatore” 1963 “Η μέρα ενός εκλογικού αντιπροσώπου” μετ. Τ. Τσίτσοβιτς-Radin εκδόσεις Κριτική -2019

Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):

Ναι, δεν είναι ένα απ’ τα μεγάλα έργα του Calvino. Είναι όμως άλλη μια ευκαιρία να πλησιάσουμε τον μεγάλο συγγραφέα, όχι μόνο στα παιγνιώδη κείμενά του, αλλά και στα στενότερα πολιτικά του.

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):

Ο Amerigo Ormea είναι αριστερό στέλεχος που στις εκλογές του 1953 αναλαμβάνει καθήκοντα εκλογικού αντιπροσώπου. Το ιδιαίτερο είναι ότι του ανατέθηκε η εκπροσώπηση της Αριστεράς στο Cottolengo, ένα θρησκευτικό ίδρυμα όπου νοσηλεύονταν ΑΜΕΑ της εποχής, με σωματικές και πνευματικές αναπηρίες.

Η ατμόσφαιρα δεν είναι απειλητική για τον ίδιο τον Amerigo, αλλά ο Calvino φτιάχνει την ιστορία του εστιάζοντας όχι σε μια φάση βίας και (εμφανούς) νοθείας, αλλά σε έναν υπόγειο επηρεασμό. Τα άτομα που φιλοξενούνται σε μια τέτοια δομή είναι διπλά παγιδευμένα στο Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα. Απ’ τη μια, λόγω του εγκλεισμού τους δεν είχαν την ευκαιρία να ακούσουν πολυφωνικά τι λένε τα κόμματα κι επομένως τι άλλες επιλογές έχουν. Απ’ την άλλη, η επιτήρηση που τους ασκούν, όχι με πιέσεις και βία, αλλά με μια καθοδήγηση και έναν πατερναλισμό, ήπιο και ομαλό, αλλά αποτελεσματικό.

Η αφήγηση μοιράζεται ανάμεσα στις εξελίξεις τη μέρα των εκλογών (μαζί με την ερωτική του ιστορία με τη Lia) και περισσότερο τις πολιτικές σκέψεις του Amerigo. Η ιδιαιτερότητα της μέρας (εκλογές) αλλά και του τόπου (ίδρυμα) αποτελεί μια πολεμίστρα απ’ όπου ο ήρωας στοχάζεται πολιτικά, με συγκρίσεις και αντιθέσεις, με συλλογισμούς και εκτιμήσεις. Πόσο μοιάζει λ.χ. ο ίδιος με τον υποψήφιο βουλευτή των δεξιών, που ήλθε στο ίδρυμα, εφόσον κι οι δυο δεν βλέπουν κατ’ ουσία την περίθαλψη και τη θρησκευτικότητα του χώρου αλλά βλέπουν τους αρρώστους ως ψηφοφόρους; Αλλά και πόσο διαφέρει απ’ αυτόν που υπηρετεί ιδιοτελώς ένα στατικό και βολεμένο σύστημα; Γενικότερα, ο Amerigo ξανασκέφτεται έννοιες όπως την αθλιότητα της φύσης, τη θρησκευτική κρίση, την ανωφέλεια των πραγμάτων, την Ιστορία, τη ματαιότητα των πάντων κ.ο.κ.

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):

Το ολιγοσέλιδο αυτό έργο (λίγο πάνω από 100 σελίδες) δεν είναι όντως απ’ τα κορυφαία του Calvino. Αν και περιέχει βαθιά πολιτική σκέψη και την εκπέμπει από το παραθυράκι της πολεμίστρας μιας ιδιαίτερης μέρας, μένει στον πολιτικό στοχασμό και δεν τον επενδύει με δράση. Μοιάζει περισσότερο με πολιτικό δοκίμιο, παρά με την εξαγωγή της σκέψης μέσα από τη δραματικότητα των πράξεων. 

> Ο Ίταλο Καλβίνο (1923-1985) γεννήθηκε στην Κούβα, αλλά σε νεαρή ηλικία εγκαταστάθηκε με τους γονείς του στην Ιταλία. Το 1943 προσχωρεί στους παρτιζάνους της ιταλικής αντίστασης. Πρωτοεμφανίστηκε στα ιταλικά γράμματα το 1947 με το μυθιστόρημα "Το μονοπάτι με τις αραχνοφωλιές" με θέμα την Αντίσταση, θέμα που πραγματεύεται και στο επόμενο βιβλίο του, μια συλλογή από διηγήματα με γενικό τίτλο "Τελευταίο έρχεται το κοράκι". Ακολουθεί η τριλογία που τον έκανε διάσημο, τρία σύντομα μυθιστορήματα που συνθέτουν τον κύκλο "Οι πρόγονοί μας: Ο διχασμένος υποκόμης", "Ο αναρριχώμενος βαρόνος" και "Ο ανύπαρκτος ιππότης". Ακολουθεί, το 1956, μια συλλογή ιταλικών λαϊκών παραμυθιών που μετέγραψε ο συγγραφέας με τον τίτλο "Ιταλικοί μύθοι", ενώ δυο χρόνια αργότερα εκδίδει τα "Διηγήματα", συλλογή που περιέχει και την πολύ γνωστή ενότητα διηγημάτων "Οι δύσκολοι έρωτες". Ακολουθούν δύο σύντομα μυθιστορήματα, το "Μαρκοβάλντο ή οι εποχές στην πόλη" και το "Η μέρα ενός εκλογικού αντιπροσώπου" (1963) που ολοκληρώνουν τη "νεορεαλιστική" του φάση. Το 1965 και το 1967 εκδίδει δύο συλλογές "φανταστικών" διηγημάτων με τίτλους "Τα κοσμοκωμικά" και "Ταυ με μηδέν", ενώ το 1969 εκπλήσσει όλο τον κόσμο με το "Κάστρο των διασταυρωμένων πεπρωμένων". Ακολουθούν τα έργα "Οι αόρατες πόλεις" (1972), "Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης" (1979) και "Πάλομαρ" (1983). Μετά το θάνατό του εκδόθηκαν τα έργα "Κάτω απ' τον ιαγουάρο ήλιο", "Σχετικά με το παραμύθι" (δοκίμιο), "Αμερικανικά μαθήματα" (δοκίμιο), "Ο δρόμος του Σαν Τζιοβάνι", "Γιατί να διαβάζουμε τους κλασικούς" (δοκίμιο) και "Πριν να πεις "εμπρός"".

Πάπισσα Ιωάννα