Τζόναθαν Κόου, “Μέση Αγγλία”

Η Αγγλία του Brexit, όπως ξεκίνησε από το 2010, είναι μια Αγγλία διχασμένη, αμφίθυμη, πολυσυλλεκτική αλλά και λιγότερο ανεκτική απ’ όσο νομίζουμε, πολιτικά ορθή αλλά και σκληροπυρηνική, παλινωδούσα, ευρωφοβική αλλά και αλαζονική…

Jonathan Coe “Middle England” 2018 Τζόναθαν Κόου “Μέση Αγγλία” μετ. Α. Τριμπέρη εκδόσεις Πόλις -2019

Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):

Διαβάζουμε σταθερά τον Coe εδώ και πολλά χρόνια. Από το “Ο ιδιωτικός βίος του Μάξουελ Σιμ” (2010) μέχρι το “Expo 58” (2013). Τώρα, λοιπόν, ήθελα να δω το Brexit με τα μάτια ενός σκεπτόμενου Άγγλου.

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):

Η πλοκή του μυθιστορήματος είναι περίπλοκη, καθώς ο Coe έχει δημιουργήσει ένα πολυπρόσωπο και πολλών σκηνών μωσαϊκό. Πολλές οπτικές γωνίες, πολλά σκηνικά, πολλές εκδοχές της κρίσης στη Βρετανία από το 2010 έως το Brexit. Στο επίκεντρο βρίσκονται τα μέλη δύο οικογενειών: από τη μία o συγγραφέας Benjamin Trotter, η αδελφή του Lois και η κόρη της Sophie, που παντρεύεται τον Ian Colman. Απ’ την άλλη, ο δημοσιογράφος-σχολιαστής Doug Anderton, πλούσιος μετά τον γάμο του, και ειδικότερα η κόρη του, Coriander. Το ζευγάρι των φίλων Benjamin και Doug πλαισιώνονται από τους πολυάριθμους συγγενείς κι αυτοί από τους φίλους και γνωστούς τους σε ένα αραχνιακό ανάπτυγμα

Το θέμα βέβαια δεν είναι οι προσωπικές σχέσεις και οι οικογενειακοί δεσμοί, αλλά αυτά όλα μέσα στη Βρετανία που αλλάζει και βαίνει προς την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το θέμα δηλαδή είναι πολιτικό κι ο Coe αναλαμβάνει με τον ιστό που υφαίνει να δει πανοραμικά τις εξελίξεις και τις απόψεις.

Έτσι, οι πρωταγωνιστές στο δικό τους καρέ αναδεικνύουν τάσεις και απόψεις, όχι κατανάγκην συγκλίνουσες. Πολύ χαρακτηριστικό είναι το επεισόδιο όπου ο Doug καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να γράψει για τις ταραχές και το πλιάτσικο στους δρόμους των μεγάλων πόλεων, αφού ζει απομονωμένος και βολεμένος στη μεγαλοαστική του ζωή, ενώ η κόρη του Cori που συμμετείχε –λίγο από αντίδραση λίγο από περιέργεια- σ’ αυτά ψυλλιάζεται πιο έντονα τι παίζει. Οι απόψεις που διαρρέουν το έργο χτενίζουν όλα τα μήκη και πλάτη: η πολυπολιτισμικότητα αλλά και η περιορισμένη ανεκτικότητα που τη συνοδεύει, οι Εργατικοί που κατέστρεψαν την οικονομία, οι επακόλουθες περικοπές, η συνεργασία Συντηρητικών (Cameron) και Φιλελεύθερων (Clegg), ο περίφημος συνασπισμός Conservative Party και Liberal Democrats. Ο κόσμος από την άλλη νιώθει αδικημένος και θυματοποιημένος, ξεσπά με εξεγέρσεις έστω και αν αμαυρώνονται από πλιάτσικο, ακούγονται θεωρίες συνωμοσίας (υπό το όνομα του Kallergi, που επιδιώκει την εξαφάνιση της λευκής φυλής υπέρ μια μιγαδικής ανθρωπότητας!), όλοι είναι μπερδεμένοι και αμήχανοι…

Κρατώ ανάμεσα σε άλλα τη φράση “Ριζοσπαστική αναποφασιστικότητα”, που ίσως περιγράφει την αμφιθυμία των Βρετανών, η οποία τους οδηγεί ακόμα και τώρα σε παλινωδίες για το μέσα-έξω από την ΕΕ. Κρατώ τη στάση των Βρετανών απέναντι στην Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου το 2012, καθώς ήταν συγκινημένοι και εθνικά υπερήφανοι κυρίως επειδή έβλεπαν παραπομπές στον εθνικό τους πολιτισμό, από τη μουσική ώς τον κινηματογράφο. Το παράδοξο είναι ότι όλοι εμείς είδαμε σ’ αυτήν όχι μια Βρετανία που θέλει να δείξει την παγκοσμιότητα της κουλτούρας της, όπως εκείνοι νομίζουν, αλλά μια Βρετανία που κλείνεται κι επαναπαύεται στον εαυτό της. Αυτή η διάσταση μεταξύ της βρετανικής εκδοχής της βρετανικότητας και της ευρωπαϊκής εκδοχής της βρετανικότητας δείχνει ίσως και τo πώς βλέπουν αυτοί τον εαυτό τους και πώς οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι –να γιατί δεν μπορούν να προσαρμοστούν ομαλά στο ευρύτερο γίγνεσθαι. Και μέσα σ’ αυτό η έννοια της “πολιτικής ορθότητας”, που καθορίζει όρια για το τι είναι και τι δεν είναι ρατσιστικό· μερικές φορές αυτό διαμορφώνει μια αντίληψη περί σωστού τόσο κλειστή τόσο αεροστεγή που τελικά χάνει την ουσία.

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):

Είναι ένα μυθιστόρημα που συνεχίζει δύο άλλα του Coe, ο οποίος βάζει τους ήρωές τους στο κλίμα της τελευταίας δεκαετίας και το πλαίσιο του Brexit. Ωστόσο, δεν ικανοποιεί ως μυθιστόρημα, επειδή δεν χτίστηκε στη βάση μιας αισθητικής πρότασης, αλλά περισσότερο ως καταγραφή τάσεων και απόψεων γύρω από τη θέση της Βρετανίας σε σχέση με την ΕΕ και τον κόσμο.

Σίγουρα, τώρα που το τελείωσα και μπορώ να το συγκρίνω με τα άλλα του, είναι κατώτερο από τα “Ο ιδιωτικός βίος του Μάξουελ Σιμ” και το “Expo 58”.

> Ο Jonathan Coe γεννήθηκε στο Μπέρμιγχαμ το 1961. Σπούδασε φιλολογία στο Trinity College του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ και είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Γουόρικ (αντικείμενο της διατριβής του αποτέλεσε το έργο του Henry Fielding, "Tom Jones"). Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Γουόρικ και εργάστηκε παράλληλα ως μουσικός, συνθέτοντας τζαζ, και ως δημοσιογράφος, διατελώντας τακτικός συνεργάτης της εφημερίδας "The Guardian" και κριτικός κινηματογράφου του "New Statesman".

Πάπισσα Ιωάννα