Μανώλης Ανδριωτάκης, “Το δεξί χέρι”

Δεξιά χέρια των πρωθυπουργών; Σήμερα έχουμε ονόματα, συνήθως στιγματισμένα, για την απαιδευσία τους και την παρασκηνιακή τους δράση. Στο μυθιστόρημα ένα τέτοιο πρόσωπο δεν φαίνεται τόσο κατακριτέο…

 

Μανώκης Ανδριώτακης “Το δεξί χέρι” εκδόσεις Μεταίχμιο -2019

Χαρά στον Έλληνα που ελληνοξεχνά …και στην Αθήνα μέσα ζει στη ξενιτιά (Μανώλης Ρασούλης – Βάσω Αλαγιάννη):

Πώς η λογοτεχνία μπορεί να πραγματευθεί τη σύγχρονη πολιτική; Όσο το τοπίο είναι ρευστό, όσο η πολιτική είναι βρόμικη, άλλο τόσο επιτρέπεται μια θριλερική αναπαράσταση του κόσμου αυτού.

Αχ Ελλάδα σ’ αγαπώ και βαθιά σ’ ευχαριστώ, γιατί μ’ έμαθες και ξέρω

ν’ ανασαίνω όπου βρεθώ, να πεθαίνω όπου πατώ και να μη σε υποφέρω (Μανώλης Ρασούλης – Βάσω Αλαγιάννη):

Ο αφηγητής είναι ο μυστικοσύμβουλος της Σωτηρίας, αρχηγού ενός κεντρώου κόμματος, που στις εκλογές αναδεικνύεται πρώτη δύναμη και σε έναν συνασπισμό αναλαμβάνει την εξουσία. Η Σωτηρία (όνομα και πράμα) είναι ένα νέο είδος πολιτικού που δεν φέρεται λαϊκίστικα, είναι ανεξάρτητη, ουσιαστική, ειλικρινής, δεν παίζει με τακτικισμούς ούτε επιζητεί τη στήριξη ισχυρών παραγόντων, όπως η φιλόδοξη και επιθετική στο παιχνίδι Βάθη. Στο κόμμα της όμως υπάρχει και μια ισχυρή πτέρυγα με επικεφαλής τον Δεμίρη και τον Παύλο Φλέσσα, που θέλουν την εξουσία για να πραγματοποιήσουν τις σχέσεις διαπλοκής με τα μεγάλα συμφέροντα.

Το μυθιστόρημα διαβάζεται άνετα με μια γρήγορη αφήγηση, σαν πολιτικό best-seller. Η αφήγηση διακόπτεται από επιστολές του Πέτρου Χρήστου, του αφηγητή-σύμβουλου της Σωτηρίας και πριν αναλάβει και μετά, επιστολές προς τον άντρα της, επιστολές που δεν έστειλε ποτέ. Εκεί εξομολογείται κρυφές σκέψεις του και ανομολόγητες σκέψεις, καθώς φοβάται πως η αυνανιστική του τάση μπροστά στον υπολογιστή του ίσως αποτελέσει πεδίο εκβιασμού, όπως ανώνυμα μηνύματα τον απειλούσαν.

Τελικά, η Σωτηρία δολοφονείται, και το αίνιγμα που ίσως λίγο ενδιαφέρει είναι ποιος το έκανε. Τα επιχειρηματικά συμφέροντα; Οι εσωκομματικοί της αντίπαλοι; Οι ποικίλοι εχθροί της μέσα στην κοινωνία που δεν συμφωνούσαν με την καθαρή πολιτική της; Και λέω ότι λίγο ενδιαφέρει γιατί όλοι είναι λίγο πολύ ένοχοι, αφού μένουν προσκολλημένοι στον παλιό πολιτικό τρόπο σκέψης και αρνούνται να προχωρήσουν ανιδιοτελώς σε μια νέα πολιτική πρόταση, όπως αυτή που προβάλλει η πρωθυπουργός. Άρα, ένοχος, σύμφωνα με το σκεπτικό του Ανδριωτάκη, είναι όλοι όσοι συμφεροντολογούν και κυνηγάνε όποιον φέρει έναν άλλο αέρα στη δημόσια ζωή.

Ωραίο θέμα, αλλά…

…η γλώσσα του Πέτρου Χρήστου είναι άχρωμη, άνοστη και επίπεδη. Στη λογοτεχνία όσο βλέπουμε τέτοια ουδέτερη γλώσσα, χωρίς προσωπικό στίγμα, είμαστε πάντα επιφυλακτικοί. Απ’ την άλλη, το μυθιστόρημα στήνεται μανιχαϊστικά, αφού –εκτός από τον αφηγητή, για τον οποίο θα μιλήσω παρακάτω- η Σωτηρία εκφράζει το απόλυτο πολιτικό καλό με όλα τα θετικά γνωρίσματα του άψογου πολιτικού, ενώ οι αντίπαλοί της ενσαρκώνουν τη σαπίλα και την παρακμή ενός τελματωμένου και συμφεροντολόγου συστήματος. Έτσι, η αντίθεση καλό – κακό αίρει τη βασική ιδιοσυστασία του μυθιστορήματος που είναι η σύγκρουση μερικών αληθειών.

Τέλος, πολλά αν-αληθοφανή σημεία υπονομεύουν την ομαλή ανάγνωση. Ο αφηγητής-μετριότητα, χωρίς σχετικές σπουδές και πολιτική παιδεία, δεν ξαφνιάζει που αναλαμβάνει ένα τόσο σημαντικό πόστο (σύνηθες στην πολιτική ζωή). Ξαφνιάζει ωστόσο που έχει επίγνωση της μετριότητάς του. Και στη θέση που αναλαμβάνει αντεπεξέρχεται επαρκώς, με γνώμη, θάρρος, δυνατότητες που αναδείχθηκαν γρήγορα. Απ’ την άλλη, μια μόλις εκλεγμένη πρωθυπουργός δέχεται ασφυκτικές πιέσεις, που δεν δικαιολογούνται από τη δύναμη που θα της έδινε η πρόσφατη λαϊκή ετυμηγορία. Και τέλος οι ανοικτοί εκβιασμοί προς την κυβέρνηση δεν φαίνονται αληθείς, καθώς το παιχνίδι παίζεται συνήθως υπόγεια κι όχι τόσο ορατά.

Η πιο γλυκιά πατρίδα είναι η καρδιά, Οδυσσέα γύρνα κοντά μου, που τ’ άγια χώματα της πόνος και χαρά (Μανώλης Ρασούλης – Βάσω Αλαγιάννη):

Γιατί η πολυπλοκότητα της πολιτικής δεν μπορεί εύκολα να αποδοθεί στη λογοτεχνία; Ή μήπως οι συγγραφείς μας δεν μπορούν να τον αποδώσουν επαρκώς, μένοντας σε μια επιφανειακή πομπώδη αλλά όχι ουσιαστική προσέγγιση.

> Ο Μανώλης Ανδριωτάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1974 και σπούδασε σκηνοθεσία. Έχει δημοσιεύσει 8 βιβλία κι έχει σκηνοθετήσει 5 ντοκιμαντέρ. Δημοσιογραφεί επαγγελματικά σε νέα και παραδοσιακά μέσα απ' το 2001 κι είναι ενεργός μπλόγκερ απ' το 2004. Είναι ο εμπνευστής της διαδικτυακής εκπομπής βιβλίου GarageBOOKS. Παρέχει συμβουλές σε οργανισμούς και ιδιώτες σχετικά με την παρουσία τους στο διαδίκτυο και είναι ακτιβιστής για την οδική ασφάλεια. Περισσότερες πληροφορίες για τις δραστηριότητές στο www.andriotakis.com

Πάπισσα Ιωάννα