Ζοζέ Εντουάρντο Αγκουαλούζα, “Γενική θεωρία της λήθης”

Πώς ζει μια πρώην αποικία που απελευθερώνεται; Πώς περνά από τη μία κατάσταση στην άλλη;

José Eduardo Agualusa “Teoria geral do esquecimento” 2012 Ζοζέ Εντουάρντο Αγκουαλούζα “Γενική θεωρία της λήθης” μετ. Μ. Μπεζαντάκου εκδόσεις Opera -2018

Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):

Μ’ αρέσουν οι εκδόσεις Opera. Έχουν εκδώσει μερικά πολύ καλά ισπανικά βιβλία, έργα κλασικά κι αγαπημένα, και τώρα είπα να δοκιμάσω και την πορτογαλική τους σειρά.

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):

Ο Agualusa είναι Ανγκολέζος, πορτογαλόφωνος, πιθανότατα γιος αποίκου που βρέθηκε εκεί. Το μυθιστόρημά του εντάσσεται σ’ αυτά που ονομάζονται “μετα-αποικιακά”, τα οποία θέτουν προβληματισμούς για την απο-αποικιοποίηση, την ειρηνική ή συνήθως εμπόλεμη απελευθέρωση των αφρικανικών και ασιατικών κατακτήσεων των Ευρωπαίων που οδήγησαν το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα στην ανεξαρτησία πλείστων κρατών και την εκδίωξη των αποίκων.

Η Ανγκόλα είναι πρώην πορτογαλική αποικία και κέρδισε την ανεξαρτησία της στις 11 Νοεμβρίου του 1975, από το Λαϊκό Κίνημα Απελευθέρωσης της Ανγκόλας υπό τον Agostino Neto. Η υπόθεση τοποθετείται σ’ αυτές τις επικίνδυνες, ρευστές και ταραγμένες μέρες, όταν μία Πορτογαλίδα Ludovica (Ludo), που είχε βρεθεί εκεί λόγω της αδελφής της που παντρεύτηκε, κλείνεται στο σπίτι της και μένει εκεί για καιρό, ώστε να προφυλαχθεί από τις ταραχές.

Παράλληλα ή και κάθετα μ’ αυτήν την ιστορία διαδραματίζονται κι άλλες με ήρωες τον μικρό Σομπά, που από μελλοθάνατος έγινε επιχειρηματίας, κι ο Ντανιέλ Μπενσιμόλ, δημοσιογράφος που συλλέγει εξαφανίσεις. Στην ουσία, η τεχνική του Agualusa μοιάζει με ποταμό και ποτάμια που συνδέονται μεταξύ τους: στη βασική ιστορία, που ρέει προς το τέλος του βιβλίου, εκβάλλουν πολλές μικρές που ξεκινάνε από αλλού και σταδιακά, χωρίς πολλή καθυστέρηση, φτάνουν να συναντήσουν την ιστορία της Ludo. Αυτός ο τρόπος γραφής όχι μόνο καθιστά το κείμενο ενδιαφέρον, αλλά κυρίως απλώνει τη ματιά μας σε διάφορες πτυχές της ανγκολέζικης επανάστασης, με τις παρενέργειες και τις συνέπειές της, με όλο το δίχτυ της να πιάνει πολλά ετερόκλιτα πρόσωπα.

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):

Νομίζω ότι είναι ένα βιβλίο πολύ ζωντανό και κατατοπιστικό. Αλλά από την άλλη μένει σε έναν μακρινό ορίζοντα και αφήνει απ’ έξω την ταύτιση. Γι’ αυτό είναι σημαντικό ο αναγνώστης να τεντωθεί λίγο παραπάνω για να δει το αφρικάνικο πολιτικό τοπίο. 

> Ο Ζοζέ Εντουάρντο Αγκουαλούζα (Jose Eduardo Agualusa) γεννήθηκε το 1960 στο Ουάμπο της Ανγκόλας από πορτογάλους αποίκους γονείς. Πολυβραβευμένος συγγραφέας, έχει δει έργα του να μεταφράζονται σε είκοσι έξι γλώσσες και έχει τιμηθεί με πολύ σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία. Έχει συγγράψει έντεκα μυθιστορήματα, πέντε θεατρικά έργα, καθώς και συλλογές διηγημάτων και βιβλία για παιδιά. Εργάζεται ως δημοσιογράφος και συγγραφέας, μοιράζοντας το χρόνο του μεταξύ Πορτογαλίας, Ανγκόλας και Μοζαμβίκης.

Πάπισσα Ιωάννα