Γεώργιος Λεονταρίτης, “Τα πολλά πρόσωπα του Ροδόλφου Μπάτη”

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ -1. Πολιτική και μυστήριο στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Και πάνω στις πατημασιές του Γιάννη Μαρή. Μια εξαφάνιση, δυο φόνοι, ένας έρωτας, όλα στο κλίμα της εποχής, με ανάλογο τέλος.

Γεώργιος Λεονταρίτης “Τα πολλά πρόσωπα του Ροδόλφου Μπάτη” εκδόσεις Άγρα -2021

Αν ο Μαρής άφησε εποχή στην ελληνική αστυνομική λογοτεχνία, τότε τι μπορεί να κάνει ένας αντιγραφέας του, που δηλώνει ρητά την αντιγραφή; Διαβάσαμε Μαρή (π.χ. “Το φεστιβάλ του θανάτου”) και τώρα διαβάζουμε τον μιμητή του.

> Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιώργος A. Λεονταρίτης γεννήθηκε στην Αθήνα. Κατάγεται από τη Μικρασία. Από πολύ νέος ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της δημοσιογραφίας σε διάφορες εφημερίδες. Από το 1965 εργάστηκε ως ρεπόρτερ, πολιτικός συντάκτης και αρθρογράφος. Παράλληλα έγραψε ιστορικά αναγνώσματα, πολλά από τα οποία δημοσιεύτηκαν σε συνέχειες στον ημερήσιο τύπο, ενώ άλλα εκδόθηκαν σε βιβλία. Επί σειρά ετών διετέλεσε αντιπρόεδρος και γενικός γραμματέας της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ). Έζησε από πολύ κοντά πολιτικές προσωπικότητες που κυριάρχησαν κατά τη δεκαετία 1950-1960, ερεύνησε, μελέτησε και συγκέντρωσε πολύτιμα αρχεία και στοιχεία που αφορούσαν όλο το φάσμα της πολιτικής ζωής και έφερε στο φως παρασκήνια που συγκλόνισαν την πορεία αυτού του τόπου και δίνουν άλλη διάσταση σε κρίσιμα κεφάλαια της ιστορίας μας.

ΚΛΙΜΑ μεταπολεμικό, 1951, Αθήνα λίγο μετά τον Εμφύλιο, με τις πληγές και τις μνήμες ανοικτές. Ο αφηγητής Γιώργος Κονταρίνης είναι δημοσιογράφος, νεαρός κι αδέκαρος, που συναντά έναν νεανικό του έρωτα, την Όλγα. Αυτή του αναθέτει να βρει το παρελθόν του άντρα της Ροδόλφου Μπάτη, ο οποίος εξαφανίστηκε. Το πλέον παράξενο στα πρώτα βήματα που κάνει, ερευνώντας το αινιγματικό πρόσωπο του Μπάτη, είναι ότι τα είχε καλά τόσο με τον Μεταξά όσο και με τον Γληνό, τόσο με τους Γερμανούς όσο και με τους Άγγλους.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ εξαρχής φωνάζει ότι είναι παστίς. Είναι δηλαδή σκόπιμη μίμηση, στο ύφος και στην ατμόσφαιρα, των έργων του Γιάννη Μαρή. Και πιο συγκεκριμένα θυμίζει την “Εξαφάνιση του Τζων Αυλακιώτη” (1976), του μόνου πολιτικού μυθιστορήματος του Μαρή, όπως γράφει ο ίδιος ο Λεονταρίτης.

"Όταν λέω πως δεν ήξερα τον Τζων Αυλακιώτη δεν ακριβολογώ. Έλεγαν πολλά για τις ιδιαίτερες σχέσεις του με το καθεστώς της 4ης Αύγουστου, στις εφημερίδες είχε δημοσιευθεί η φωτογραφία του πλάι στον Μεταξά και οι δημοσιογράφοι τον είχαν δει κάμποσες φορές μετά τα μεσάνυχτα, στο σαλόνι του "Κίνγκ Τζώρτζ", όπου ο πανίσχυρος υπουργός της Ασφαλείας Μανιαδάκης συνήθιζε να περνά, με τη στενή του συντροφιά, τις νυχτερινές ώρες. Ο Τζων Αυλακιώτης ανήκε σε τούτη τη "στενή συντροφιά". [...]

Μα ας τα βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά. Τότε το συνειδητοποίησα πως ο πασίγνωστος αυτός κύριος ήταν περισσότερο άγνωστος από ένα ασήμαντο καθημερινό ανθρωπάκι. Λες και ο Τζων Αυλακιώτης είχε φροντίσει ο ίδιος και με σύστημα να εξαφανίσει το παρελθόν του. [...]

Όταν θα συναντούσα άλλους, που τον γνώρισαν σε άλλες εποχές της ζωής του, θα έβλεπα έναν άλλο άνθρωπο. Λες και ο Τζων Αυλακιώτης δεν ήταν ένας, αλλά πολλοί άνθρωποι."

Η δράση του μυθιστορήματος αρχίζει το πρωινό της 4ης Αύγουστου 1938, στην επέτειο της επιβολής της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά, με εορτασμό που τελείται στο Στάδιο, με νεολαίους μελανοχίτωνες της Ε.Ο.Ν. και προπαγανδιστικούς λόγους. Στην Αθήνα κυριαρχεί ο περιβόητος Μανιαδάκης και η μυστική αστυνομία του. Ο Τύπος και το ραδιόφωνο ελέγχονται. Στους τοίχους της πόλης είναι κολλημένες τεράστιες γιγαντοαφίσες του δικτάτορα.

Ο ήρωας, ένας ανερχόμενος δημοσιογράφος, δέχεται ένα πρωινό τηλεφώνημα από την κοπέλα που είχε ερωτευθεί πολλά χρόνια πριν, όταν ήταν ακόμη φοιτητής. Εκείνη είναι πλέον η σύζυγος του διάσημου Τζων Αυλακιώτη, ο οποίος έχει εξαφανιστεί χωρίς να αφήσει ίχνη. Έτσι αρχίζει η αναζήτηση μαζί με την έρευνα για έναν άνθρωπο πασίγνωστο στο παρόν αλλά με ανεξιχνίαστο παρελθόν. Σκόρπια στοιχεία άλλοτε τον παρουσιάζουν ως φιλοβασιλικό και άλλοτε ως Βενιζελικό, άλλοτε ως γαλλόφιλο κι άλλοτε ως αγγλόφιλο ή και γερμανόφιλο με ύποπτες συναλλαγές. Η δράση, καταιγιστική, εκτυλίσσεται σε ένα σκηνικό επικίνδυνο, με πολλές παγίδες και συγκρουόμενα συμφέροντα.

Ο Μαρής, μετά τη Μεταπολίτευση, υπογράφει το πιο πολιτικό του μυθιστόρημα, το προτελευταίο στο σύνολο της τεράστιας παραγωγής του και ένα από τα καλύτερά του.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΟΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ είναι πολλές. Και τα δύο πολιτικά, με την έννοια ότι δεν αφορούν απλώς σε ένα μυστήριο προσωπικών σχέσεων, αλλά σε πολιτικά συμφέροντα και μάλιστα στην Κατοχή. Δεύτερον, τα δύο πρόσωπα, ο Αυλακιώτης και ο Μπάτης, είναι αμφιλεγόμενα, αινιγματικά, με βαθύ παρελθόν που δεν είναι γνωστό, πολιτικοί χαμαιλέοντες και κοσμοπολίτες κύριοι της Αθήνας. Κι οι δυο εξαφανίζονται απρόσμενα. Τρίτον, και στις δύο περιπτώσεις ο πρωταγωνιστής είναι ένας νεαρός δημοσιογράφος, που δέχεται ξαφνικό τηλεφώνημα από την κοπέλα με την οποία ήταν ερωτευμένος πριν από πολλά χρόνια, η οποία τώρα είναι σύζυγος του εξαφανισθέντος. Ο Λεονταρίτης ρητά, εσκεμμένα, διακειμενικά, “αντιγράφει” τον Μαρή, τον οποίο μάλιστα βάζει σε έναν κάποιο ρόλο μέσα στο έργο του.

ΑΚΡΙΒΩΣ επειδή ο Λεονταρίτης γράφει ένα μυθιστόρημα στα χνάρια του Μαρή, όποιος έχει διαβάσει τον δεύτερο ξέρει τι να περιμένει κι απ’ τον πρώτο. Το τέλος επομένως, όσο κι αν βγαίνει μέσα από την πλοκή, είναι αναμενόμενο, το μυστήριο έχει απαντηθεί σαράντα πέντε χρόνια πριν… Κι έτσι, γιατί να γραφoύν “Τα πολλά πρόσωπα του Ροδόλφου Μπάτη”; Ως φόρος τιμής στον πατριάρχη του ελληνικού αστυνομικού; Ή ως παιχνίδι, που έκανε ο Λεονταρίτης για να δοκιμάσει τα παπούτσια του πάνω στα ίχνη του προκατόχου του;

Πατριάρχης Φώτιος