Raymond Chandler, “Ο μεγάλος ύπνος”

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ -4. Κλασικό έργο. Διασκευασμένο και σε ταινία. Σκληρός γαλαξίας, καπνοί και εκβιασμοί. Αλλά και τόσο εμφανή πρόσωπα που αναζητάν την αλήθεια και στηρίζονται σε ένα είδος μπέσας.

Raymond Chandler “The Big Sleep” 1939 “Ο μεγάλος ύπνος” μετ. Φ. Χρυσόπουλος εκδόσεις Κέδρος -2020

 

Αστυνομικό της αμερικάνικης σχολής: είναι η ευκαιρία να δω και την άλλη όψη της λογοτεχνίας, στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, έξω από την Αγγλία και τη Γαλλία, αλλά και την Ελλάδα.

> Ένας από τους σπουδαιότερους συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας, ο Raymond Chandler γεννήθηκε στο Σικάγο το 1888. Ασχολήθηκε με το γράψιμο και δούλεψε σε αρκετές εφημερίδες ως ρεπόρτερ, αρθρογράφος, βιβλιοκριτικός. Το 1912 επέστρεψε στην Αμερική και κατέληξε στο Λος Άντζελες, όπου άρχισε να εργάζεται ως λογιστής. Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου υπηρέτησε στον Καναδικό Στρατό, λαμβάνοντας μέρος σε φονικές μάχες στη Γαλλία, το 1918, μεταξύ Αράς και Κομπρέ, ασχολήθηκε με επιχειρήσεις και έγινε ανώτερο στέλεχος της πετρελαϊκής εταιρίας Dabnay στην Καλιφόρνια. Το 1924 παντρεύτηκε την κατά 18 χρόνια μεγαλύτερή του Cissy Pascal, την οποία γνώρισε ενώ ήταν ήδη παντρεμένη. Εξαιτίας της οικονομικής κρίσης των αρχών της δεκαετίας του '30, χάνει τη δουλειά του και στρέφεται οριστικά στη συγγραφή, στέλνοντας ιστορίες στο περιοδικό "Black Mask" των H.L. Mencken, G.L. Nathan και αργότερα του Joseph Shaw (πρώτη εμφάνιση με τη νουβέλα "Blackmailers Don't Shoot", 1933). Ως το 1938 είχε δημοσιεύσει δεκαέξι ιστορίες και δούλευε το πρώτο του μυθιστόρημα, "The Big Sleep", που κυκλοφόρησε το 1939. Την ίδια επιτυχία με το πρώτο του μυθιστόρημα γνώρισαν και τα άλλα έξι που έγραψε όλα κι όλα: "Farewell, My Lovely" (1940), "The High Window" (1942), "The Lady in the Lake" (1943), "The Little Sister" (1949), "The Long Good-Bye" (1954) και "Playback" (1958). Σε όλα πρωταγωνιστεί ο ντετέκτιβ Φίλιπ Μάρλοου. Το 1950 εξέδωσε 12 από τα διηγήματά του που δεν ανέπτυξε, στη συνέχεια, σε μυθιστορήματα, σε δύο τόμους ("Trouble is My Business", "The Simple Art of Murder" -τα υπόλοιπα οκτώ εκδόθηκαν μετά το θάνατό του, στον τόμο "Killer in the Rain", 1964). Το νήμα της ζωής του κόπηκε από πνευμονία, τον Μάρτιο του 1959, στη Λα Γιόλα της Καλιφόρνια.

ΜΕΤΑ την Agatha Christie πήρε σειρά ο άλλος κλασικός της αστυνομικής λογοτεχνίας. Αμερικάνος. Χωρίς τη λεπτή ατμόσφαιρα της Αγγλίδας ομότεχνής του. Με το σκληρό κλίμα του αμερικάνικου μεσοπολέμου. Με όπλα, ουίσκι, νύχτα. Και φυσικά τον σκληρό detective Philip Marlowe.

Η ΥΠΟΘΕΣΗ που αναλαμβάνει αφορά στον στρατηγό Sternwood, ο οποίος του αναθέτει το έργο να βρει και να διαπραγματευθεί με τον Arthur Geiger. Ο τελευταίος ζητά λεφτά για τα χρέη χαρτοπαιξίας της ανόητης εικοσάχρονης κόρης του στρατηγού Carmen. Και μαζί ένας παλιός εκβιασμός από έναν Joe Brody.  Παράλληλα, η μεγαλύτερη κόρη του Vivian αναζητεί τον άντρα της Rusty Regan, που ξαφνικά εξαφανίστηκε πριν από έναν μήνα. Δυο παράλληλες πορείες που φυσικά θα συγκλίνουν, δυο έρευνες που σε πρώτη φάση θα στρώσουν πάμπολλα πτώματα, σε ένα γαϊτανάκι φόνων.

Η ΠΡΩΤΗ υπόθεση λύνεται σχετικά γρήγορα, αλλά η δεύτερη, που δεν είναι επίσημη, μπερδεύει. Τελικά, όπως ήταν φυσικό, κι αυτή συνδέεται με την πρώτη, αν και η έρευνα οδηγεί στη λύση της με μια ζινγκ-ζανγκ πορεία.

ΤΕΛΙΚΑ τι είναι ο Chandler και το αμερικάνικο αστυνομικό που εκπροσωπεί; Είναι φυσικά ο detective Philip Marlowe: σκληρός, αδίστακτος, ριψοκίνδυνος, ανένδοτος, με τον δικό του κώδικα ηθικής αλλά και δράσης, tough guy που λένε στην Αμερική, που δεν αφήνει κενά στην πανοπλία του, όσο κι αν αυτό δεν τον εμποδίζει να κάνει λάθη. Ζει στον υπόκοσμο, ζει μάλλον μεταξύ ανθρώπων του υποκόσμου, φέρεται και μιλά ανάλογα, δεν κωλώνει εύκολα, δεν σκέφτεται όμως και εμφανώς τόσο πολύ όσο π.χ. ο Πουαρό. Είναι άνθρωπος της δράσης παρά της σκέψης, όσο κι αν δεν παύει να υπολογίζει υπόρρητα όσα θα κάνει. Με ένα ένστικτο μάλλον παρά με μια ευθύγραμμη πορεία στη λογική του.

ΟΛΟΙ οι ήρωες του Chandler είναι σκληροί. Οι άντρες με όπλα, καπνούς, καμπαρντίνες, ποτά, απότομα λόγια, ντόμπρες σκέψεις, σκληρή συμπεριφορά, μπέσα, αν και πολλοί δείχνουν ύπουλοι. Οι γυναίκες femme fatale, ωραίες, μοιραίες, γατούλες ή αδίστακτες, με τζόγο στα χαρτιά, στο καζίνο ή στον έρωτα, υποχθόνιες, υποκρίτριες…

Ο ΚΟΣΜΟΣ του Αμερικάνου συγγραφέα είναι αδυσώπητος. Γι’ αυτό και η υπόθεση δεν ακολουθεί μια σημείο προς σημείο πορεία. Αντίθετα, το παιχνίδι της μπλόφας παίζεται με ξεκάθαρους όρους, τα πολλά σκόρπια δεδομένα καθορίζουν και τη σύνδεσή τους, πιο πολύ μέσω του κλίματος, της υπόγειας ψυχολογίας των προσώπων, της νυχτερινής ατμόσφαιρας παρά των συλλογισμών. Μοιάζει πιο πολύ κινηματογραφικής σύλληψης και γι’ αυτό έχει διασκευαστεί σε ταινία, όχι μόνο αυτό το μυθιστόρημα αλλά και όλο το σύμπαν του Chandler με μεσοπόλεμο, ποτοαπαγόρευση και παιχνίδια υποκόσμου.

ΤΕΛΙΚΑ, μου φάνηκε πολύ σκληρός ο κόσμος αυτός. Δεν ξέρω αν αυτό οφείλεται στο ότι είμαι γυναίκα και όλο αυτό το κλίμα με αφήνει απέξω.

Πατριάρχης Φώτιος