Juan Gabriel Vásquez, “Τραγούδια για την πυρκαγιά”

Πώς ένας μεγάλος μυθιστοριογράφος περνά στο διήγημα και καταθέτει κι εκεί τα διαπιστευτήριά του; Η ιστορία, η Κολομβία, το τραύμα, η απώλεια, η αδικία, η πίκρα…

Juan Gabriel Vásquez “Canciones para el incendio” 2018 “Τραγούδια για την πυρκαγιά” μετ. Α. Κυριακίδης εκδόσεις Ίκαρος 2020

 

Διαβάζω ό,τι κυκλοφορεί από Vásquez. Έχω διαβάσει τα προηγούμενα έργα του, που είναι μυθιστορήματα, και δεν απογοητεύτηκα σχεδόν καθόλου. “Οι πληροφοριοδότες”, “Η μορφή των λειψάνων” και “Οι υπολήψεις”.

> Ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες γεννήθηκε στην Μπογκοτά της Κολομβίας, το 1973, και σπούδασε Λατινοαμερικανική Λογοτεχνία στη Σορβόνη. Έχει εκδώσει τέσσερα μυθιστορήματα, "Los informantes" (Οι πληροφοριοδότες), 2004, "Historia secreta de Costaguana" (Μυστική ιστορία της Κοσταγουάνας), 2007, "El ruido de las cosas al caer" (Ο ήχος των πραγμάτων όταν πέφτουν), 2011 και "Las reputaciones" (Οι υπολήψεις), 2013, μία συλλογή διηγημάτων "Los amantes de Todos los Santos" (Οι εραστές των Αγίων Πάντων), 2008 και μία συλλογή φιλολογικών δοκιμίων "El arte de la distorsion" (Η τέχνη της διαστρέβλωσης), 2009. Έχει τιμηθεί με πολλά διεθνή βραβεία, σημαντικότερα των οποίων είναι το Premio Alfaguara (2011), το English Pen Award (2012), το Prix Roger Caillois (2012) και το Premio Von Rezzori (2013).

ΤΑ BLOGS δεν είναι φυσικά ημερολόγια κριτικών, όπως οι εφημερίδες, αλλά ημερολόγια αναγνώσεων. Καταγράφουν περισσότερο σκέψεις και αναγνωστικές ανταποκρίσεις, χαρές και απογοητεύσεις, αναπηδήσεις και κατήφειες, προβληματισμούς και εκλάμψεις, όπως γεννιούνται από τα βιβλία. Επομένως, κάθε post είναι μια τέτοια παρακαταθήκη ενός πωρωμένου αναγνώστη.

ΟΤΑΝ λοιπόν διάβασα τα πρώτα διηγήματα του Κολομβιανού συγγραφέα, είπα ότι άλλο πράγμα το μυθιστόρημα κι άλλο το διήγημα. Στο μυθιστορηματικό είδος ο Vásquez είναι μάστορας συνδυάζοντας ιστορία και story, εθνικές πολιτικές και ατομικές πορείες, αφήγηση και ελιγμούς… Στο διήγημα όμως έμεινε στα ρηχά της μικρής έκτασης που δεν χωράει όλα αυτά. Συνέχισα συνεπώς με χαμηλωμένα τα φτερά μου…

…ΩΣΠΟΥ συνάντησα τα “Βατράχια”. Είναι το τρίτο κείμενο της συλλογής, όπου ο Σαλάζαρ συγχρωτίζεται με ανθρώπους που συμμετείχαν στον πόλεμο της Κορέας ως απόστρατος κι αυτός, που πέρασε πολλά αλλά δεν μιλάει πολύ γι’ αυτά. Ο οδυνηρός αυτός πόλεμος, στον οποίον σημειωτέον είχαμε κι εμείς λάβει μέρος με εθνικά τραύματα στην πλάτη, άφησε στη μνήμη των Κολομβιανών βετεράνων πληγές και ανεπούλωτα τραύματα. Κι όμως, πράγμα που εξ αρχής βλέπαμε να αχνοφαίνεται, ο Σαλάζαρ δεν είναι αυτό που δείχνει και η συνάντησή του υπό συνθήκες, οι οποίες κανείς δεν θέλει να αποκαλυφθούν, με τη σύζυγο ενός άλλου απόστρατου κάνει το μυστικό να μην αντέχει άλλο τη σιωπή.

ΣΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ διηγήματα υπάρχει ένα παιχνίδι υπαινιγμών, μια φανερή και μια κρυφή όψη, το κρυφτούλι με την απώλεια, το παρόν και το παρελθόν που δεν μονοιάζουν. Και στα τελευταία ξεχειλίζει μια συγκίνηση, σαν πλημμύρα που σηκώνεται και σιγά σιγά σκεπάζει τη στεριά. Στο “Τελευταίο κορίδο” ο αρχιτραγουδιστής ενός συγκροτήματος χάνει τη φωνή του, αλλά με αξιοπρέπεια τραγουδά (με πόνους και εσωτερική αγωνία) χωρίς να καταλάβει κανείς τίποτα, έστω κι αν οι αδελφοί του, που απάρτιζαν το γκρουπ, αμφέβαλαν. Και στο “Τραγούδια για την πυρκαγιά”, το οποίο κλείνει τον τόμο, η μακρινή Αουρέλια ντε Λεόν γεννήθηκε μέσα στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο και πέθανε στον Εμφύλιο της Κολομβίας, γυναίκα που υπερασπίστηκε την ανεξαρτησία του φύλου της.

ΣΥΓΚΡΙΝΩ τα μυθιστορήματα του Κολομβιανού συγγραφέα και τα διηγήματά του και βλέπω πως στο μεγάλο σχέδιο μπορεί καλύτερα να κρύψει και να αποκαλύψει τα μυστικά της ματιάς και της γραφής του. Κρατώ τη συγκίνηση και τη μαεστρία που δεν χάνεται ποτέ.

Πάπισσα Ιωάννα