Χόρχε Φ. Ερνάντες, “Ο βασιλιάς του μάμπο-μαριάτσι”

Απωθητικός τίτλος, αλλά όλο το υπόλοιπο πακέτο super. Διηγήματα που παίζουν με την αφήγηση, τη νοτίζουν με έξυπνες ανατροπές, συνδέουν αντίθετα πράγματα σε οξύμωρα που διαβάζονται υπέροχα.

Jorge Hernández “Un montón de piedras: Antologia de cuentos” Χόρχε Φ. Ερνάντες “Ο βασιλιάς του μάμπο-μαριάτσι” μετ. Συλλογική εκδόσεις Ροές  2019

Ο τίτλος μού φάνηκε εξ αρχής ανοίκειος και γι’ αυτό άφησα το βιβλίο, μόλις μου το έκαναν δώρο, στα αζήτητα. Αλλά επειδή η ισπανόφωνη λογοτεχνία είναι πάντα στις αδυναμίες μου, ενέδωσα και το άνοιξα. Δεν το μετάνιωσα, δεν το μετάνιωσα…

> Ο Χόρχε Ερνάντες (1962, Πόλη του Μεξικού) είναι από τους πλέον καταξιωμένους εν ζωή συγγραφείς του Μεξικού. Έχοντας μεγαλώσει στις ΗΠΑ, ζει πλέον στη Μαδρίτη. "Μεξικανότατος", ωστόσο, και μέγας παραμυθάς, ξέρει να βεβηλώνει με πανουργία, περίσσια χάρη και τρυφερή αγάπη τα στερεότυπα των Μεξικανών και των "άλλων" για την πολυπληθέστερη και πιο αινιγματική ισπανόφωνη χώρα. Έχει γράψει διηγήματα, μυθιστορήματα, δοκίμια και χρονικά, επηρεασμένος από τους μεγάλους σύγχρονους Μεξικανούς κλασικούς (Πας, Φουέντες, Ρούλφο κ.ά.), τους κλασικούς Ισπανούς, καθώς και ουκ ολίγους γνωστούς Αμερικανούς συγγραφείς.

Εξ αρχής χτυπάει κατάμουτρα τον αναγνώστη μια αντισυμβατική γραφή, αιρετική, παρωδιακή, λίγο Bukowski, λίγο Woody Allen, λίγη καρναβαλική διάθεση σε ένα ξέφρενο πανηγύρι ανατροπών, όχι στην υπόθεση αλλά στο ύφος και στη ματιά. Η αγάπη για τη Matilde, που τον πλησίαζε με αρχαιοελληνικό πάθος, δίνει τροφή σε μια εναλλακτική διαφήμιση, μια παρωδία αστυνομικής ιστορίας, η τρελή αγάπη που διακηρύσσει ο αφηγητής για αγαπημένη του, που την αγγίζει παθιασμένα και της γράφει ερωτικά γράμματα… απλώς δεν είναι γυναίκα.

Μου άρεσε το ύφος του. Αλλά μαζί μ’ αυτό αγάπησα τη φιλοσοφία του που ανατρέπει τα στερεότυπα, θεωρώντας ότι ο αναγνώστης σκέφτεται με αυτά, κρίνει με βάση προδιαγεγραμμένες αντιλήψεις κι επομένως είναι δημιουργικό να βγάλει το μέσα έξω από το ρούχο και να αναποδογυρίσει όσα φαίνονται αυτονόητα. Σ’ αυτό το κλίμα, ο Hernández θέτει παρωδιακά το θέμα της ταυτότητας, αφού ο ίδιος είναι Μεξικανός, ισπανικών λοιπόν ριζών, που έζησε για καιρό στην Αμερική. Έτσι, παρουσιάζει άτομα που θέλουν πολύ να αλλάξουν ταυτότητα, από Μεξικάνοι να γίνουν κάτι άλλο ή από Ασιάτες να γίνουν Μεξικάνοι, κι αυτή τους η προσπάθεια αποτυγχάνει ή επιτυγχάνει όχι όμως για τους λόγους που είχαν προδιαγράψει. Σε κάθε ιστορία κρύβεται μια απάτη, μια λογοτεχνική απάτη που ερεθίζει τον αναγνώστη και τον οδηγεί σε μια “απρόσμενη” κατάληξη.

Μερικά διηγήματα είναι έξυπνα. Άλλα είναι πολύ αστεία. Ένα είναι συγκινητικό, αλλά έξυπνα συγκινητικό. Στο ομώνυμο διήγημα “Ο βασιλιάς του μάμπο-μαριάτσι” ο αφηγητής θέλει να γίνει Νέγρος (μια αντίστροφη διαδικασία από αυτήν του Michael Jackson), στο “Πιστεύω σε σένα” ένας Νεοϋορκέζος θέλει να γίνει Μεξικανός και αλλάζει το όνομά του, ενώ σε άλλα φαίνεται ότι υπάρχουν μαγικά και ελιξίρια που ταξιδεύουν στον χρόνο. Το συγκινητικό ωστόσο “Όνειρα πλεξούδες”, παρόλο που διαφέρει από το κύριο σώμα, είναι πολύ δυνατό, καθώς διατυπώνει την έξυπνη σκέψη της αλληλεμπλοκής των ονείρων, όπως διαπλέκονται ζωές και άτομα στην πραγματικότητα. Ο Μεξικανός συγγραφέας κρατά τη μαγεία του μαγικού ρεαλισμού, αλλά συνάμα στήνει μπορχεσικά πολυεπίπεδα κτήρια, γεμάτα παράδοξα αλλά και νοηματικές συγκρούσεις.

Το ξεκίνησα επιφυλακτικά, αλλά γρήγορα χάρηκα που ανακάλυψα άλλον ένα φοβερό και τρομερό ισπανόφωνο συγγραφέα. Διηγήματα που ξεκινάνε ομαλά και χωρίς προειδοποίηση εκτοξεύονται σε άλλη διάσταση. Άξιος.

In2life, 14/8/2019 

Πάπισσα Ιωάννα