Ερνέστο Σάμπατο, “Το τούνελ”

Η ψυχολογία της αγάπης, της ζήλιας και του φόνου. Μα πιο πολύ η ψυχολογία της παρερμηνείας των κινήτρων του άλλου. Ο λαβύρινθος των σκέψεων που πυροδοτεί εξελίξεις, χωρίς να είναι σίγουρο πόσο λογικοί είναι οι συλλογισμοί που τις δρομολογούν.

Ernesto Sabato “El túnel” 1948 Ερνέστο Σάμπατο “Το τούνελ” μετ. Κλ. Σωτηριάδου εκδόσεις Μεταίχμιο -2018

Maybe I'm foolish, Maybe I'm blind, Thinking I can see through this:

“Εντυπωσιακό” Τόμας Μαν

“Θαυμάζω τη δριμύτητα και την έντασή του” Αλµπέρ Καµύ

“Το Μπουένος Άιρες έχει δώσει στον κόσμο τρεις μεγάλους συγγραφείς: Μπόρχες, Κορτάσαρ και Σάµπατο, τον µέγα μάντη” Le Magazine Litteraire

“Ο Σάµπατο συλλαμβάνει την ένταση των παθών που κυκλοφορούν στα αχαρτογράφητα μονοπάτια όπου η αγάπη δεν εγκυμονείς γαλήνη αλλά κίνδυνο” Los Angeles Times

“Ένα κλασικό υπαρξιακό αριστούργημά... Με καθηλωτική, αξιομνημόνευτη επιρροή” New York Times Book Review

Don't ask my opinion, Don't ask me to lie:

Η ιστορία βασίζεται σ’ ένα ατελείωτο θέμα της λογοτεχνίας, τον έρωτα. Ο τρόπος ξετυλίγματος του πακέτου έχει μια πρωτοτυπία. Ο Juan Pablo Castel είναι ζωγράφος, 38 ετών, ομολογεί εξ αρχής τη δολοφονία της Maria Iribarne. Το ζητούμενο είναι βέβαια πώς έγινε και κυρίως γιατί.

Ο Juan γνωρίζει απρόσμενα τη Maria όταν τη βλέπει να παρατηρεί έναν πίνακά του. Όμως αντί να κοιτάζει τη βασική αφήγηση, επιμένει για ώρα σε ένα παράθυρο, που ο πίνακας απεικονίζει σε μια άκρη του. Ο Juan παραξενεύεται, το πρόσωπο της Maria τού γίνεται έμμονη ιδέα και την αναζητεί απεγνωσμένα… ώσπου τη ξανασυναντά τυχαία. Και τελικά συνάπτουν δεσμό, παρόλο που η γυναίκα είναι παντρεμένη με έναν τυφλό.

Το πολύ καλό στο βιβλίο είναι η ψυχολογία των δύο προσώπων και οι ερμηνείες ή παρερμηνείες που δίνει ο καθένας στη συμπεριφορά του άλλου. Η Maria είναι πολύ αινιγματική, ειδικά για τον αφηγητή, που είναι ο ζωγράφος, καθώς αυτή δεν μιλάει πολύ και δεν είναι πάντα σαφής η στάση της. Ο Juan απ’ την άλλη σκέφτεται πολύ, εκτιμά τις ενδείξεις και εξάγει συμπεράσματα σε μια αλυσίδα συλλογισμών και διλημμάτων. Ακούει μια λέξη και συμπεραίνει, συνδέει στάσεις και λόγια και βγάζει πορίσματα, προχωρά με τη λογική και καταλήγει σε αποφάσεις, με βάση τους συλλογισμούς του. Το πρόβλημα είναι ότι, αφού οι αναγνώστες ξέρουμε απ’ την αρχή ότι θα σκοτώσει τη Maria, όλοι οι συλλογισμοί του ενέχουν άκυρες πορείες σκέψης και δεν μπορεί να καταλήγουν στα σωστά συμπεράσματα. Η αναξιοπιστία του φαίνεται τόσο επειδή δηλώνει μισάνθρωπος, όσο και με το ότι στηρίζεται σε παρερμηνείες που θεωρεί απόλυτα έγκυρες. Πιθανότατα όμως δεν είναι…

Ο Sabato κατάφερε να πλάσει ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα, όπου η αγάπη εγκυμονεί αβεβαιότητες και ανασφάλειες. Κυοφορεί οξύτητες, διλήμματα, κινδύνους και απειλές, αινίγματα που δεν έχουν λύση. Ο ερωτευμένος ακροπατεί και δεν ξέρει αν αριστερά ή δεξιά είναι το ναρκοπέδιο. Αλλά ταυτόχρονα υπονομεύει τη δυνατότητα ενός (ταραγμένου) νου, όπως όλων μας, ν’ ανασυνθέσει την πραγματικότητα, χωρίς να την παρεξηγήσει. Είναι η αδυναμία του ανθρώπου να εξηγήσει με τη λογική τον άλλο άνθρωπο, τον κόσμο και τη ζωή. Αποτέλεσμα αυτής της παρερμηνείας είναι ο φόνος του άλλου, σύμβολο της αδυναμίας επικοινωνίας.

I'm only human, That's all it takes, To put the blame on me:

Η ζήλια τελικά οδηγεί στο έγκλημα. Σ’ ένα έγκλημα που καθόλου δεν μας πείθει για την ορθότητα των κινήτρων. Καθόλου δεν είμαστε σίγουροι αν η Maria είχε δεσμό με τον ξάδελφο του άντρα της. Καθόλου δεν είμαστε σίγουροι αν ο Juan, φτάνοντας στον φόνο, είχε δίκιο. Γι’ αυτό που είμαστε σίγουροι είναι ότι ο Sabato έφτιαξε την ταραγμένη του ψυχολογία με θυμικά χαρακτηριστικά, τέτοια που να οδηγήσουν στο πάθος και στην αλλοφροσύνη.

> Ο Ερνέστο Σάμπατο γεννήθηκε στο Ρόχας (1911), ένα μικρό χωριό της επαρχίας του Μπουένος Άιρες. Σπούδασε φυσική και φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο της πόλης Λα Πλάτα. Στη συνέχεια έζησε για μεγάλο χρονικό διάστημα στο Παρίσι και εργάστηκε στο εργαστήριο Κιουρί. Το 1945 εγκαταλείπει οριστικά την επιστήμη και αφιερώνεται αποκλειστικά στη λογοτεχνία. Έγραψε βιβλία με δοκίμια σχετικά με τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου και το νόημα της συγγραφικής δραστηριότητας -"Ο συγγραφέας και τα φαντάσματά του" (1963), "Απολογίες και απορρίψεις" (1979), κ.ά.- και τρία μυθιστορήματα: "Το τούνελ" (1948), "Περί ηρώων και τάφων" (1961) και "Αββαδών ο εξολοθρευτής" (1974), καθώς και το αυτοβιογραφικό "Πριν το τέλος" (1999). Πέθανε στις 30 Απριλίου 2011, σε ηλικία 99 ετών στο Σάντος Λουγκάρες, στην επαρχία του Μπουένος Άιρες.

Πάπισσα Ιωάννα