“Ο Σέρλοκ Χολμς σώζων τον κ. Βενιζέλον”

Όχι, ο Ντόυλ δεν ασχολήθηκε με τα ελληνικά πράγματα, ούτε ο Σέρλοκ Χολμς αναμίχθηκε στις βαλκανικές υποθέσεις. Αλλά ένας Έλληνας συγγραφέας μιμήθηκε τον Άγγλο ομότεχνό-του και εξελλήνισε το αστυνομικό είδος. 

 

 

Ελληνικός καφές με καϊμάκι:

Ανώνυμος

“Ο Σέρλοκ Χολμς σώζων τον κ. Βενιζέλον”

εκδόσεις Άγρα

2013 

            Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες το 1913 στο περιοδικό “Ελλάς”. Εικάζεται από τον επιμελητή Ανδρέα Αποστολίδη ότι μπορεί να το έγραψε είτε ο διευθυντής του περιοδικού Σπύρος Ποταμιάνος ή ένας μεταφραστής, ο Ευάγγελος Παπανικολάου. Κι είναι εύλογο να γράφτηκε ένα τέτοιο έργο από Έλληνες συγγραφείς, αφού το αγγλοσαξονικό αστυνομικό μυθιστόρημα είχε ήδη αρχίσει να αποκτά φίλους και οπαδούς στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα διάφοροι να μιμούνται το είδος και να σπεύδουν να γράψουν ανάλογα, πετώντας και ως δόλωμα το όνομα ενός ξένου συγγραφέα. Γι’ αυτό ιστορικά μπορεί να έχει μεγάλη αξία, αν αναλογιστεί κανείς πώς μεταφέρθηκε στα ελληνικά γράμματα η αστυνομική λογοτεχνία, πώς έβγαλε ρίζες και πώς απέκτησε εν τέλει ντόπιους θεράποντες.

            Η υπόθεση του έργου ακολουθεί τα βήματα του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ (η φλεγματική μορφή του Σέρλοκ Χολμς και η ευήκοος φιγούρα του Ουάτσον, ο οποίος αφηγείται κιόλας), την οποία εξελληνίζει στο σκέλος της απόπειρας δολοφονίας του Ελευθέριου Βενιζέλου. Η δράση λαμβάνει χώρα στο Λονδίνο, η αφήγηση ως προς το κλίμα μιμείται τον Ντόιλ, οι συζητήσεις βγάζουν πάντα τον Χολμς ιδιοφυή και τον Ουάτσον έκθαμβο…

Από την άλλη, το θέμα αποκτά πολιτικές διαστάσεις, αφού η συνωμοσία εις βάρος του Έλληνα πρωθυπουργού εμπλέκει βουλγαρικό δάχτυλο και διεθνή παρασκήνια. Μην ξεχνάτε ότι βρισκόμαστε στην καρδιά των Βαλκανικών πολέμων, στην αρχή μιας δεκαετίας που θα αλλάξει τον χάρτη της Χερσονήσου του Αίμου και θα αναστατώσει ολόκληρη την Ευρώπη με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Βενιζέλος ήταν πολιτική μορφή πρώτης γραμμής, με εχθρούς εντός και εκτός των τειχών, ενώ πρωτοστάτησε στη διεκδίκηση των ελληνικών συμφερόντων την εποχή εκείνη.

Ο αναγνώστης βλέπει μια δειλή μίμηση, που δεν αποφεύγει τις αφέλειες της εποχής, όπως η ξαφνική απόδραση του Χολμς από το ξενοδοχείο μέσω ενός αλεξίπτωτου, που βγήκε από την τσέπη-του σαν λαγός από καπέλο ή που βρήκε πάλι τυχαία την πόρτα ανοικτή κι έτσι μπήκε λαθραία στο ύποπτο σπίτι της οδού Γόρδον (δείγματα αμηχανίας όχι μόνο του ελληνικού κειμένου). Ίσως τον αναγνώστη να ενδιαφέρει περισσότερο να δει την καθαρεύουσα που είναι απλή και σχετικά ρηχή, ίσως νοιάζεται για την ιστορική εποχή που αλλάζει τον χάρτη, ίσως διαβάζει από περιέργεια για το πώς εντοπιώνεται η αγγλική αστυνομική λογοτεχνία, εμπλεκόμενη με τις πολιτικές ραδιουργίες ενός μικρού λαού της Ευρώπης. Γενικά, δεν μπορώ να πω ότι διασκέδασα με το έργο που δεν προσφέρει άλλη απόλαυση πέρα από το ιστορικό βήμα που έκανε. 

[Οι φωτογραφίες ελήφθησαν από: irakliolive.gr, www.npr.org, commons.wikimedia.org και coventgardenmemories.org.uk]

Πατριάρχης Φώτιος