Οι αραχτοί” του Michele Serra

Σε κάθε σύγχρονη κοινωνία, σε κάθε πολιτισμένη χώρα, όπου οι εξελίξεις τρέχουν σε χρόνο Dt, μαίνεται ένας ακήρυχτος πόλεμος, αυτός των πολυπληθών πλέον ωρίμων και ηλικιωμένων με τους ράθυμους νέους. Κι οι πρώτοι παλεύουν, συχνά απεγνωσμένα, να καταλάβουν τη φαινομενικά (;) βαλτωμένη νέα γενιά και να παρακολουθήσουν τον ρυθμό-της.

Espresso doppio: Michele Serra “Gli Sdraiati” Fetrinelli 2013
“Οι αραχτοί” μετ. Δ. Δότση εκδόσεις Ίκαρος 2015

          Μια φίλη της κόρης-μου μου αποκάλυψε, ανάμεσα σε καταιγισμό γέλιων από τους συμπαρευρισκόμενους, ότι μια νύχτα το καλοκαίρι κοιμήθηκε φυσιολογικά, γύρω στις 12 το βράδυ, και ξύπνησε την άλλη μέρα στις 5 το απόγευμα… Ναι, η μάνα-της ανησύχησε, αλλά η έφηβη συνέχισε να κοιμάται, μόλις έδωσε σήμα ζωής.

          Από μια τέτοια αφορμή και ο Ιταλός συγγραφέας ονόμασε αραχτούς όσους βρίσκονται στην ηλικία του γιου-του, περίπου δεκαοχτώ χρονών, και έβαλε έναν πατέρα να μιλά στο παιδί-του, προσπαθώντας να καταλάβει μέσα από πολυάριθμα περιστατικά αυτή τη νωθρή γενιά. Στην ουσία έχουμε μια μυθοπλασία για το χάσμα γενεών, για μια ηλικία που ζει σε έναν άλλο κόσμο από μας τους μεγάλους, με περιστατικά άλλοτε κωμικά κι άλλοτε υπερβολικά στα μάτια ενός πενηνταπεντάρη. Τους παρουσιάζει νωχελικούς, αδιάφορους για ό,τι γίνεται γύρω-τους, κολλημένους με το ipad, ανίκανους να αισθανθούν κάτι από ένα φυσικό φαινόμενο, λ.χ. ένα ηλιοβασίλεμα, ανίκανους να καταλάβουν την εμπειρία λ.χ. να πάνε μια φορά στον τρύγο, επισκέπτονται καταστήματα για να πάρουν φούτερ Polan&Doompy, χωρίς να υπολογίζουν την τρίωρη ουρά και τα λαμπερά πλην καθόλου εξυπηρετικά παιδιά-υπαλλήλους…

          Όλα αυτά δείχνουν στα μάτια του ώριμου πατέρα μια γενιά τόσο διαφορετική, τόσο διαστημικά αρειανή, τόσο μεγαλωμένη σε ένα κουκούλι που κανείς δεν ξέρει τι θα βγει πραγματικά από μέσα.

          Αυτό που διέκρινα σε όλο το κείμενο, σε όλη τη δευτεροπρόσωπη αφήγηση, που κανείς δεν ξέρει σε τι τελικά αποσκοπεί (να πάνε μαζί με τον γιο-του στη Νάσκα;), είναι μια πικρία, μια βαθιά έστω και ήπια εκδηλωμένη απογοήτευση από τη νέα γενιά. Κάτω από την απορία, κάτω από την αμηχανία, κάτω από την ακατανοησία, υφέρπει μια πίκρα για έναν κόσμο, νεανικό όσο και άχρωμο, αραχτό, απροβλημάτιστο, ρηχό, επιδερμικό, εφήμερο, αδρανή και γι’ αυτό στάσιμο. Η εξήγηση που δίνει ο συγγραφέας είναι οικονομικής-πολιτικής φύσης: οι νέοι μεγαλώνουν έτσι παθητικά για να γίνουν η πρόσφορη άβουλη μάζα στην οποία θα προπαγανδιστούν ευκολότερα υλικά αγαθά και ανέσεις.

          Μεσολαβεί μια μελλοντολογική σκηνή, όπου χιλιάδες ηλικιωμένοι μάχονται ενάντια σε λίγους νέους (οι αναλογίες και στην Ιταλία είναι τρομερές). Εκεί φαίνεται ότι το χάσμα γενεών είναι πλέον ένας αδυσώπητος πόλεμος, όπου οι μεγάλοι δείχνουν ωριμότητα αλλά και προδοτική για τους συνομηλίκους-τους κατανόηση των νέων. Το μέλλον φαντάζει ζοφερό…

          Στο τέλος ο γιος πηγαίνει (ουφ!) στη Νάσκα και εκεί γίνεται η άρρητη συμφιλίωση, καλύτερα η άρρητη αποδοχή εκ μέρους του πατέρα αυτής της άδηλης, απογοητευτικής νέας γενιάς.

          Το κείμενο είναι ένας διαθλασμένος μονόλογος με πολύ δοκιμιακό ύφος αλλά και συναίσθημα, λίγη δράση, πιο πολύ μια πυκνή ψυχολογικά αφήγηση σαν προσπάθεια κατανόησης αλλά και δείγμα αδυναμίας. Διαβάζεται με ρέοντα ρυθμό, με σταθερό βήμα, αλλά και συναισθηματική μέθεξη, έστω κι αν δεν ξέρω αν θα μείνει ικανό ψυχικό αποτύπωμα στην ψυχή μετά από καιρό. Θα ήθελα ωστόσο να το ξαναδιαβάσω και να περπατήσω με το τέμπο του Σέρρα, παρά να αναζητώ γεγονότα που να στηρίξουν το αιωρούμενο συναίσθημα.

[Η βιβλιοπαρουσίαση δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο In2life στις 19/4/2016 και εδώ αναδημοσίευεται προς συζήτηση με εικόνες που έλαβα από:  youthopia.in,  careers.workopolis.com,  archive.defense.gov  &  www.magzim.com]

Πατριάρχης Φώτιος