Περικλής Σφυρίδης, “Καρκίνος”

Ο πρωταγωνιστής στον τίτλο, ο συγγραφέας ως γιατρός αφηγητής, οι ιστορίες σκυταλοδρομία πόνου και ματαιότητας. Μα το ανάγνωσμα είναι πολύ δυνατό και αξίζει να σταθεί κανείς στη φιλοσοφία της ζωής και του θανάτου.

Περικλής Σφυρίδης “Καρκίνος” εκδόσεις Εστία -2018

Χαρά στον Έλληνα που ελληνοξεχνά …και στην Αθήνα μέσα ζει στη ξενιτιά (Μανώλης Ρασούλης – Βάσω Αλαγιάννη):

Είχαμε ξαναδιαβάσει Σφυρίδη. Διηγήματα; Διηγήματα! “Το πάρτι και άλλα διηγήματα” το 2011.

Αχ Ελλάδα σ’ αγαπώ και βαθιά σ’ ευχαριστώ, γιατί μ’ έμαθες και ξέρω

ν’ ανασαίνω όπου βρεθώ, να πεθαίνω όπου πατώ και να μη σε υποφέρω (Μανώλης Ρασούλης – Βάσω Αλαγιάννη):

Τώρα διαβάζουμε ένα μυθιστόρημα. Χωρίς ήρωες. Χωρίς ενιαία δράση. Χωρίς τα τυπικά χαρακτηριστικά. Πιο πολύ πρόκειται για αναμνήσεις, δραματοποιημένες, του ίδιου του συγγραφέα, ο οποίος ως γιατρός έζησε πολλές περιπτώσεις καρκίνου. Αρχίζει, λοιπόν, να τις αφηγείται στον αποδέκτη της αφήγησης που κάνει ένα είδος έρευνας, αν και ο τελευταίος δεν φαίνεται να παίζει κάποιο ρόλο.

Το κείμενο πορεύεται σε μια ανιούσα κλίμακα. Μικρά περιστατικά γνωστών και φίλων, από τα πρώτα δείγματα, τη διάγνωση, την εξέλιξη της αρρώστιας, τη φθορά, τις χημειοθεραπείες, και συνήθως τελικά ο θάνατος. Έτσι παρελαύνουν φίλοι, συγγενείς και γνωστοί, όπως ο Παναγιώτης Μουλάς και άλλοι, οι οποίοι φωτογραφίζονται αλλά δεν δίνονται τα ονόματά τους. Περισσότερο αποδίδονται με το βασικό τους επαγγελματικό ή άλλου είδους χαρακτηριστικό: η καθηγήτρια, ο ποιητής εκ Βέροιας κ.ο.κ. Κάθε περίπτωση και μια πίκρα. Χωρίς μελό, χωρίς ακρότητες. Κι η κλίμακα καταλήγει στο κεφαλόσκαλο της αφήγησης, στη γυναίκα του συγγραφέα, που πλήττεται από την “κακιά αρρώστια” και η εξιστόρηση της πορείας της καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου.

Το βιβλίο παρά το βαρύ του θέμα διαβάζεται με γρήγορους ρυθμούς. Η άνεση του πεζογράφου συνοδεύεται από καίριες παρατηρήσεις τόσο για την επιστήμη, τον ρόλο των γιατρών που εμπορευματοποιούν το λειτούργημά τους, τον ασθενή και τις αντοχές του, τον πόνο και τη στάση των συγγενών, τη ζωή και τον θάνατο.

Η πιο γλυκιά πατρίδα είναι η καρδιά, Οδυσσέα γύρνα κοντά μου, που τ’ άγια χώματα της πόνος και χαρά (Μανώλης Ρασούλης – Βάσω Αλαγιάννη):

Τελικά μυθιστόρημα; Αν ο καρκίνος είναι ο πρωταγωνιστής που διαρθρώνει όλες τις ιστορίες κάτω απ’ το σκήπτρο του, τότε ναι. Άλλου είδους μυθιστόρημα. Πολύ βιωματικό, κάτι βέβαια που το υποβαθμίζει σε εμπειρίες και σχόλια επ’ αυτών. Ωστόσο, είτε είναι είτε δεν είναι μυθιστόρημα, πρόκειται για ένα δυνατό ανάγνωσμα.

> Ο Περικλής Σφυρίδης γεννήθηκε το 1933 στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Απόφοιτος του Αμερικανικού Κολεγίου "Ανατόλια", της τάξης του 1952. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και εργάστηκε ως καρδιολόγος έως το 1994. Διατέλεσε πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης από το 1975 μέχρι το 1981. Στα γράμματα εμφανίστηκε με ποιητική συλλογή το 1974 και συνεργάστηκε στενά με το περιοδικό "Διαγώνιος". Από το 1985 έως το 1990 κυκλοφόρησε την ετήσια έκδοση με ανέκδοτα κείμενα πεζογράφων της Θεσσαλονίκης "Παραφυάδα". Από το 1987 έως το 1996 ήταν σύμβουλος έκδοσης (υπεύθυνος ύλης) του περιοδικού "Το τραμ". Το 1996 διοργάνωσε το συνέδριο "Παραμυθία Θεσσαλονίκης" για την πεζογραφία της πόλης από το 1912 μέχρι το 1995 και επιμελήθηκε τα πρακτικά του συνεδρίου (1997). Στο διήγημα του "Το μυστικό" βασίζεται η ταινία του Τάσου Ψαρά "Η άλλη όψη" (1991), το σενάριο της οποίας έγραψε ο ίδιος μαζί με το σκηνοθέτη. Άλλα δύο διηγήματά του έγιναν τηλεταινίες από την ελληνική τηλεόραση (ΕΡΤ): "Καρτέλα ασθενούς" και "Το μπλέξιμο". Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές, δέκα συλλογές διηγημάτων, δύο μυθιστορήματα και ένα αυτοσχόλιο πνευματικής πορείας. Κυκλοφόρησε μελέτες για λογοτέχνες, ζωγράφους και τρεις ανθολογίες για τους πεζογράφους της Θεσσαλονίκης, μία εκ των οποίων μεταφράστηκε στα γερμανικά και άλλη στα αγγλικά. Συνεργάστηκε με τα περισσότερα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά. Διηγήματά του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά, στα αγγλικά και στα ολλανδικά. Για το πεζογραφικό του έργο έχουν δημοσιευθεί πολλά κριτικά κείμενα και αυτοτελείς μελέτες. Από τις εκδόσεις της "Εστίας" κυκλοφορεί το βιβλίο της επίκουρης καθηγήτριας του Α.Π.Θ. Σ. Σταυρακοπούλου, "Περικλής Σφυρίδης. Ο πεζογράφος και η κριτική για το έργο του" (2011).

Πάπισσα Ιωάννα