Éric Vuillard, “Ημερήσια διάταξη”

Η λογοτεχνία της ευρωπαϊκής αντίστασης απέναντι στον Ναζισμό -4. Πόση γελοιότητα κρύβεται κάτω απ’ την φρίκη; Πόσο καραγκιοζιλίκι υπολανθάνει στην πολιτική και στις διεθνείς επαφές, όπου απ’ τη μια η βία κι απ’ την άλλη η ανοχή παρελαύνουν!

Éric Vuillard “L’ ordre du jour” 2017 “Ημερήσια διάταξη” μετ. Μ. Πιμπλής εκδόσεις Πόλις -2018

Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):

Δώρο για τα γενέθλιά μου, καταμεσής του Ιουλίου!

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):

Ένα καζάνι από Ιστορία που ξεχειλίζει από ειρωνεία, που καρυκεύεται από ειρωνεία για να μπορέσουμε ν’ αντέξουμε τη φρίκη μέσα από τη γελοιότητα. Μη μυθοπλαστικό μυθιστόρημα καθώς δεν έχει πλαστούς χαρακτήρες, αλλά όλοι είναι πραγματικά πρόσωπα του Μεσοπολέμου, που πλαισίωναν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τον Hitler.

Κι αν απ’ τη μία αυτός εκπροσωπεί την κυνική δύναμη, την πυγμή και την ιδεολογική επιβολή, την ισχύ, την ορμή, το μαινόμενο άρμα που θέλει όλο και πιο πολλά, οι μαριονέτες γύρω του τι συμβολίζουν; Οι είκοσι τέσσερις βιομήχανοι, ανάμεσα στους οποίους ο Krupp κι ο Opel, που συμμάχησαν μαζί του και τον χρηματοδότησαν το 1933, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο οικονομικός παράγοντας που πίστεψε ότι το συμφέρον της είναι με τον ανερχόμενο ναζιστή ηγέτη. Κι οι ηγετίσκοι της Αυστρίας, όπως ο καγκελάριος Schussning, είναι οι βολεμένοι, αριστοκράτες, άψητοι, φιλήσυχοι πολιτικοί που δεν θέλουν να χαλάσουν τη ζαχαρένια τους και εύκολα (με όλες τις μικρές αντιρρήσεις που ίσα ίσα τολμούν να ψελλίσουν) υπογράφουν, υποχωρούν, επιτρέπουν την αναίμακτη ενσωμάτωση της χώρας στο Τρίτο Reich, το περίφημο Anschluss!

Αλλά κι έξω απ’ τα σύνορα “οι μεγάλες Δημοκρατίες μοιάζουν να μη βλέπουν τίποτα, ενώ η Αγγλία πήγε για ύπνο και ροχαλίζει γαλήνια, ενώ η Γαλλία βλέπει γλυκά όνειρα”. Οι δυτικές δημοκρατίες δεν θορυβήθηκαν απ’ τον τρελό που κυνηγά τους Εβραίους, τους Κομουνιστές, τους ομοφυλόφιλους, λίγο από επανάπαυση λίγο επειδή ίσως τους συμφέρει αυτός το μουστάκιας απέναντι στον Στάλιν.

Και τέλος ο ίδιος ο λαός, ο λαός της Αυστρίας, που περίμενε τον Hitler, περίμενε, όπως λέει ο Vuillard, να τον προσαρτήσουν! Αυτός ο λαός που επευφημούσε και πανηγύριζε, πλην τεσσάρων που αυτοκτόνησαν από ντροπή, είναι με την ανοχή του συνένοχος στα μετέπειτα εγκλήματα. Ο Γάλλος συγγραφέας ολοκληρώνει έτσι, σχεδόν, το ευτράπελο κατηγορητήριό του, δείχνοντας ότι όλοι φταίνε (όλοι φταίμε) γι’ αυτό το κακοπαιγμένο έργο, γι’ αυτόν τον θηριώδη θίασο, που ξεκίνησε με τα χειροκροτήματα του πλήθους και συνέχισε με το Ολοκαύτωμα.

Η γραφή του Vuillard είναι ελκτική, ελκτικότατη. Παίρνει τα πραγματικά γεγονότα, το ιστορικό πλαίσιο και τα πρόσωπα, και τα κάνει καρικατούρες σε ένα γίγνεσθαι, που φαίνεται σοβαρό. Ο Γάλλος συγγραφέας κεντά με ειρωνεία έναν καμβά όπου όλοι φαίνονται κατώτεροι από τις περιστάσεις, σαν να ζουν όχι την Ιστορία αλλά τη φάρσα της, που παίζουν ένα κακογραμμένο έργο, όπου η ανοχή και η υποχωρητικότητα, η άβουλη συγκατάβαση αφήνει περιθώρια στο Κακό να αφηνιάσει.

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):

Διαβάζεται γρήγορα, διαβάζεται με τα χρωματιστά γυαλιά που δίνει ο Vuillard στους αναγνώστες του ώστε να δουν την άνοδο του Hitler και κυρίως την ανοχή που έδειξαν όλοι πριν ξεκινήσει ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος.

> Ο Ερίκ Βυϊγιάρ γεννήθηκε το 1968 στη Λυών. Σπούδασε νομικά, πολιτικές επιστήμες και φιλοσοφία (με τον Ζακ Ντεριντά). Έχει δημοσιεύσει ποιήματα και μυθιστορήματα και έχει σκηνοθετήσει δύο ταινίες. Έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με τα βραβεία Franz Hessel και Alexandre-Vialatte, καθώς και με το βραβείο Goncourt 2017 για την "Ημερήσια διάταξη".

Πάπισσα Ιωάννα