Τσιμπολογώντας την επικαιρότητα

Πνευματικοί άνθρωποι και κοινωνικός λόγος, λογοκρισία και ομοφοβία, διαφήμιση και βιβλίο, συγγραφείς-πρότυπα και δημοσιογράφοι-κόλακες…

 

1.Η ελευθερία λόγου και η φωνή των πνευματικών ανθρώπων

Η φωνή των διανοούμενων (Guardian, 28/3/2014): ο Ορχάν Παμούκ και άλλοι διεθνούς φήμης συγγραφείς συνυπογράφουν μια ανοικτή επιστολή, στην οποία εκφράζουν τη διαμαρτυρία-τους για την προσπάθεια του Ερντογάν να φιμώσει το twitter και το youtube. Διάβασα (δεν θυμάμαι πού) ότι ο Ερντογάν που επιχειρεί να κλείσει το διαδίκτυο θυμίζει τον Ξέρξη, ο οποίος έβαλε να μαστιγώσουν τη θάλασσα. Αφήνω παράμερα το γεγονός αυτό, παρόλο που ενδιαφέρομαι ως μπλόγκερ να υπάρχει ελευθερία λόγου, και εστιάζω στη φωνή των πνευματικών ανθρώπων, που θα μπορούσε παντού και στην Ελλάδα να είναι στεντόρεια, πνευματικών ανθρώπων που δεν ξέρω αν συνεπαίρνουν τα πλήθη, αλλά τουλάχιστον ορθώνουν τον λόγο απέναντι στη βαρβαρότητα.

 

2.Λογοτεχνία και ΜΜΕ

Διαφήμιση και βιβλίο: Μερικές φορές βλέπω έκθαμβος τα δελτία ειδήσεων, συνήθως τα μεσημεριανά, να αφιερώνουν τα ρεπορτάζ-τους στην έκδοση ενός καινούργιου βιβλίου, γεγονός που θα έπρεπε να με κάνει να χαίρομαι για την προβολή της λογοτεχνίας στο ευρύ κοινό. Αν όμως σκεφτεί κανείς τι βιβλία προβάλλονται, ποιοι είναι οι συγγραφείς-τους, ποια η σχέση-τους με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (μήπως είναι δημοσιογράφοι;) ή με τον πολιτικό χώρο (μπας και είναι πολιτικοί, πολιτευτές ή συγγενείς πολιτικών;), ποιοι εκδοτικοί οίκοι βρίσκουν δίοδο στο γυαλί, δεν πρέπει να απορεί γιατί ο πολιτισμός της πλατιάς μάζας είναι η γκλαμουριά, το λούσο, ο Νταν Μπράουν και οι Πενήντα αποχρώσεις του γκρι.  

3.Τελικά μιλάνε οι πνευματικοί άνθρωποι;

Είναι ομοφοβική η Σώτη; Παραδόξως (συνεχίζοντας το δεύτερο παρασχόλιο της ανάρτησης) χθες στο γυναικείο τηλεμαγκαζίνο Joy (στον τηλεοπτικό Σκάι) είχαν πάρει συνέντευξη από τη Σώτη Τριανταφύλλου, πρόσκληση που εκ πρώτης όψεως φαίνεται αταίριαστη με το εικαζόμενο κοινό της εκπομπής. Ή μήπως η Τριανταφύλλου έχει ένα ευρύτερο fun club που την παρακολουθεί; Ένα σχόλιο στην AthensVoice δείχνει πώς η συγγραφέας παρεμβαίνει κατά καιρούς και λέει ανοιχτά τη γνώμη-της:

Και καλημέρα να πει, κάποιον θα συγχύσει. Το κείμενό της στην Αthens Voice για την επέτειο του Πολυτεχνείου προκάλεσε πολλά νεύρα, ένα άλλο στη Γυναίκα κατηγορήθηκε ως ομοφοβικό, αυτό για την Αυγή προκάλεσε απάντηση της εφημερίδας. Το 2009, στην παρουσίαση του βιβλίου της Ο Χρόνος Πάλι στο Φλοράλ δέχθηκε επίθεση με αβγά, ενώ είχε εκνευρίσει πολλούς και η στάση της σχετικά με απολύσεις στις εκδόσεις Πατάκη. Η Σώτη είναι πετυχημένη συγγραφέας, πλέον διδάσκει αμερικανική ιστορία σε σχολείο στο Μπρούκλιν και είχε πάντα πανκ μαλλιά. Ποτέ δεν μάσησε τα λόγια της. Από τις πιο γνωστές μορφές της Πρωτοβουλίας των 58.

Για να το συνδέσουμε και με το πρώτο παρασχόλιο της ανάρτησης, δείτε και τη συνέντευξή-της στη Lifo έναν χρόνο πριν.

4.Λογοτεχνία και δημόσιος λόγος

Εντέλει, συνειδητοποιώ ότι όλα τα παραπάνω γυρίζουν γύρω από ένα βασικό θέμα: πόσο η ίδια η λογοτεχνία είναι δραστική (πόσο δηλαδή τα κείμενα αρκούν για να διαδραματίσουν κοινωνικό ρόλο) και αν οι συγγραφείς οφείλουν να εκφέρουν άλλον δημόσιο λόγο, ώστε να δείξουν ως διανοούμενοι τον δρόμο για συζητήσεις και επανακαθορισμούς. Δεν θα ξαναμιλήσω για την ανάγκη εξωστρέφειας του αναγνώστη, αλλά για τη φωνή του δημιουργού, ο οποίος είχε/έχει αποσυρθεί από προσκήνιο, μιλώντας μόνο μέσα από το τυφλό δωμάτιο του γραφείου-του.

5.Πες-μου ποιος είσαι για ν’ ασχοληθώ μαζί-σου

Εκδίδει ο Γιάννης Μπουρδουλόπουλος το βιβλίο-του “Σταυροβελονιά και ψαροκόκαλο. Ο πολιτισμός του κεντήματος”. Το βιβλίο είναι πολύ καλό, αφού όχι μόνο παρουσιάζει με φωτογραφίες τις τεχνικές του κεντήματος, αλλά κάνει και μια εμβριθή λαογραφική μελέτη για τις ελληνικές κοινότητες, που έδειξαν στο κέντημα στοιχεία της κουλτούρας-τους που δεν φαίνεται με το πρώτο μάτι, και συνάμα αναδεικνύει μια μορφή παραγνωρισμένης (ζωγραφικής) καλλιτεχνίας. Κανείς κριτικός ή δημοσιογράφος δεν ασχολείται μ’ αυτό! Εκδίδει η Κατερίνα Σχινά το βιβλίο-της “Καλή και ανάποδη. Ο πολιτισμός του πλεκτού” κι αμέσως πρέπει όλοι να πέσουν πάνω-του, να το παρουσιάσουν, να της πάρουν συνέντευξη κ.ο.κ., όχι επειδή η συγγραφέας-του είναι γνωστή στον χώρο, όχι…, αλλά επειδή το πλέξιμο είναι “μια πράξη επαναστατική” και το βιβλίο προτείνει μια εναλλακτική στάση απέναντι στη ζωή!! 

            Τα παραπάνω ήταν μερικές σκέψεις παρά ολοκληρωμένες απόψεις και επιχειρήματα. Πιο πολύ αφορμές για μπλογκοκουβέντα… Η βάση-τους έγκειται σε μια κουλτούρα που ίσως πάντα υπήρχε και θα την ονόμαζα «λατρεία του προσώπου». Η κοινωνία έχει μάθει να αγαπά πρόσωπα και όχι ιδέες, να ακούει και να περιμένει να ακούσει κάτι από τον Χ, επειδή τον συμπαθεί, ενώ απαξιώνει τον Ψ, επειδή η φήμη-του δεν είναι σημαίνουσα. Επομένως, οι πνευματικοί άνθρωποι μπορούν να φανούν, αλλά μάλλον (να η αντίφαση) οι απόψεις-τους θα περάσουν, λαμπερές και αξιόλογες, χωρίς να εφαρμοστούν. Λατρεύουμε το πρόσωπο αλλά όχι αυτά που λέει, εκτός αν εξοργίσουν, πικράνουν, ξεβολέψουν. Αυτή η κουλτούρα της προσωπολατρίας στήνει image makers, εξυψώνει το έργο με βάση τον δημιουργό-του, κάνει τηλεοπτικά τα πάντα και συνάμα ό,τι δεν εμφανίζεται στη μικρή οθόνη δεν υπάρχει.

[Υλικό για τη φωτογραφική διακόσμηση του ποστ έλαβα από: www.mxphone.net, gabrielagirmacea.wordpress.com, abcnews.go.com, www.andro.gr, www.upenn.edu, www.velonistas.gr και www.themarysue.com]

Πατριάρχης Φώτιος