“Ως το τέλος” της Τζούλιας Γκανάσου

Πώς αντιδρά κανείς στην πίεση και ποια η διαφορά θύτη και θύματος, όταν τα όρια είναι συχνά δυσδιάκριτα σε έναν κόσμο όπου η τραγικότητα φτάνει τον άνθρωπο στα άκρα;

 

 

Εσπρεσάκι με μια σταγόνα ουίσκι:

Τζούλια Γκανάσου

“Ως το τέλος”

εκδόσεις Γκοβόστη

2013 

            Η αρχή του μυθιστορήματος (μάλλον με νουβέλα μοιάζει) βρίσκεται στην ομίχλη, αλλά εμείς οι αναγνώστες σαν να καταλαβαίνουμε ότι η τριανταπεντάχρονη συγγραφέας ξέρει να προσανατολίζεται μέσα στη χαμηλή ορατότητα· κι έτσι κι εμείς δείχνουμε εμπιστοσύνη. Το βήμα της αφήγησης δείχνει να ξέρει πού πάει, με αποτέλεσμα να μην νιώθουμε τη λογική αμηχανία από το ξεκίνημα ενός έργου που αποπνέει κλειστοφοβία και προκαλεί ασφυξία.

            Ο «Λαξευτής» στέκεται πίσω από το παράθυρο και κοιτάζει απελπισμένος (;) την πομπή που περνάει έξω από την κρυψώνα-του, όπως και το απέναντι αριστοκρατικό σπίτι, ενώ μια γυναίκα είναι στον ίδιο δωμάτιο, δεμένη σε μια καρέκλα. Η ματιά συνοδεύεται από τη μνήμη, η μεγάλη γραμματοσειρά από μια μικρότερη, οι εικόνες δένουν το παρόν που είναι θολό με το παρελθόν που ξεκαθαρίζει αργά αργά, καθώς τα σκόρπια κομμάτια μπαίνουν σε μια σειρά. Οι θυσίες πολλών ετών δεν φαίνεται να αποδίδουν, η οικονομική ανάταση δεν λέει να έλθει…

            Όσο προχωράει η αφήγηση, αντιλαμβανόμαστε ότι ο λαξευτής/οστεωμένος είναι πολιορκημένος μέσα στο σπίτι, ενώ ταυτόχρονα κρατάει όμηρο μια γουνάτη παχουλή κυρία κι έναν μουσάτο γέρο… Όλα αυτά συνάγονται με αμφιβολίες, καθώς το απρόσωπο, κλειστοφοβικό, κρυπτικό σύμπαν της Γκανάσου δεν αφήνει εύκολα την αναγνωστική ματιά να διεισδύσει και να συλλάβει πλήρως την εικόνα που σχηματίζεται. Οι αναμνήσεις έρχονται πάλι να βοηθήσουν, καθώς ο πρωταγωνιστής είχε αφήσει έγκυο την πλούσια τριχωτή πρωτευουσιάνα από το απέναντι αριστοκρατικό σπίτι και διεκδικεί τα δικαιώματά-του επί του παιδιού-τους. Αυτό τον κάνει να επιτίθεται αλλά και να αμύνεται, να γίνεται θύτης αλλά και θύμα, πολιορκούμενος αλλά και απαγωγέας.

            Το κλειδί για να καταλάβουμε (όσο είναι δυνατόν) το κείμενο είναι αυτό που θα μπορούσε κανείς να ονομάσει «σύμπλεγμα της Μήδειας». Ο λαξευτής/οστεωμένος επιχειρεί να σκοτώσει την κόρη-του, ώστε να εκβιάσει τη γυναίκα με την οποία την έκανε, να την εκβιάσει να του δώσει χρήματα. Η πράξη του, πράξη θύτη και εκδικητή, όπως της Μήδειας που σκότωσε τα παιδιά-της για να εκδικηθεί τον Ιάσονα, ο οποίος την παράτησε, απαξιώνει τον πρωταγωνιστή και τον κάνει να φαίνεται απάνθρωπος και ελεεινός. Επειδή όμως κάθε τραγωδία δεν έχει μόνο άσπρα και μαύρα τετράγωνα κι επειδή το στήσιμο της νουβέλας από την Γκανάσου γίνεται έτσι ώστε να βλέπουμε το δίκιο του κεντρικού χαρακτήρα, ο θύτης αποδεικνύεται ότι είναι μαζί και θύμα.

           

Τελικά, ο άνθρωπος γίνεται άλλος μέσα σε δυσχερείς κοινωνικές συνθήκες; Η ανθρωπιά και η ηθική ατονούν μπροστά στα επείγοντα ζητήματα της ύπαρξης; Ποιος είναι περισσότερο θύμα και ποιος περισσότερο θύτης; Οι απαντήσεις δεν έρχονται με εύκολο τρόπο, δεν έρχονται μονοσήμαντα, κι αυτό δίνει στο μυθιστόρημα τον χαρακτήρα ανοικτού έργου, που επιτρέπει περισσότερες της μιας ερμηνείες. Κι αυτό επιτυγχάνεται και χάρη στην εξαιρετική πλοκή, που δείχνει λογοτεχνική στόφα και ικανό σχεδιασμό. Το βιβλιαράκι της Γκανάσου, που διαβάζεται αργά σαν η ανάγνωση να ανεβαίνει τον δικό-της οδοντωτό σιδηρόδρομο δόντι δόντι, δείχνει τι σημαίνει δουλεμένο κείμενο και αφηγηματική επιδεξιότητα.  

Διαβάστε επίσης την εγκωμιαστική βιβλιοπαρουσίαση της Βιβής Γ. που το εκθειάζει απερίφραστα.

Ευχαριστώ πολύ τη συγγραφέα που μου απέστειλε το βιβλίο-της.

[Οι φωτογραφίες της ανάρτησης ελήφθησαν από: www.jenny.gr, www.recoveringgrace.org, www.alternet.org, www.dallasnews.com και www.theguardian.com]

Η επόμενη ανάρτηση {καλώς εχόντων των προγραμμάτων} θα αφορά στο βιβλίο “Η Βικτώρια δεν υπάρχει” του Γιάννη Τσίρμπα (εκδόσεις Νεφέλη). Η κρίση γεννά λογοτεχνία αιχμής!

Πατριάρχης Φώτιος