“Λευκή ευθεία γραμμή” του Μιχάλη Φακίνου

Ποιο είναι το νόημα; Πώς ορίζεται λογικά και πώς ψυχολογικά; Μπορούμε να το αλώσουμε σε μια βαθιά αντίληψη της ζωής ή όλα είναι μάταια; Μήπως "δεν έχει νόημα" η όλη αναζήτηση;

 

 

Espressino:

Μιχάλης Φακίνος

“Λευκή ευθεία γραμμή”

εκδόσεις Κέδρος

2013 

            Η οικογένεια Φακίνου έχει χαράξει μια γραμμή πλεύσης, είτε συνειδητά είτε υποσυνείδητα, που διατρέχει τα τελευταία-της βιβλία με έναν εύκολα αναγνωρίσιμο τρόπο. Η γραμμή αυτή έγκειται στην ουτοπία του χώρου, του χρόνου και των προσώπων και στην αλληγορική διάθεση με την οποία κανείς καλείται να διαβάσει τα έργα-τους. Η κόρη, Μαρία Φακίνου, έστησε μια φανταστική πόλη στην “Αρχή του κακού” (2012), όπου παρελαύνουν “ποιητικά πρόσωπα και μοτίβα” (Χατζηβασιλείου), η μητέρα, Ευγενία Φακίνου, στους “Πλανόδιους θεριστές” (2013) προσπάθησε μάλλον ανεπιτυχώς να δείξει πώς άνθρωποι σε έναν περιπλανώμενο θίασο αναδιατάσσουν τη ζωή-τους και ο πατέρας, Μιχάλης Φακίνος, στο ανά χείρας μυθιστόρημα συμπληρώνει την αλληγορική τριάδα με μια ιστορία που κινείται μεταξύ πραγματικού και φανταστικού, μέσα στα χωράφια του συμβολισμού.

            Ένας παράξενος τύπος συλλαμβάνεται να περπατά πάνω στη λευκή γραμμή του δρόμου με ευλαβική προσήλωση και στέλνεται σε ένα ερημικό νησί. Το νησί αυτό, βραχονησίδα καλύτερα, είναι κατάστικτο από κουτσουλιές γλάρων, είναι εντελώς έρημο και το μόνο αντικείμενο που το “στολίζει” είναι ένα παλιό βαγόνι τρένου. Το όνομα της νήσου είναι «Νόημα», πράγμα που γεννά εξ αρχής σκέψεις και εικασίες. Εκεί λοιπόν ο πρωταγωνιστής-μας αφήνεται μόνος με τέσσερα γουρούνια, τροφή και νερό, με αδιόρατες καταρχάς οδηγίες: να σκάψει ορύγματα ενός ατόμου (σαν χαρακώματα στρατιωτών, φαντάζεται). Στη συνέχεια του στέλνουν με ελικόπτερο σκουπιδοτρόφιμα για τα γουρούνια, πτώματα να τα θάψει στα ορύγματα στα οποία πίστευε ότι θα έμπαιναν στρατιώτες, έναν συνεργάτη, ο οποίος φεύγει εξίσου ξαφνικά…

            Η ιστορία βαδίζει στο πλαίσιο της ανωνυμίας των προσώπων, τα οποία παίρνουν “αυθαίρετα” ονόματα, δανεισμένα από κείμενα, ταινίες ή αναμνήσεις. Ο ίδιος αυτονομάζεται Οδυσσέας με τέσσερις συντρόφους μεταμορφωμένους από μια αόρατη Κίρκη σε χοίρους, ο προσωρινός σύντροφός-του αποκαλείται Παρασκευάς, όπως ο βοηθός του Ροβινσώνα Κρούσου, οι νεκροί παίρνουν τα προσωνύμια Ποδηλάτης και Βιολιστής, επειδή αυτές τις εικόνες ανέσυραν από το υποσυνείδητό-του κ.ο.κ. Το μυθιστόρημα του Φακίνου παραπέμπει συχνά σε άλλα κείμενα, μια διακειμενικότητα που υποδεικνύει τροχιοδεικτικά ερμηνείες, όπως και οι άλλες αναγωγές σε ψυχολογικές παραισθήσεις, όλες απόλυτα ρεαλιστικές.

            Πρόκειται για έναν ψυχικά διαταραγμένο που έχει φτιάξει ένα φανταστικό νησί στο μυαλό-του και εκεί πάνω έχει μείνει μόνος να παλεύει; Αυτό υποδεικνύει μία από τις τελευταίες σκηνές, όπου ο ασπροντυμένος κύριος (γιατρός;) φέρνει μπροστά-του την μητέρα-του και την αρραβωνιαστικιά-του (;), τις οποίες όμως αυτός δεν αναγνωρίζει. Ο έξω κόσμος μπορεί να κινείται ομαλά, αλλά στο κεφάλι-του έχει φτιαχτεί μια άτοπη και άχρονη πραγματικότητα, που “δεν έχει κανένα νόημα”, όπως λένε και ξαναλένε όσοι στην πορεία της προ αυτού Ιστορίας της νήσου προσπάθησαν να την αξιοποιήσουν.

            Ο αναγνώστης δεν μπορεί να ξεφύγει από το συνεχές σφυροκόπημα της σκέψης-του να αποκωδικοποιήσει όλα όσα συμβαίνουν πάνω στο νησί. Τα πτώματα και ο νεκροθάφτης ήρωας, ο σύντροφος Παρασκευάς, τα πριν από αυτόν επεισόδια όπως ο μεγάλος Σταυρός που έστησαν οι μοναχοί κοντινού μοναστηριού, οι προσπάθειες εκμετάλλευσης του νησιού κ.ο.κ. περιστρέφονται γύρω από το «νόημα», το χαμένο νόημα;, το νόημα που κανείς δεν μπορεί να συλλάβει, λογικός ή τρελός, ανιδιοτελής φιλόδοξος ή ιδιοτελής αρριβίστας; Παντού ερωτήματα σε ένα ανοικτό κείμενο, που αφήνει πόρτες να μπεις και να βγεις, δίχως να πάρεις κάτι, αν εσύ δεν κοσμήσεις τους τοίχους με ερμηνείες και εξηγήσεις.

 

[Οι φωτογραφίες της ανάρτησης αντλήθηκαν από τους εξής ιστότοπους: adventuresofcloudnine.blogspot.com, www.paratiritis-news.com, www.denstoredanske.dk, topwalls.net και naturalrunningcenter.com]

Πατριάρχης Φώτιος