“Οι εγκλωβισμένοι” του Δημήτρη Οικονόμου

Κινούμενη άμμος, μπάρες διοδίων, ασφυξία, αγχόνη πόσα άλλα σύμβολα μπορεί να σκεφτεί κανείς για να δείξει τον σύγχρονο πνιγμό που υφίστανται οι Έλληνες; Ο Οικονόμου πάντως μιλά για την κρίση μέσω των προσωπικών τραγωδιών των ηρώων-του.

Ελληνικός καφές κρύος: Δημήτρης Οικονόμου “Οι εγκλωβισμένοι” εκδόσεις Ίκαρος 2015

          Το 2013 ο Τζαμιώτης εκδίδει το μυθιστόρημα “Η πόλη και η σιωπή”, το οποίο, παρότι επαινέθηκε από πολλούς, με βρήκε απόλυτα αδιάφορο, επειδή είδα φλυαρία, μακρόσυρτες σκηνές, επιμονή στο αυτονόητο, στεγνή απεικόνιση της κρίσης. Στο ίδιο στυλ, αλλά με σαφώς πυκνότερη γραφή, κινείται ο Δημήτρης Οικονόμου, που κι αυτός ασχολείται με τη σύγχρονη χρεοκοπημένη Ελλάδα και με έναν ανάλογο με του Τζαμιώτη ήρωα, τον Βασίλη που έχει ένα συνοικιακό φωτοτυπείο.

          Ο Βασίλης λειτουργεί ένα πενιχρό σε εισοδήματα φωτοτυπάδικο και παρατηρεί μέσα στην καθημερινότητά-του την Ελλάδα να φθίνει: ένας γνωστός μετανάστης φεύγει για Ολλανδία, ένας άστεγος προτιμούσε να μείνει μέσα στην καταρρακτώδη βροχή στη θέση-του παρά να φύγει σε προστατευμένο μέρος και να τη χάσει, ο υπάλληλός-του ο Άγης ανησυχεί για τη θέση-του, ο μικρός Καμάλ μαθαίνει κοντά-του Ιστορία κ.ο.κ. Ένα μικρό παράθυρο άνοιξε ο συγγραφέας και από εκεί μας δείχνει φέτες από την ελληνική ύφεση.

          Σε σχέση με το προηγούμενο βιβλίο του Δημήτρη Οικονόμου που διάβασα, “Μείνε για λίγο όταν θα έχουν φύγει όλοι”, εκδεδομένο το 2012, το τελευταίο-του μου φαίνεται σαφώς καλύτερο, πιο σφριγηλό, πιο σταθερό στο γράψιμο, πιο εστιασμένο στον σκοπό-του. Κι η πρόοδος τέτοιου είδους είναι σαφώς ένδειξη ωριμότητας, που κερδίζει βιβλίο με το βιβλίο και προχωρά, ώστε να φτάσει –ελπίζω- στην πραγματική λογοτεχνική επιτυχία.

          Αν εξαιρέσει κανείς ορισμένα αφηγηματικά φάουλ, όπως το ότι ο Βασίλης είχε υπάλληλο, ενώ τα έσοδα της μέρας δεν ξεπερνούσαν τα 30 ευρώ και δυο τρία άλλα, η γραφή καλύπτει τον αναγνώστη και τον αφήνει να την παρακολουθήσει ακώλυτα. Η ιστορία εξελίσσεται σε έναν διακριτικό έρωτα του πρωταγωνιστή με την συμβολαιογράφο Μαρία, ενώ η Αθήνα αδειάζει και συνάμα ετοιμάζονται μυστικά τείχη που θα αποκλείσουν τους κατοίκους-της.

          Ο τίτλος τελικά αναφέρεται σε δύο διαφορετικούς αποκλεισμούς, που δίνουν στο έργο κοινωνιολογική και ψυχολογική διάσταση. Από τη μια, φραγμοί εν είδει διοδίων θα εγκλωβίσουν τον κόσμο στην πόλη, ώστε να αποφευχθεί η μετανάστευση και η αποδυνάμωση της Αθήνας από τον πληθυσμό-της. Η προσέγγιση αυτή συμβολίζει δυναμικά την ασφυξία των πολιτών, που αναγκάζονται από την κρίση αλλά κι από την πολιτική βούληση να μείνουν εξανδραποδισμένοι σε μια μίζερη ζωή, τελματωμένη, άνοστη και βαλτωμένη… Από την άλλη, ο αποκλεισμός είναι ψυχικός, καθώς οι άνθρωποι έχουν πάψει να εμπιστεύονται ο ένας τον άλλο, νιώθουν μόνοι, έχουν σηκώσει μπάρες με τους άλλους και σκέφτονται ακόμα και την αυτοκτονία ως διέξοδο από έναν αυτοεγκλωβισμό.

          Νομίζω ότι το τέλος θα μπορούσε να είναι καλύτερο: πιο τεταμένο, πιο σκληρό, πιο συγκρουσιακό. Και τότε θα έλεγα ότι όλα οδηγήθηκαν σε μία τραγική κορύφωση, που θα καταξίωνε τη φιλότιμη προσπάθεια του συγγραφέα. Έτσι, ενώ έβλεπα ότι το μυθιστόρημα πατάει γερά στα πόδια-του, το τέλος έδειξε απουσία νομοτελειακού σχεδίου και μια έξοδο ανάλογη με την όλη παράσταση.

[Οι εικόνες που συνοδεύουν το κείμενο στην "αποστολή"-του είναι αντλημένες από:   www.neolaia.gr,  www.aggelia.eu,  maga.gr,  freeandconnected.com και  www.fortunegreece.com]

Πατριάρχης Φώτιος