Roberto Vecchioni, “Ο έμπορος του φωτός”

ΙΤΑΛΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ -1. Είναι η αρχαία ελληνική σκέψη τόσο διαχρονική που να μπορέσει να μεταφερθεί στο σήμερα και να εφαρμοστεί, τόσο στη λογική της, τόσο στην ερωτική της, όσο και στην παράλογη πλευρά της;

 

Roberto Vecchioni “Il mercante di luce” 2014 “Ο έμπορος του φωτός” μετ. Δ. Παπαδημητρίου εκδόσεις Κριτική -2020

Μετά το πολύ συγκινητικό και καλογραμμένο “Ο βιβλιοπώλης του Σελινούντα”, η αναζήτηση νέων βιβλίων του φιλέλληνα Vecchioni ήταν μια απ’ τις προτεραιότητές μου.

> Ο Roberto Vecchioni (Ρομπέρτο Βεκιόνι) γεννήθηκε στην Καράτε Μπριάντσα της Βόρειας Ιταλίας. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Μιλάνου. Έχει πλούσιο έργο τόσο στη μουσική όσο και στα γράμματα. Ως τραγουδοποιός έχει αφήσει, για πάνω από μισό αιώνα, το ιδιαίτερο στίγμα του στη μουσική σκηνή της Ιταλίας κερδίζοντας την αγάπη του κοινού. Η πολύχρονη ενασχόλησή του με τις ανθρωπιστικές σπουδές και τη διδασκαλία στη μέση και στην ανώτατη εκπαίδευση αντανακλάται στη μουσική και λογοτεχνική του παραγωγή. Είναι συγγραφέας των βιβλίων "Viaggi del tempo immobile" (1996), "Le parole non le portano le cicogne" (2002), "Diario di un gatto con glistivali" (2006), "Scacco a Dio" (2009) και "Il mercante di luce" (2014). "Ο βιβλιοπώλης του Σελινούντα" έχει ήδη μεταφραστεί στη γαλλική και την ισπανική γλώσσα. Στην πλοκή του μυθιστορήματος βασίστηκε το ομώνυμο τραγούδι του Vecchioni "Ιllibraio di Selinunte".

ΤΟ ΕΡΓΟ διασταυρώνεται στο μυαλό μου με δύο άλλα: απ’ τη μια την “Ιστορία ενός γερασμένου παιδιού” της Jenny Erpenbeck, καθώς ο Marco στον Vecchioni είναι ένα παιδί 17 ετών, που ωστόσο πάσχει από προγηρία και έχει έναν επιβαρυμένο οργανισμό σαν να είναι 70. Απ’ την άλλη, το “Μαύρο νερό” του Μακρόπουλου, όπου ο πατέρας “θυσιάζεται”, καθώς αφοσιώνεται στον παραπληγικό γιο του. Το ίδιο κάνει κι ο Stefano Quodam Valerio, που μεγαλώνει τον προγερασμένο γιο του στο βιβλίο για το οποίο μιλάμε. Είναι καθηγητής αρχαίων ελληνικών και όλη του η φιλοσοφία ζωής, δηλαδή όλη η κοσμοαντίληψη, που μεταφέρεται στην καθημερινότητά του, προέρχεται από την αρχαία ελληνική λογοτεχνία, ειδικά τον Όμηρο, τους τραγικούς και τους λυρικούς ποιητές.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ωστόσο ξεκινά με μια πράξη βίας, καθώς ο μειλίχιος Stefano, κατεβαίνει απ’ τ’ αμάξι του και σπάει με τον πυροσβεστήρα τα τζάμια και τις λαμαρίνες μιας Porsche ενός κακομαθημένου πλούσιου νεαρού που έχει κλείσει τον δρόμο. Η συνέχεια είναι όμως πιο ήπια. Φροντίζει τον Marco, του διαβάζει αρχαία ελληνικά αποσπάσματα ή δικά του ποιήματα, τον μυεί στην αρχαιοελληνική νοοτροπία, τον πηγαίνει για εξετάσεις, ζει στον κόσμο του όπως αυτός διαμορφώνεται από τον ελληνισμό και την καθημερινότητά του κ.ο.κ.

ΦΑΙΝΕΤΑΙ σε μεγάλο βαθμό ότι τα δύο επίπεδα συναντιούνται μόνο στην αντανάκλασή τους: το επίπεδο της προγηρίας του γιου και το επίπεδο της αρχαιοελληνικής κοσμοθεωρίας. Αυτό κάνει το μυθιστόρημα συνάθροιση επεισοδίων και ιδεών, χωρίς συνεκτικότητα, χωρίς δηλαδή μια ενσωμάτωση του αρχαίου πνεύματος μέσα στη ζωή των προσώπων. Η αγάπη του Stefano για τον γιο του και η αντοχή που δείχνει αντικατοπτρίζεται στα μαθήματα που έχει πάρει από την τραγωδία ως τρόπο ζωής των Ελλήνων.

Η ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΗ κορυφώνεται όταν η ιστορία του Αίαντα γίνεται πράξη στο πρόσωπο του Quontam. Ο Αίας, επειδή ήταν ο πιο γενναίος από τους Αχαιούς, ζήτησε τα όπλα του Αχιλλέα, μετά τον θάνατο του τελευταίου. Η ρητορική όμως του Οδυσσέα ήταν πιο πειστική κι έτσι αυτός κέρδισε τα όπλα. Ο Αίας τρελάθηκε και επιτέθηκε σε ένα κοπάδι πρόβατα, πιστεύοντας πως είναι οι Αχαιοί, κι έπειτα από ντροπή αυτοκτονεί. Ο πρωταγωνιστής του Vecchioni, όταν χάνει τελικά τον γιο του, και ο αντίζηλός του απατεώνας καθηγητής παίρνει την έδρα της Ελληνικής Λογοτεχνίας, τρελαίνεται εξίσου κι επιτίθεται με μια μαύρη Porsche σε ένα κέντρο διασκέδασης, πιστεύοντας ότι είναι μέσα τα ρεμάλια οι νέοι, που διασκεδάζουν αψηφώντας τους άλλους. Ο κόσμος των αρχαίων ζει…

ΟΝΤΩΣ το βιβλίο του Ιταλού συγγραφέα αποδίδει με λατρεία και πάθος τη βαθιά φιλοσοφία των Αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι κατέκτησαν το ύψος κάθε ανθρώπινης σκέψης και συνόψισαν όλα τα ζητήματα διαχρονικά. Μέθυσα κι εγώ με τον παλμό αυτό και στο τέλος συνειδητοποίησα ότι το βιβλίο είναι μια σειρά από καθρέφτες που συνεχώς παίζουν με ομοιώματα και αντανακλάσεις.

Πάπισσα Ιωάννα