Patrik Svensson, “Το βιβλίο των χελιών”

Το μυστήριο των χελιών κρατά απ’ τον Αριστοτέλη και διατηρείται μέχρι σήμερα. Μια τέτοια λοιπόν αφήγηση κάνει το μυστήριο όχημα για οικουμενικά ζητήματα και για μια γνωριμία με τον πλανήτη μας, όχι ως τουριστών, όχι ως οικολόγων αλλά ως μαγεμένων παιδιών!

 

Patrik Svensson “Ålevangeliet” 2019  “Το βιβλίο των χελιών” μετ. Α. Νάτση εκδόσεις Μεταίχμιο -2020

Μου αρέσουν λόγω επαγγέλματος οι περίεργες ιστορίες. Αυτές που θα μου δώσουν το ερέθισμα να εξιστορήσω στα νήπια αλλόκοτους κόσμους και μαγικές υποθαλάσσιες περιπέτειες. Το χέλι λοιπόν μπορεί να γίνει ένα σαγηνευτικό παραμύθι…

> Ο Patrik Svensson (Πάτρικ Σβένσον, 1972) είναι δημοσιογράφος στο πολιτιστικό της εφημερίδας Sydvenskan. Ζει με την οικογένειά του στο Μάλμε της Σουηδίας. Το βιβλίο των χελιών είναι το ντεμπούτο του.

 

ΕΝΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ που δεν έχει μυθοπλαστική ιστορία, αλλά κινείται μεταξύ αυτοβιογραφικών αναμνήσεων και εκλαϊκευμένου επιστημονικού εγχειρίδιου είναι κάτι καινοφανές. Κι ενώ δεν έχει story, η αφήγηση του Svensson, λιγότερο όσο εξιστορεί τη μύηση στο χελοψάρεμα από τον πατέρα του και περισσότερο την ιστορία των ερευνών που έγιναν ανά τους αιώνες για τη σεξουαλικότητα και αναπαραγωγή του χελιού.

ΚΙ ΕΝΩ ακούγεται πολύ βαρετό να διαβάζει κανείς για το χέλι, ο συγγραφέας δημιουργεί ένα ιστορικό μυστήριο, καθώς για αιώνες οι επιστήμονες δεν μπορούσαν να καταλάβουν πώς γεννιέται, αν είναι ερμαφρόδιτο, πώς γονιμοποιείται κ.ο.κ. Από τον Αριστοτέλη που υποστήριζε την αβιογένεση, δηλ. ότι γεννιέται απ’ τη λάσπη του ποταμού, μέχρι τις αποτυχίες του νεαρού Freud έως τις πιο επιτυχείς εξερευνήσεις ενός Δανού, του Σμιτ, που διαδέχτηκαν δεκάδες ανεπιτυχείς απόπειρες. Το ερώτημα πήρε απάντηση από μια ιδιαιτερότητα του χελιού, μοναδική στα έμβια όντα, καθώς αυτό δεν έχει αναπαραγωγικά όργανα, έως ότου… τα χρειαστεί, οπότε και τα αναπτύσσει σε μια συγκεκριμένη φάση της ζωής του. Κι επιπλέον, δεν αναπαράγεται και δεν γεννά στα ποτάμια, όπου το βρίσκανε οι λαοί της Ευρώπης, αλλά ταξιδεύει εκατοντάδες χιλιόμετρα μέσα στη θάλασσα, για να βρει το κατάλληλο περιβάλλον στη Θάλασσα των Σαργασσών μέσα στον Ατλαντικό Ωκεανό.

ΑΥΤΗ η καταβύθιση στα μυστήρια ενός πλάσματος, που είναι μισό φίδι και μισό ψάρι, που έχει συνδυαστεί με την επιστημονική περιέργεια αλλά και την κουζίνα, αλλά και τον πολιτισμό των Σουηδών, κάνει το έργο του Svensson ελκυστικό. Η αφήγησή του, η ανάμιξη προσωπικών αυτοβιογραφικών στοιχείων με επιστημονικά δεδομένα, η αναδιήγηση της ιστορίας, η ζωολογική ανάλυση με τις φιλοσοφικές πινελιές κάνει λογοτεχνία μια εκλαϊκευμένη πραγματεία και ψυχαγωγικό ανάγνωσμα (με τη θετική σημασία του όρου) μια μελέτη περί του χελιού.

ΔΕΝ ΘΕΛΩ να περάσει στα ψιλά η φιλοσοφική / υπαρξιακή βάση του βιβλίου. Το χέλι και το μυστήριο της ζωής και κυρίως της αναπαραγωγής του είναι μια πλάγια μέθοδος, πλάγια όσο και σαφής, για τα μεγάλα ανθρώπινα ερωτήματα. Τι είναι ζωή και τι θάνατος (κυριολεκτικά και υπαρξιακά), ποιο είναι το εύρος της ανθρώπινης γνώσης, πώς σχετίζεται η πανίδα και χλωρίδα με τον πολιτισμό, πόση επιστήμη και πόση πίστη χωρά στο ίδιο καζάνι, πόσο καταστροφικός είναι ο άνθρωπος για τον πλανήτη γη κ.ο.κ. Έτσι, μια τέτοια ιστορία μετατρέπεται σε γεννήτρια ηλεκτρισμών και αναγνωστικών ριγών, διασκέδασης και ψυχαγωγίας, περιέργειας και ενσυναίσθησης, όχι τόσο του χελιού που, όπως δηλώνεται, δεν θα το καταλάβουμε ποτέ, αλλά του παράξενου Άλλου.

Πάπισσα Ιωάννα