Nadia Terranova, “Αντίο, φαντάσματα”

ΙΤΑΛΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ -4. Πόσο ο μικρός εαυτός που έχουμε μέσα μας, απομεινάρι από τη δύσκολη εφηβεία, στοιχειωμένος από έναν πατέρα που εξαφανίστηκε, μπορεί ακόμα να ζει και να μας σκλαβώνει;

Nadia Terranova “Addio fantasmi” 2018 “Αντίο, φαντάσματα” μετ. Δ. Δότση εκδόσεις Μεταίχμιο -2021

Ξεκίνησα ιταλικά. Κι αυτό είναι μια διαφυγή μέσα στην καραντίνα. Έτσι, η ιταλική λογοτεχνία μπορεί να με συνδέσει καλύτερα με τη γείτονα χώρα και τον πολιτισμό της.

> Η Nadia Terranova (Νάντια Τερανόβα, Μεσίνα, 1978) ζει στη Ρώμη. Το πρώτο της μυθιστόρημα Gli anni al contrario (2015) τιμήθηκε μεταξύ άλλων με το Βραβείο Bagutta πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα, το Βραβείο Brancati και το The Bridge Book Award. Με το δεύτερο μυθιστόρημά της Αντίο, φαντάσματα, που αναμένεται να κυκλοφορήσει σε 16 γλώσσες, έφτασε στη βραχεία λίστα του Βραβείου Strega, της υψηλότερης λογοτεχνικής διάκρισης της Ιταλίας, και κέρδισε τα βραβεία Martoglio, Subiaco, Alassio Centolibri και Mario La Cava 2019. Έχει γράψει επίσης βιβλία για παιδιά, ενώ συνεργάζεται ως αρθρογράφος με τις εφημερίδες La Repubblica, Il Foglio και La Stampa.

 

“Η τριανταεξάχρονη Ίντα επιστρέφει μετά από καιρό στη γενέτειρά της, τη Μεσσίνη, για να βοηθήσει τη μητέρα της να ανακαινίσουν το σπίτι τους, προκειμένου να το πουλήσουν. Περιτριγυρισμένη από αντικείμενα και αναμνήσεις, η Ίντα πρέπει να αποφασίσει ποια κομμάτια του παρελθόντος θα κρατήσει και ποια θα αφήσει πίσω της”

ΠΡΩΤΟΠΡΟΣΩΠΗ αφήγηση από την ίδια την Ida, ένα alter ego της συγγραφέως, που ξεκίνησε από τη σικελική πόλη για να βρεθεί με τον άντρα της στη Ρώμη. Η πρωταγωνίστρια γυρίζει στο παλιό πατρικό της σπίτι, όπου μένει μόνο η μητέρα της. Το βρίσκει πασπαλισμένο με σκόνη από τους σοβάδες. Το βρίσκει πασπαλισμένο κι απ’ τις αναμνήσεις που ξυπνούν. Αυτές αφορούν μια άλλη ζωή, μια ζωή παλαιική που νόμιζε ότι την είχε αφήσει πίσω της, αλλά αυτή την περίμενε στα παλιά της λημέρια.

ΤΑΥΤΙΣΤΗΚΑ από την αρχή με την ηρωίδα. Κι εγώ έχω φύγει από το πατρικό μου όταν πέρασα στη Νηπιαγωγών, ήρθα στην Αθήνα και έπειτα έμεινα εδώ. Όμως, επειδή ανεβαίνω συχνά στην ορεινή μου κωμόπολη, τη γενέτειρα και πατρίδα, δεν νιώθω ότι έχω χάσει τις ρίζες μου. Ωστόσο, η Ida κουβαλά πολλά απ’ τη Messina (αρχ. Μεσσήνη). Κι, όταν ξαναβρίσκεται στο σπίτι της, ξυπνάνε οι νεκροί που πάντα το στοιχειώνουν. Οι παππούδες κι οι γιαγιάδες, ίδια ιστορία, δεν λένε να αφήσουν τον χώρο, όπως κι εγώ που μικρή έβλεπα όνειρα με τη γιαγιά να με μαλώνει. Μα κυρίως ο πατέρας που μια μέρα εξαφανίστηκε…

ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ η γυναικεία γραφή που είναι εσωτερική και λίγο συναισθηματική. Μου αρέσει ο ιταλικός τρόπος, που τον είδα και σε άλλα μυθιστορήματα, της συγκρατημένης αφήγησης, αν και μερικές φορές αργοδιαβαίνει με ομπρέλα την ανία. Κάπου εμφανίζεται κι ο Ελληνοϊταλός Νίκος με μητέρα από την Κρήτη και πατέρα Ιταλό κι έδεσε το γλυκό. Κι η Messina εμφανίζεται συχνά όχι ως τοπίο και εικόνες από τα σπίτια ή τα μνημεία της, αλλά ως σικελική κουζίνα, τόσο μεσογειακή, τόσο οικεία…

Η ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΡΙΑ στην ουσία έχει δύο εαυτούς που εναλλάσσονται. Ο τωρινός της Ρώμης, της τέταρτης δεκαετίας της ζωής της, ο ανεξάρτητος. Κι ο παλιός της Messina, δεκατριών χρονών, όταν εξαφανίστηκε αυτόβουλα ο πατέρας της, που γνώρισε την εφηβεία και τη φίλη της τη Sara, που νιώθει τύψεις για την εξαφάνιση του καταθλιπτικού papà της. Επομένως, έχουμε απ’ τη μια ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης κι απ’ την άλλη τη δύσκολη σχέση μάνας-κόρης.

ΤΟ ΕΝΑ εξελίσσεται ως ανάμνηση, ως αναδρομή στο πώς η μικρή Ida μεγάλωσε με το τραύμα στην ψυχή της απ’ την εξαφάνιση του πατέρα. Και πώς αυτό χάραξε βαθιά μέσα της ανεξίτηλα σημάδια. Το δεύτερο διασχίζει το κείμενο τόσο στις τριβές της πρωταγωνίστριας με τη μητέρα της, όσο και στα παιδιά που δεν έχει η ίδια. Στην ουσία ο εξαφανισμένος πατέρας είναι πάντα παρών μέσα στην απουσία του, επιβαίνει στο παρόν και μολύνει τις σχέσεις μάνας και κόρης. Λανθάνει το σύμπλεγμα της Ηλέκτρας, μια υποσυνείδητη σύνδεση της Ida με τον αρσενικό πόλο της οικογένειας και μια υποδόρια κόντρα με τον θηλυκό.

ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ είναι περισσότερο μια εσωτερική υπόθεση, παρά μια κινηματογραφική δράση. Θυμίζει ταινίες με βουβά πλάνα. Είναι το ίδιο μια κατάδυση στον ψυχισμό της ηρωίδας, αλλά έμμεσα και στον ψυχισμό της μάνας κι ακόμα πιο έμμεσα και αινιγματωδώς στον κενό ψυχισμό του καταθλιπτικού πατέρα. Τελικά γλιτώνει η Ida απ’ τα φαντάσματα και τους προσωπικούς της δαίμονες ή φεύγει για τη Ρώμη και τον άντρα της πιο ράκος απ’ όταν έφτασε στη γενέτειρα πόλη της;

Καλό Πάσχα

Πάπισσα Ιωάννα