Domenico Starnone, “Τα κορδόνια”

ΙΤΑΛΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ -3. Η απιστία του άντρα, η απόγνωση της γυναίκας, τα κενά της ιστορίας και σαράντα χρόνια μετά οι εξηγήσεις και οι μνήμες που φωτίζουν την αναταραχή.

Domenico Starnone “Lacci” 2014 “Τα κορδόνια” μετ. Σ. Παπασταύρου εκδόσεις Πατάκης -2021

Στο πλαίσιο της ανάγνωσης Ιταλών συγγραφέων έπεσα πάνω στον Starnone, που είναι σύγχρονος και βραβευμένος.

 

> O Ντοµένικο Σταρνόνε γεννήθηκε στη Νάπολη το 1943 και ζει στη Ρώμη. Συγγραφέας 13 βιβλίων, σεναριογράφος και δημοσιογράφος, έχει τιμηθεί για το μυθιστόρημά του Via Gemito µε το βραβείο Strega.

 

ΥΠΑΡΧΟΥΝ μερικά βιβλία που ξεκινάνε από ασύμπτωτα μεταξύ τους σημεία τα οποία κάπου σιγά σιγά συναντώνται. Έτσι κι εδώ, το πρώτο μέρος αποτελεί την επιστολή μιας συζύγου στον σύζυγό της, ο οποίος την παράτησε με δύο παιδιά, τον Sandro και την Anna, προκειμένου να ζήσει τον έρωτά του με την ερωμένη του Lidia. Τον κατηγορεί αλλά και ελεεινολογεί τη σχέση τους, παραπονιέται για την εγκατάλειψή της εκ μέρους του, με περιορισμένα οικονομικά και δυο παιδιά, εκπέμπει ένα SOS για τον διαλυμένο γάμο τους. Το δεύτερο μέρος μάς πετάει αλλού: ο Aldo είναι ένας γηραιός συγγραφέας τηλεόρασης, άντρας της Vada, που γυρίζοντας σπίτι από τις διακοπές τους βρίσκει την καταστροφή του νοικοκυριού που προκάλεσαν ληστές. Για πολλές σελίδες δεν καταλαβαίνουμε τη σχέση του πρώτου με το δεύτερο μέρος, ώσπου εμφανίζονται τα ονόματα των παιδιών του Aldo και της Vada, ονόματα που παραπέμπουν στην πρώτη ιστορία.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ιστορία έρχεται σαράντα χρόνια μετά να ξεθάψει από τύχη τις επιστολές της Vada την περίοδο 1974-1978, όταν αυτός είχε εγκαταλείψει την οικογενειακή εστία για την ερωμένη του κι η σύζυγός του του έστελνε απεγνωσμένα γράμματα. Κι έτσι μαθαίνουμε σιγά σιγά πώς έζησε αυτός εκείνη την περίοδο της φυγής (με τη Lidia) και πώς ύστερα ξαναγύρισε στο σπίτι του.

ΕΠΟΜΕΝΩΣ, το θέμα του γάμου, του φθαρμένου γάμου, που έχει περάσει από τον έρωτα στη στασιμότητα, κι από εκεί στην απιστία, με την ελπίδα για μια νέα αρχή, αλλά και η επάνοδος στο καταφύγιο της αγάπης, όχι ίσως του πάθους αλλά της ασφάλειας είναι τα θέματα που διαρρέουν το μυθιστόρημα. Ο ήπιος τόνος ίσως δεν ευνοεί το δράμα. Μαθαίνουμε αλλά δεν συγκλονιζόμαστε, νιώθουμε αλλά δεν συμπάσχουμε, καταλαβαίνουμε αλλά δεν βλέπουμε τη σύγκρουση.

ΦΥΣΙΚΑ θα πει κανείς ότι μας ενδιαφέρει, ή πρέπει να μας ενδιαφέρει, ο ψυχισμός του καθενός, που ξεδιπλώνεται τόσο στο γράμμα από την πλευρά της απατημένης συζύγου, όσο και στον μονόλογο του ερωτευμένου άντρα. Στεκόμαστε στο εσωτερικό δράμα και στην αλήθεια του καθενός. Η απιστία που οδηγεί τη γυναίκα στην απόγνωση, ακόμα και για πρακτικούς λόγους, αλλά ακόμα περισσότερο για την οδύνη απέναντι στην αδικία που υπέστη και δεν τη χωράει ο νους της. Από την άλλη, η αλήθεια του μοιχού ίσως έχει ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, γιατί ως θύτης πρέπει να εξηγήσει τη στάση του, αν εξηγείται το πάθος και το ανεξέλεγκτο συναίσθημα, πρέπει να αναδείξει τις εσωτερικές του συγκρούσεις και διλήμματα. Κι εκεί η λογοτεχνία έχει ενεργό ρόλο να παίξει.

Η ΤΡΙΤΗ ιστορία ρίχνει την αυλαία. Αφηγήτρια είναι η Anna, που συναντάται με τον αδελφό της Sandro, για να ταΐσουν τον γάτο των γονιών τους, όταν αυτοί είναι ακόμα στις διακοπές τους. Κι εκεί θυμούνται τη συνάντηση με τον πατέρα τους, μικρά παιδιά αυτά κι εκείνος φυγάς από την οικογενειακή εστία. Η τρίτη ιστορία δένει πιο σφιχτά τις άλλες δυο.

ΝΟΜΙΖΩ ότι θα ξεχάσω γρήγορα το μυθιστόρημα. Γιατί, ενώ το θέμα του είναι φλέγον και διαχρονικά επίκαιρο. Ενώ ο τρόπος πλοκής του είναι πρωτότυπος καθώς διαφορετικά ρεύματα συμβάλλουν σε μια κοινή κοίτη. Ωραία αυτά τα “ενώ”, αλλά ο τόνος που επικρατεί και η ένταση που υφέρπει αλλά δεν κορυφώνεται ρίχνει την ανάγνωση σε μέτρια επίπεδα.

Πάπισσα Ιωάννα