“1972. Το καλοκαίρι εκείνο” του Νίκου Μουρατίδη

Τι είδους άνθρωπος μπορεί να είναι ο συγγραφέας και τι είδους συγγραφέας μπορεί να γίνει ο άνθρωπος; Έχει σχέση η δημόσια εικόνα-του (λ.χ. στην παρέα, στο επάγγελμά-του, στην τηλεόραση κ.ο.κ.) με αυτό που καταθέτει στο χαρτί; Είναι ο χειμαρρώδης λόγος και ο οξύς χαρακτήρας πάντα ανάλογος ή αντιστικτός με την πέννα που δείχνει το δικό-της πρόσωπο;

Espreso Macchiato:

Νίκος Μουρατίδης
“1972”
εκδόσεις Τετράγωνο
2011
 

Υπόθεση: εκείνη (Ιωάννα) γόνος πλούσιας οικογένειας παραθερίζει στις Σπέτσες όπου ερωτεύεται τον νεαρό γιο του ψαρά, τον Νικόλα. Κι όταν τον βλέπει αγκαλιά με την πιο ξεπεταγμένη αδελφή-της, γκρεμίζεται το όνειρό-της και φεύγει μακριά και ανεπιστρεπτί(;). Κοντά σαράντα χρόνια μετά, η κόρη της Κλειώ χαλάει τον αρραβώνα-της αφού γνώρισε τον γιο του Νικόλα σε ένα ταξίδι στις Σπέτσες. Η επαφή του νέου ζευγαριού ξαναφέρνει τετ-α-τετ και την Ιωάννα με τον Νικόλα, για να διασαφηνιστεί ότι όλα τελείωσαν εξαιτίας μιας τραγικής στις εξελίξεις-της παρεξήγησης.

Πλοκή: ενδιαφέρουσα η εναλλαγή οπτικών γωνιών, καθώς ο αναγνώστης παρακολουθεί από τη μια τη ζωή και τις σκέψεις της Ιωάννας και από την άλλη την καθημερινότητα και τις αναμνήσεις του Νικόλα, ενώ ενδιάμεσα το κείμενο στίζεται από τις πλείστες εστιάσεις των άλλων χαρακτήρων. Μικρά κεφάλαια, περιμετρική θέαση των πραγμάτων, συγκλίνουσα πορεία από τις μεμονωμένες εκτιμήσεις στην τελική αλήθεια που έρχεται σταδιακά.

Γνωρίσματα: τα χαρακτηριστικά του κειμένου κάνουν γρήγορα τον αναγνώστη να πειστεί ότι το αισθητικό-του επίπεδο δεν μπορεί να ξεπεράσει ένα όριο. Με άλλα λόγια, η ερωτική ιστορία και η εναλλαγή οπτικών γωνιών είναι το Α και το Ω του έργου. Από εκεί και πέρα, θα αρέσει το βιβλίο σε όποιον η απλότητα στο αφηγηματικό ξεδίπλωμα αρκεί για να περάσει αυτός ευχάριστα λίγες ώρες. Η γλώσσα παραείναι απλή και άνοστη, ενώ το ύφος δεν διεκδικεί δάφνες ανοικείωσης και εκπλήξεων. Ακόμα περισσότερο οι σκηνές γεμίζουν με διαλόγους και περιγραφές, όχι ως οργανικά συστατικά ενός συνόλου στο οποίο μετράει και το μέρος αλλά και το όλον, αλλά σαν υποχρεωτικά σκαλοπάτια για να φτάσουμε κλιμακωτά στην αποκάλυψη του τέλους.

Η φωτογραφία από τον ιστότοπο
ekdoseistetragono.gr

Μπεστ-σέλλερ;: θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για ανδρικό μπεστ-σέλλερ; Αν δεχτούμε ότι σ’ αυτού του είδους τη λογοτεχνία, που άλλοι τη λένε ροζ κι άλλοι εύπεπτη ευπώλητη μυθιστοριογραφία, βασικά συστατικά είναι ο έρωτας και οι διαπροσωπικές σχέσεις, οι διάλογοι και οι κινηματογραφικές σκηνές, η απλότητα στη γλώσσα ώστε να γίνεται αντιληπτή απ’ όλους, οι κοινότοπες ιστορίες και ατάκες (το πλουσιοκόριτσο που ερωτεύεται τον ψαρά, η άκρως τετριμμένη λύση που συναντάται στο κλίμα των ταινιών του ελληνικού κινηματογράφου του ’60 κ.ο.κ.), η αποφυγή γενικότερων αναλύσεων κοινωνικοπολιτικού είδους, η συγκίνηση, η ατμοσφαιρικότητα, η έμφαση στην πιστότητα της αφήγησης κ.ο.κ., τότε πέσαμε σε έναν ακόμα εκπρόσωπο του είδους.

[Ευχαριστώ τις εκδόσεις Τετράγωνο που μου αποστέλλουν όσα βιβλία κρίνουν ότι αξίζει να δω]

Πατριάρχης Φώτιος