Ελένη Μπουκαούρη, “άθελά μας”

 Οι Αλσατοί βρίσκονταν πάντα ανάμεσα στους Γερμανούς και τους Γάλλους, αδυνατώντας να βρουν μια ξεχωριστή θέση στην ιστορία. Κι εμείς σήμερα που κάνουμε πράγματα άθελά-μας.

Ελένη Μπουκαούρη “άθελά μας” εκδόσεις Αλεξάνδρεια 2020

 

Ο Πατριάρχης Φώτιος ήξερε τη δημοσιογράφο Ελένη Μπουκαούρη από τον «Φλας», όπου την άκουγε παλιά. Το βιβλίο της λοιπόν ήρθε να δέσει το δημοσιογραφικό παρελθόν με ένα συγγραφικό παρόν που δεν ξέρουμε τι θα φέρει.

> Η Ελένη Μπουκαούρη γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Γαλλική Λογοτεχνία, Γλωσσολογία και Ιστορία στο Στρασβούργο. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος στον τομέα των Διεθνών Ειδήσεων, στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων και στο ραδιοσταθμό "Φλας". Έχει εκδώσει τρεις ποιητικές συλλογές στις εκδόσεις Γαβριηλίδη. Η συλλογή διηγημάτων "Οχτωμισάρια" ήταν το πρώτο της πεζογράφημα.

 

ΤΡΟΜΕΡΗ ιδέα. Οι Αλσατοί είναι μια φυλή γερμανογαλλική, που κατοικούν ανάμεσα στις δύο χώρες, μιλάνε μια ξεχωριστή γλώσσα/διάλεκτο και είχαν από το 1914 έως το 1940 αλλάξει επικράτεια τέσσερις φορές, μια στη Γαλλία και μια στη Γερμανία. Ακόμα χειρότερα οι Nazi είχαν στρατεύσει εφήβους και νεαρούς Αλσατούς, μόλις προσάρτησαν την επαρχία το 1940, και τους έστειλαν με ελάχιστη εκπαίδευση να πολεμήσουν στο Ανατολικό μέτωπο, όπου πέθαναν χιλιάδες από αυτούς. Επίσης, τους είχαν πάρει μαζί τους στη σφαγή του Oradur που έγινε τον Ιούνιο του 1944 μέσα στη γαλλική επικράτεια. Συνέπεια όλων αυτών, που έγιναν “Malgré nous”, δηλαδή άθελά μας, ήταν όλοι να τους μισούν, τόσο οι Γερμανοί που τους θεωρούσαν Γάλλους, όσο και οι Γάλλοι που τους θεωρούσαν πουλημένους.

ΑΥΤΟΝ τον διχασμό, την ενδιάμεση ταυτότητα, την ακούσια στράτευση, την άμοιρη συμπερίληψη με τους Nazi αξιοποιεί η συγγραφέας στο πρόσωπο του γηραιού πλέον Meyer, που παντρεύτηκε Ελληνίδα και βρίσκεται τώρα υπερήλικας και άρρωστος σε νοσοκομείο της χώρας μας, με τη φροντίδα της κόρης του Λουίζας. Εκεί τον συναντά η Ειρήνη, που σπούδασε στο Strasbourg, και ενδιαφέρεται για αυτή τη διχοστασία των χωρίς-τη-θέλησή-τους Αλσατών. Η κατάστασή τους θυμίζει τους Σλάβους της Βόρειας Μακεδονίας, τους οποίους στις αρχές του 20ού αιώνα τραβούσαν πότε οι Βούλγαροι και πότε οι Σέρβοι ως ομοεθνείς τους.

ΩΣΤΟΣΟ, η Μπουκαούρη αντιμετωπίζει το θέμα με μια αφηγηματική αμηχανία. Ξεκινά με δυο άλλους, τον Άκη και τον Τάκη, που βιώνουν την κρίση, φτάνει κάποια στιγμή στο κέντρο του θέματός της, εμφανίζει και εξαφανίζει τους δύο φίλους, θέτει ανάμεσα λογοτεχνικά προσχέδια κείμενα και ημερολογιακές καταγραφές, εξιστορεί ωμή την ιστορία της περιοχής, απλώνει με λίγα λόγια τα υλικά της σκόρπια και ασύνδετα. Υπάρχει μια χαώδης αναρχία. Το τότε συμπλέκεται με το σήμερα, αλλά δεν φαίνεται η αντιστοιχία, η αντανάκλαση του διχασμού και της τραγικότητας των “Malgré nous” με τις ψυχικές εκκρεμότητες των σύγχρονων Ελλήνων.

ΠΡΟΣ το τέλος, σε ένα είδος αφηγηματικού κύκλου, το μυθιστόρημα επιστρέφει στον Τάκη Κ. κατά βάση, που βρίσκεται στα τελευταία του και γράφει λογοτεχνικά έργα, ψάχνοντας την πρωτότυπη ιστορία αλλά και τη δική του αλήθεια. Πιθανόν λοιπόν κέντρο του βιβλίου της Μπουκαούρη είναι φαινομενικά οι Αλσατοί στρατευμένοι ενώ στην πραγματικότητα αναφέρεται στους ανθρώπους του σήμερα που κάνουν πράγματα “malgré nous”, άθελά τους, σε έναν κόσμο που δεν τους στηρίζει.

Πάπισσα Ιωάννα