David Sedaris, “Καλυψώ”

Γνωστός συγγραφέας, Αμερικανός, ελληνικής καταγωγής. Δεν ξέρω αν διατηρεί καθόλου ελληνικά χαρακτηριστικά (μάλλον όχι), αλλά σίγουρα έχει ένα ιδιαίτερο χιούμορ, που δεν καταντά φάρσα και μπορεί να ορθώσει πυλώνες γραφής πάνω σ’ αυτό.

David Sedaris “Calypso” 2018 “Καλυψώ” μετ. Μ. Γκανά εκδόσεις Μελάνι 2020

Αγάπησα τον Sedaris από τη συλλογή διηγημάτων του “Ας συζητήσουμε για το διαβήτη με κουκουβάγιες”. Είδα χιούμορ, αυτοσαρκασμό και έξοχες αφηγηματικές συστροφές.

> Ο Ντέιβιντ Σεντάρις γεννήθηκε το 1957 από Έλληνα πατέρα και Αμερικανίδα μητέρα στην πολιτεία της Νέας Υόρκης. Θεατρικός συγγραφέας, χιουμορίστας και ηθοποιός, τακτικός σχολιαστής στο National Public Radio, έχει γράψει τα best sellers: "Barrel Fever", 1994, "Naked", 1997 (ιστορίες, ελλ. εκδ. "Γυμνός", Μελάνι, 2007), "Holidays on Ice", 1997, "Me Talk Pretty One Day", 2000 (ιστορίες, ελλ. εκδ. "Εγκώ μιλήσει καλά κάποια μέρα", Μελάνι, 2006), "Dress Your Family in Corduroy and Denim", 2004 (ιστορίες, ελλ. εκδ. "Μια σχεδόν φυσιολογική οικογένεια", Μελάνι, 2006), και "When you are Engulfed in Flames", 2008 (ιστορίες, ελλ. εκδ. "Όταν σας έχουν τυλίξει οι φλόγες", Μελάνι, 2009). Το χιούμορ του, πολλές φορές αυτοσαρκαστικό, αναφέρεται σε θέματα όπως η μικροαστική του ανατροφή στη Βόρεια Καρολίνα, οι ελληνικές ρίζες, το σχολείο, τα ναρκωτικά και η ομοφυλοφιλία. Έχει μεταφραστεί σε 25 γλώσσες. Είναι τακτικός συνεργάτης του περιοδικού The New Yorker και του BBC Radio 4. Ζει στην Αγγλία.

ΚΙ ΕΔΩ το χιούμορ κυριαρχεί. Μιλάει με ένα ανάλαφρο χιούμορ, δείγμα αγγλοσαξονικής γραφής που ξέρει να σατιρίζει – σατιρίζεται χωρίς να γελοιοποιείται. Είναι ένα κράμα αφήγησης που πλάθει πλαίσια και σκηνικά, αλλά συνάμα σχολιάζει με πιρουέτες, με γελοιογραφικές μονογραφίες, με σταγόνες σάτιρας που απλώνονται σε όλο το στυπόχαρτο.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ακριβώς διηγήματα. Δεν είναι αφηγηματικά δηλαδή. Αλλά πάλι είναι διηγήματα όσο πιάνουν μια στιγμή, μια πτυχή, μια συνήθη πρακτική και την απογειώνουν. Πώς; Νιώθω τον Sedaris να κάθεται με την πένα του και να χρωματίζει γελώντας ό,τι πέφτει στην αντίληψή του. Μια προσφιλής τακτική του είναι ένα πιάνει ένα φαινόμενο που συμβαίνει συχνά και να το σχολιάζει ποικιλοτρόπως στις διάφορες εκδοχές του.

ΚΕΝΤΡΟ των αφηγήσεων είναι η οικογένεια, αλλά και ο εαυτός του. Σχολιάζει, παρωδεί, αυτοσαρκάζεται, δεν διστάζει να παρουσιάσει σαν cartoon τους αδερφούς και τις αδερφές του αλλά και τον εαυτό του, σαν να είναι ξένος. Ομοφυλόφιλος δεν το κρύβει, και κοντός, ιδιότητα που μπαίνει στο επίκεντρο του διηγήματος «Κοντούλης». Σ’ αυτό παρουσιάζει σαν άλλος Σιρανό ντε Μπερζεράκ το μικρό του ανάστημα και όλα όσα έχει ακούσει γι’ αυτό σε, ένα κρεσέντο μικρών ύβρεων, που ωστόσο αντιμετωπίζονται χαριτωμένα.

ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ διήγημα; “Τα αγγλικά σου είναι τόσο καλά”. Εκεί ο Sedaris σατιρίζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι λένε κοινοτοπίες, δεν ακούνε τον άλλο και απαντάνε μηχανικά και τυποποιημένα. Επομένως, ένα γλωσσάρι κοινοτοπιών είναι απαραίτητο ώστε στα ταξίδια του ο καθένας να απαντά χωρίς πρωτοτυπία και να καταλαβαίνει τις ετοιματζίδικες απαντήσεις των άλλων. Το ίδιο συναίσθημα μου δημιουργήθηκε και στο “Και όσο είσαι εκεί μέσα, τσέκαρε τον προστάτη μου”, όπου συγκεντρώνει βρισιές απ’ όλο τον κόσμο οι οποίες έχουν σχέση με τον κώλο.

Ο SEDARIS κερδίζει σε πλούτο λόγω δύο βασικών συστατικών της γραφής του. Απ’ τη μια ο κοσμοπολιτισμός του τον κάνει συλλέκτη διεθνών εμπειριών, που συγκρινόμενες διαμορφώνουν ένα πλέγμα πανανθρώπινων χαρακτηριστικών. Απ’ την άλλη το χιούμορ του διανθίζει όλα αυτά τα βιώματα με νότες γέλιου, σαρκασμού και αυτοσαρκασμού, ευθύβολης κριτικής και χυμώδους ευθυμίας.

Πάπισσα Ιωάννα