Άρνολντ Μπέννετ, “Θαμμένος ζωντανός”

Πώς μπορείς να κρυφτείς από τη φήμη σου; Πώς μπορείς να ξεφύγεις από το βάρος της δόξας του έργου σου και να ζήσεις λίγο πιο απλά;

Arnold Bennett “Buried Alive” 1908 Άρνολντ Μπέννετ “Θαμμένος ζωντανός” μετ. Μ. Ζαχαριάδου εκδόσεις Πατάκη 2019

Η κωμική γραμμή της βρετανικής πεζογραφίας είναι ιδιαίτερη. Ενώ άλλα κωμικά ή σατιρικά πεζογραφήματα της ελληνικής ή άλλης λογοτεχνίας μού φαίνονται αμήχανα και μερικές φορές φαρσικά, τα αγγλικά ομόλογά τους είναι άκρως διασκεδαστικά.

> O Arnold Bennett, Βρετανός μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και κριτικός της λογοτεχνίας, γεννήθηκε στις 27 Μαΐου του 1867 στο Hanley του Staffordshire. Ήταν ο πρωτότοκος γιος της πολυμελούς οικογένειας ενός αυτοδημιούργητου δικηγόρου. Μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο εργάστηκε ως υπάλληλος του πατέρα του μέχρι το 1889, οπότε μετακόμισε στο Λονδίνο. Την ίδια χρονιά διακρίθηκε στον λογοτεχνικό διαγωνισμό του περιοδικού Tit-Bits. Άρχισε έκτοτε να εργάζεται σε εφημερίδες και περιοδικά. Μετά το πρώτο του μυθιστόρημά το 1898, "A Man from the North", έγινε επαγγελματίας συγγραφέας, χωρίς ωστόσο να πάψει ποτέ να αρθρογραφεί. Το 1903 μετακόμισε στο Παρίσι, όπου το 1907 παντρεύτηκε τη Γαλλίδα ηθοποιό Marguerite Soulie. Εκεί, επίσης, έγραψε τα γνωστά μυθιστορήματά του που διαδραματίζονται στην περιοχή όπου μεγάλωσε ("Anna of the Five Towns", 1902· "The Old Wives' Tale", 1908· "Clayhanger", 1910), καθώς και το "Θαμμένος ζωντανός" ("Buried Αlive", 1908). Τα μυθιστορήματά του και τα επιτυχημένα θεατρικά του έργα τον καταξίωσαν στην Ευρώπη και στην Αμερική ως έναν από τους πλέον δημοφιλείς και αναγνωρισμένους από την κριτική συγγραφείς της εποχής του. Επέστρεψε στην Αγγλία το 1912 και κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου εργάστηκε στο Υπουργείο Πληροφοριών. Το 1921 χώρισε µε την πρώτη του σύζυγο· ερωτεύτηκε την ηθοποιό Dorothy Cheston, µε την οποία απέκτησε παιδί το 1926. Πέθανε στο Λονδίνο στις 27 Μαρτίου 1931 από τύφο.

To 1904 o Luigi Pirandello γράφει το κλασικό έργο του “Ο μακαρίτης Ματία Πασκάλ”, όπου ο Mattia Pascal, όσο λείπει στο Monte Carlo, διαβάζει στην εφημερίδα ότι αναγνωρίστηκε στο σώμα ενός αυτόχειρα, που έδωσε τέλος στη ζωή του στο χωράφι του. Κι ενώ ετοιμάζεται να γυρίσει και να το διαψεύσει, αποφασίζει ότι αυτή είναι μια πρώτης τάξης ευκαιρία να ξαναρχίσει τη ζωή του χωρίς τα βάρη του παρελθόντος.

Το τέχνασμα της εναλλαγής της ταυτότητας είναι συνηθισμένο στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο. Η χροιά που δίνει ο Bennett αφορά τον “θάνατο” του διάσημου ζωγράφου Priam Farll ακούγεται σε όλα τα μέσα και γίνεται πάταγος με τη μεγάλη απώλεια. Μόνο που στην πραγματικότητα πέθανε ο υπηρέτης του Henry Leek κι ο συνεσταλμένος και συνάμα ανθρωποφοβικός ζωγράφος εκμεταλλεύεται την περίσταση για να δηλώσει νεκρό τον εαυτό του και να σφετεριστεί την ταυτότητα του άσημου υπηρέτη του.

Η σάτιρα ξεκινά πολύ πριν από το κόλπο. Η πένα του Bennett σατιρίζει τη φήμη, την ιατρική, την βρετανική νοοτροπία, αλλά φυσικά κορυφώνεται με το τέχνασμα του σωσία, που ανατρέπει την τάξη: ο διάσημος γίνεται άσημος και ο πάμπλουτος φέρεται σαν λαϊκός τύπος, ο συνεσταλμένος εαυτός αντικαθίσταται από έναν εξωστρεφή και ο νεκρός παρακολουθεί διά των εφημερίδων την υστεροφημία του…  Η υπόθεση οδηγείται σε δίκη, αφού ο εκπρόσωπος μιας μεγάλης εταιρίας πιστοποιεί ως ειδικός ότι οι “μεταθανάτιοι” πίνακες του ζωγράφου ανήκουν στον διάσημο Priam Farll και νιώθει θιγμένος, όταν ο Farll δεν το παραδέχεται. Πώς να ξεφύγει λοιπόν κανείς από τον εαυτό του, όταν παράγει το ίδιο κορυφαία έργα, και πώς να αποδείξει ότι δεν είναι αυτός;

Μοναδικό ανάγνωσμα, έξοχη σύλληψη, ευφάνταστη και καλογραμμένη αφήγηση.

In2life, 11/12/2019 

Πάπισσα Ιωάννα