Αβραάμ Β. Γεοσούα, “Η κομπάρσα”

Τελικά τι σημαίνει “δεν θέλω να κάνω παιδιά”; Πώς βλέπουν οι άλλοι μια τέτοια απόφαση και ποια μικρά συμβάντα θα δώσουν τον τόνο τους στην ίδια την πρωταγωνίστρια;

א.ב. יהושע‎ 2014 Αβραάμ Β. Γεοσούα “Η κομπάρσα” μετ. Μ. Κοέν εκδόσεις Καστανιώτη -2018

Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):

Η “Ρετροσπεκτίβα” του Yehoshua ήταν απ’ τα καλύτερα βιβλία που έχω διαβάσει τα τελευταία χρόνια. Η ισραηλινή λογοτεχνία ήταν πάντως στις πολύ καλές επιλογές, αφού πολυάριθμοι συγγραφείς της μας έχουν αφήσει εξαιρετικές εντυπώσεις. Βουρ λοιπόν στο νέο βιβλίο…

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):

Η Noga είναι αρπίστρια στη συμφωνική ορχήστρα του Arnhem της Ολλανδίας. Επειδή η μητέρα της θέλει να δοκιμάσει να μείνει σε γηροκομείο στο Τελ Αβίβ, έρχεται με τρίμηνη άδεια στην Ιερουσαλήμ, για να μείνει στο πατρικό σπίτι. Εκεί βρίσκει πρόσκαιρα δουλειά ως κομπάρσα σε ταινίες κι όπερες, αντιμετωπίζει δυο πιτσιρίκια που τρυπώνουν στο σπίτι για να δουν τηλεόραση και ξανασυναντά την πατρίδα της, με τους υπερορθόδοξους Εβραίους.

Η ιστορία εξελίσσεται αργά και χωρίς κορυφώσεις. Από την καθημερινότητα της Noga και τις εμπειρίες της στον κινηματογράφο έως τις επισκέψεις στη μητέρα της και τις κόντρες της με τους ανήλικους εισβολείς. Κάθε επεισόδιο είναι συνήθως μικρό κι ανοίγει απλώς τον φακό προς μία ακόμα πτυχή της άνευρης ιστορίας. Άνευρης επειδή δεν είχε συγκρούσεις κι όλοι εμφανίζονταν καλοί, καλοπροαίρετοι, μειλίχιοι και ειρηνικοί…

… μέχρι μετά τη μέση του μυθιστορήματος όταν η Noga συγκρούεται με τη μητέρα της. Αιτία η εμφάνιση του πρώην άντρα της αρπίστριας, του Ούρια, ο οποίος την είχε χωρίσει πριν από εννέα χρόνια, επειδή δεν ήθελε να κάνουν παιδιά. Τώρα παντρεμένος με δύο παιδιά, επανεμφανίζεται τυχαία και ξεκινά ένας νέος γύρος επαφών. Ώσπου η Noga επιστρέφει στην Ολλανδία, καθώς η μητέρα της αποφάσισε πού τελικά θα μείνει.

Το θέμα τελικά του μυθιστορήματος, γύρω απ’ το οποίο γυρίζουν όλα τ’ άλλα είναι η μητρότητα. Η σχέση της Noga και τ’ αδελφού της με τη μητέρα τους, η άρνηση της πρωταγωνίστριας να κάνει παιδιά, όσο ήταν παντρεμένη με τον Ούρια, η εγκυμοσύνη μιας συναδέλφου στην ορχήστρα, που της στέρησε το ταξίδι στην Ιαπωνία για συναυλίες εκεί, το έργο του Debussy “La mer” (η θάλασσα) που ακούγεται το ίδιο με το “La mère” (η μητέρα), το όνομα της Noga που συνδέεται με την Αφροδίτη, η επάνοδος της περιόδου της Noga είναι επιμέρους θέματα που συναρθρώνονται γύρω από τη μητέρα/μη-μητέρα και τον ρόλο της. Κάνω ή δεν κάνω παιδιά, έχω κάποιον να με φροντίζει όταν μεγαλώσω, πώς πρέπει να νοιάζομαι για τα παιδιά μου ακόμα κι όταν είναι μεγάλα κ.ο.κ.

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):

Το βιβλίο ποτέ δεν απογειώθηκε, κι η σύγκρισή του με τη “Ρετροσπεκτίβα” το κάνει να φανεί υποδεέστερο. Όμως, απ’ τη στιγμή που ανακάλυψα το βασικό του θέμα, θες ως γυναίκα, θες επειδή βρήκα τη λογική του, μπήκα στο κλίμα του και προχώρησα μαζί του. Ο τίτλος “κομπάρσα” είναι σαν να υπαγορεύει έναν ρόλο δεύτερο για όποια γυναίκα δεν έχει παιδιά, λες και στο έργο της ζωής θα είναι πάντα άφωνη και περιφερειακή. Δεν ξέρω αν θα συμφωνούσαν οι πολιτισμένες δυτικές κοινωνίες μας…

> Ο Αβραάμ Β. Γεοσούα γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ το 1936. Έχει γράψει θεατρικά έργα που παίχτηκαν στο Ισραήλ και στο εξωτερικό, δοκίμια και άρθρα με θέμα τη σιωνιστική ιδεολογία, τη λογοτεχνία και την πολιτική. Mαζί με τον Άμος Oζ θεωρείται ο σπουδαιότερος σύγχρονος Iσραηλινός συγγραφέας.

Τα μυθιστορήματά του κέρδισαν πολλές διακρίσεις στην Ευρώπη και στην Αμερική και του χάρισαν διεθνή φήμη και αναγνώριση. "Ο εραστής" (1976) κυκλοφόρησε σε είκοσι τέσσερις γλώσσες και το "Ένα αργοπορημένο διαζύγιο" (1982) σε δεκαπέντε χώρες. "Ο κύριος Μάνι" δημοσιεύτηκε το 1990 και πήρε το Α΄ Βραβείο Λογοτεχνίας του Ισραήλ. "Tο ταξίδι στο τέλος της χιλιετίας" τιμήθηκε στις HΠA με το Mέγα Bραβείο Kριτικών Eβραίων Συγγραφέων.

Παράλληλα με τη συγγραφική του δουλειά, ο Γεοσούα είναι ενεργό μέλος του Κινήματος για την Ειρήνη και υπέρμαχος μιας ειρηνικής επίλυσης του παλαιστινιακού προβλήματος. Σήμερα διδάσκει εβραϊκή και συγκριτική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Χάιφας.

Πάπισσα Ιωάννα