“Αντίστροφα” της Στέργιας Κάββαλου

Ο έρωτας μπορεί να γίνει πάθος, μπορεί να γίνει σχέση, μπορεί να γίνει λογοτεχνικό πεδίο όπου η αγάπη και ο χωρισμός ορίζουν το μυθιστορηματικό σύμπαν.

Γαλλικός με μέντα: Στέργια Κάββαλου “Αντίστροφα” εκδόσεις Μελάνι 2016

Πριν το διαβάσω:

            Γιατί το διάλεξα; Επειδή το πρώτο-της βιβλίο “Αλτσχάιμερ trance” ήταν υποψήφιο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα από το περιοδικό “Διαβάζω” το 2011 και δεν είχα ώς τώρα δει τι λέει ως συγγραφέας.

Καθώς το διάβαζα:

            Μπορεί ένα μυθιστόρημα να πηγαίνει ανάποδα; Να ξεκινά από ένα τελικό σημείο. Και όχι απλώς να πιάνει το νήμα από την αρχή και να προχωρά μέχρι τη λύση-του, όπως τα αστυνομικά, αλλά να προχωρά καρκινικά προς τα πίσω; Να βλέπουμε σε συνεχή πρωθύστερα τα γεγονότα; Και να έχουμε το γενικό ποτάμι που θέλει να βρει τις πηγές-του;

            Κάτι τέτοιο επιχειρεί η 34χρονη Κάββαλου. Ξεκινά το μικρό μυθιστόρημά-της με την απώλεια και την αναζήτηση του χαμένου ερωμένου. Το έργο φαίνεται να κάνει αναδρομές σε άχρονες κοινές στιγμές εκείνης. Μια γύρω της γύρω στα εικοσιπέντε Ελληνίδας, κι εκείνου, ενός συνομήλικου λίγο πολύ Γάλλου. Αλλά ίσως από ένα σημείο και μετά καταλαβαίνουμε ότι αναπλέουμε τον ποταμό ανάποδα. Πιθανόν προς την εναρκτήρια αφορμή. Έτσι, παρακολουθούμε τις κοινές-τους εμπειρίες, τη γαλλική ή τις γαλλικές περιόδους με τους δικούς-του και τις βόλτες στο Παρίσι. Αλλά και την ελληνική ή τις ελληνικές φάσεις με την Κρήτη και άλλα νησιά, τις εποχές προσέγγισης και τις άλλες της άπωσης, κλάματα, γέλια, φιλιά –δεν υπάρχουν περιγραφές παρά μόνο αχνές νύξεις ερωτικής-σεξουαλικής ζωής-, αγχωμένα τηλεφωνήματα, χτυποκάρδια και νεύρα, ώρες μοναξιάς και αναμονής. Κάπου παρουσιάζεται ο αρραβώνας-τους στην Αθήνα, οικογενειακές συγκεντρώσεις, φωτογραφίες, παρουσίες και απουσίες, ελληνογαλλικές και διαπροσωπικές επαφές…

            Τα πράγματα τα αφηγείται η κοπέλλα, σαν σε μονόλογο που ενέχει έναν πυρετώδη ανεπίδοτο διάλογο. Η δική-της οπτική γωνία, η δική-της συναισθηματική κατάσταση. Που μπλέκεται με τα γεγονότα, αφηρημένα και αχρονολόγητα. Πιο πολύ ως καμβάς του έρωτα και της απώλειας, παρά σαν αυτοτελή γεγονότα που αξίζει να τα διαβάσουμε στην αφηγηματική-τους διάσταση.

            Ωστόσο, το πιο αξιοπρόσεκτο συστατικά του κειμένου δεν είναι το “κλαψούρισμα” μιας χωρισμένης. Ούτε η ανάποδη πορεία του μυθιστορήματος. Αλλά πιο πολύ η γλώσσα που δείχνει πώς σκέφτεται η κοσμοπολίτικη γενιά των τριάντα plus ετών. Ένα κράμα ελληνικών, υψηλών όσο και της πιάτσας. Δόκιμων όσο και καθημερινών, κατά βάση δημοτικής αλλά με αδέσποτες καθαρεύουσες, ανάμεικτων με αγγλικές εκφράσεις παγκοσμιοποιημένης υφής και γαλλικές λέξεις που ξεφεύγουν σε ένα ελληνογαλλικό πλαίσιο. Ιδού ένα παράδειγμα:

“Δύο βδομάδες κράτησε το ταξίδι-σου στη Λυών. Το αμερικάνικο «we are on a break» μπήκε και στη δική-μου ζωή με την αβεβαιότητα του «what happens next?».

Δεν μιλούσαμε πολύ. Είχα τη maman να μου κάνει online διάγνωση ότι πάσχω από νευρική ανορεξία και ότι έπρεπε επειγόντως –αν ήθελα να σώσω τον εαυτό-μου, τη σχέση-μου, μπλα μπλα μπλα- να μιλήσω σε κάποιον ειδικό. Και μιλούσε εκ πείρας προσωπικής. Είχε πάει, το είχε κάνει και είχε δει και το καλό αποτέλεσμα.

Εκατό βουνά πέρασε μετά το διαζύγιό-της. Μετά τριών τέκνων ο χωρισμός γίνεται πιο ντραματίκ.”

            Δεν ξέρω αν το λογοτεχνικό αποτέλεσμα ενός τέτοιου ύφους είναι αξιόλογο. Αλλά βρίσκω ενδιαφέρον από κοινωνιογλωσσική άποψη ότι η νέα γενιά σκέφτεται έτσι. Γράφει στα κοινωνικά μέσα έτσι. Και συνεπώς περνάει έναν τέτοιο λόγο και στη λογοτεχνία-της. Τα δείγματα δεν είναι πολλά. Πιθανόν επειδή δεν αφήνουν τον αυθόρμητο προφορικό-τους λόγο να διεμβολίσει τη σοβαρή πεζογραφία.

Αφού το διάβασα:

            Μερικές φορές ένας έρωτας και ένας χωρισμός δεν αρκεί για να γράψει κανείς λογοτεχνία. Ούτε μια έξυπνη ιδέα για την πλοκή την εκτοξεύει. Ωστόσο κάθε συναίσθημα που κινητοποιεί την πέννα, αξίζει να απασχολήσει τον άνθρωπο.

[Οι εικόνες που συνοδεύουν την ανάρτηση ανευρέθηκαν στα:  www.today.com, stergia.yolasite.com,  novakdjokovicfoundation.org  και  isha.sadhguru.org]

Πατριάρχης Φώτιος