Άρης Μαραγκόπουλος, “Πολ και Λόρα, ζωγραφική εκ του φυσικού”

Ο Karl Marx κι οι επίγονοί του, σ’ έναν αιώνα που βράζει και φλέγεται. Σε εθνικές, διεθνιστικές και ατομικές διεκδικήσεις. Μ’ ένα φάντασμα να πλανάται πάνω απ’ την Ευρώπη. Κι εμείς οι αναγνώστες της 3ης χιλιετίας, ξανάδαμε την Ιστορία ή ξαναβρήκαμε τις πηγές μιας, παραμορφωμένης, ιδεολογίας;

Άρης Μαραγκόπουλος “Πολ και Λόρα, ζωγραφική εκ του φυσικού” εκδόσεις Τόπος 2016

It feels like I'm talkin' to myself:

Δεν είχα ξαναδιαβάσει Μαραγκόπουλο. Δελεάστηκα από comments και κριτικές να δω ένα έργο που σαν παλίμψηστο αναπαράγει άλλα κείμενα και χαμαιλεοντίζει.

Probably find a way to complain about a Picasso painting:

Πρόκειται για ένα είδος βιογραφικού μυθιστορήματος, που κινείται ανάμεσα στ’ αληθινό και το φανταστικό. Ο Paul Lafargue και η Laura Marx ήταν από τους πρωταγωνιστές της εξάπλωσης της μαρξιστικής σκέψης τον 19ο αιώνα. Κάτω απ’ τη βαριά σκιά του Karl Marx όρθωσαν ανάστημα σε μια ανατρεπτική για την εποχή επανάσταση.

Κι όντως η ανάγνωση κινείται σ’ ένα πολύχρωμο μωσαϊκό από πρόσωπα, σκηνές, κινητοποιήσεις, βιβλία, άρθρα, εξεγέρσεις, ιστορικά γεγονότα και επαναστάσεις του πνεύματος. Από τον Marx και τον Engels ως τον Proudhon και τον Bakunin, από την Κομμούνα έως τον Γαλλογερμανικό πόλεμο. Μανιφέστα, σαλόνια, φτώχια και σκέψεις, ένας πυρετώδης αιώνας που απλώνεται, μεταλλάσσεται, εξελίσσεται, εκρήγνυται. Με βάση τον έρωτα και τον γάμο του Paul και της Laura, βλέπουμε την εξάπλωση ενός φαντάσματος πάνω απ’ την Ευρώπη. Απ’ το Παρίσι και το Λονδίνο έως το Λοκάρνο και το Μπορντώ κι απ’ το Ντραβέιγ μέχρι τη Νέα Καλιφόρνια.

Είναι ένα πανηγύρι ζυμώσεων και ιστορικών ασυνεχειών, που περιλαμβάνει μέσα του γαϊτανάκια με πρωταγωνιστές τα γνωστά πρόσωπα. Αλλά και τη Μενάν, τον Ντρέιφους, τον Βιζυηνό, τον Ροσφόρ, τον Βενιζέλο, τον Mérimée, τον Ναπολεόν, τον Σεν Σιμόν, τον Flaubert, τον Μπλανκί, τη Γεωργία Σαντ, τον Τριντόν, τον φον Μπίσμαρκ, τον Λιρ, τον Φαβρ… Ονόματα, έργα, cinema, φωτογραφία, πόλεμοι. Μια Ευρώπη που βράζει και γεννά το “Das Kapital” (το “Κεφάλαιο”). Που ρίχνει θεούς, που κλονίζει κυβερνήσεις, που ζητά ισότητα κι οκτάωρο, που διακηρύσσει την αθεΐα και τον διεθνισμό, που καταργεί σύνορα και φωνάζει αντιπολεμικά συνθήματα, που μιλά γι’ ακτημοσύνη και απεξάρτηση από την ιδιοκτησία, που…

Ο Μαραγκόπουλος φτιάχνει ένα εκπληκτικό παλίμψηστο λόγων και φωνών, για να υπηρετήσει τ’ όραμά του. Κλασική αφήγηση, διάλογοι, επιστολές, αποσπάσματα από άρθρα εφημερίδων, φωτογραφίες πρωτοσέλιδων, τσιτάτα, σκίτσα της εποχής, ελληνικές, γαλλικές, αγγλικές φράσεις, μεγαλύτερη γραμματοσειρά, συνθήματα, ημερολογιακός λόγος, εναλλαγές αφηγητών και αφηγήσεων, ένα λουλουδάτο ψηφιδωτό, που θέλει να δείξει την πανσπερμία τάσεων που περιτριγυρίζουν την κομμουνιστική εξάπλωση.

Απορία: σε ποια γλώσσα μιλάει ο Paul και η Laura, ώστε να εμφιλοχωρούν στον λόγο τους αγγλικές και γαλλικές φράσεις;

Αυτό μπορεί να μην έχει μεγάλη σημασία, αν λάβουμε υπόψη το όλο περίβλημα του μυθιστορήματος που διακηρύσσει ότι άλλο τ’ αληθινό κι άλλο τ’ αληθοφανές. Κι ενώ η μια γραμμή του έργου είναι αναφανδόν υπέρ της ιστορικής υποστήριξης όλων όσα λέγονται, η άλλη υπονομεύει το ιστορικό και τ’ αληθές με ρωγμές αναλήθειας. Άλλωστε, αυτό πρέπει να κάνει κάθε μυθιστόρημα που σέβεται τον εαυτό του.

I exercise my right to express when I feel it's time:

Τελικά, μπήκαμε βαθύτερα στους αρχικούς προβληματισμούς της μαρξιστικής σκέψης κι είδαμε πόσο, ίσως, έχουμε απομακρυνθεί ως ανθρωπότητα απ’ αυτούς; Νιώσαμε τον παροξυσμό του 19ου αιώνα κι είδαμε ζωντανό το ιδεολογικό ζύμωμα της εποχής; Παρακολουθήσαμε μια ερωτική ιστορία ενός ζεύγους που ζούσε παράλληλα τον γάμο του αλλά και την Ιστορία; Είδαμε πίσω απ’ τα γεγονότα και συγκλονιστήκαμε με το στίγμα ενός αιώνα;

Θαύμασα όντως το φανταχτερό υφαντό της αφήγησης. Το πολύχρωμο χαλί της μυθοπλασίας. Και ξεφυλλίζοντας βρέθηκα στην εποχή, σαν μέσα από άλμπουμ φωτογραφιών κι εικόνων. Κι όντως έπιασα έναν σφυγμό να δονεί τις δεκαετίες και να φτάνει μέχρι σήμερα. Χάθηκα στο πολυπλόκαμο τέρας του βιβλίου. Αλλά ίσως δεν άξιζε να δώσω σημασία παρά μόνο σ’ αυτήν τη συγχορδία χρωμάτων. Κι εκεί να μείνω.

Πατριάρχης Φώτιος