“Το Βασίλειο της Κρήτης” του Γιώργη Γιατρομανωλάκη

Ένα παράξενο μυθιστόρημα που περικλείει Ιστορία, λαογραφία, μυθολογία, ταξιδιωτική λογοτεχνία, γλωσσολογία, χρονικό, όλα μαζί σε ένα γλωσσικό και αφηγηματικό μπλέντερ… και ιδού το αποτέλεσμα: η Κρήτη όπως κανείς δεν την έχει δει, αλλά πολλοί την έχουν φανταστεί.

Ελληνικός με ολίγη: Γιώργης Γιατρομανωλάκης “Το Βασίλειο της Κρήτης” εκδόσεις Άγρα 2016

Πριν το διαβάσω:

            Γιατί το διάλεξα; Επειδή …δεν ξέρω.

Καθώς το διάβαζα:

            Είναι τρελοί αυτοί οι Κρητικοί! Πίνουν, καπνίζουν, πυροβολούν και σαλαγάνε στο χαρτί με περίσσεια “κουζουλάδα”, αλωνίζοντας τα στάχυα και ροβολώντας τα πρόβατα. Βλέπουν την Κρήτη σαν θεά. Νιώθουν το χώμα-της, τον α(γ)έρα-της. Μυρίζουν τα άνθια-της. βλέπουν με μισό μάτι την ηπειρωτική Ελλάδα. Καλοκοιτάνε την Ανατολή, καλοκοιτάνε και τη Δύση.

            Το βιβλίο του Γιατρομανωλάκη είναι ένα δικό-του είδος, που το καλλιεργεί ίσως μόνος στην Ελλάδα. Φαίνεται ιστορικό κείμενο, αλλά γρήγορα ανακαλύπτουμε ότι είναι μυθοπλασία. Μοιάζει με χρονικό, πολύ έγκαιρα όμως καταλαβαίνουμε ότι βρίθει μιας λοξής λογοτεχνικής ματιάς, που ανατινάσσει κάθε ιστορικότητα. Φαντάζει λαογραφική μελέτη αλλά τάχιστα συνειδητοποιούμε ότι είναι ένα αμφίβιο μεταξύ εθιμογραφίας και μυθολογίας. Είναι γεμάτο ειρωνεία, παιγνιώδη διάθεση, σάτιρα και λοξοκοιτάγματα, παρωδιακή χρήση της γλώσσας και ανατρεπτική ματιά.

            Πρωταγωνίστρια είναι στην ουσία η Κρήτη. Που σαν ζωντανός οργανισμός τανύεται, αργοστρέφεται στον άξονά-της, κοιτάζει τον βορά, τον νότο, την ανατολή και τη δύση. Έτσι αντλεί στοιχεία από την ελλαδική χερσόνησο, την ευρωπαϊκή κουλτούρα, τον αφρικανικό πρωτογονισμό και την ασιατική σοφία. Πάνω-της κατοικούν οι καλύτεροι άνθρωποι στον κόσμο! Ζώα, φυτά και άλλα μυθικά όντα, που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού. Έχει πλούσια ιστορία, έξοχη μυθολογία, ιδιάζον έδαφος, μοναδική γλώσσα και γραφή, ποικιλόμορφη πανίδα και χλωρίδα, γόνιμα ήθη και έθιμα. Και πάνω απ’ όλα αντιφατικούς ανθρώπους, πολυσχιδείς και αλλόκοσμους.

            Το δεύτερο μέρος είναι μια προσπάθεια κρητικοποίησης των “Αόρατων πόλεων” του Καλβίνο. Ο Γιατρομανωλάκης παρουσιάζει με την ίδια φαντασία, μυθοπλαστική διάθεση, ταξιδιωτική περιέργεια χωριά της Κρήτης, φανταστικά, που θα μπορούσαν όμως να είναι και πραγματικά, όπου συγκεντρώνονται χαρακτηριστικά των τρελών κατοίκων-της. Κάθε χωριό και μια ιδιαιτερότητα. Κάθε χωριό και μια κατηγορία γηγενών που ζουν όπως μάθανε και μαθαίνουν να ζουν όπως θέλουν.       

Αφού το διάβασα:

            Γρήγορο ανάγνωσμα, γελαστικό και θυμηδικό, που σε περιηγεί στα εξωτικά μέρη της Κρήτης και σε δελεάζει να δεις τη λογοτεχνία σαν σκανδαλιά και σαν παιχνίδι.

[Οι εικόνες αντλήθηκαν από τα:  blog.mantinades.gr,  www.portogouves.gr,  eranistis.net  και  agonaskritis.gr]

Πατριάρχης Φώτιος