“Little Scarlet” του Walter Mosley

Λος Άντζελες 1965 και διαφυλετικές αναταραχές, πλιάτσικο και κλίμα τρομοκρατίας, ποιος μισεί πιο πολύ τον άλλο, οι μαύροι τους λευκούς, οι λευκοί τους μαύρους ή οι μαύροι τους ομόφυλούς-τους; (Αστυνομική λογοτεχνία -5)

Αμερικάνικος με άρωμα πικραμύγδαλο: Walter Mosley “Little Scarlet” Νέα Υόρκη 2004 μετ. Α. Τριμπέρη εκδόσεις Πόλις 2015

          Noir μυθιστόρημα και κοινωνικό μυθιστόρημα, ένας συνδυασμός που αποδίδει πολύ τα τελευταία χρόνια, αρκεί να τηρούνται δυο βασικές προδιαγραφές. Πρώτον, η αστυνομική έρευνα να διέπεται από τους κανόνες της σφριγηλής δομής και της αρραγούς αλληλουχίας των στοιχείων. Δεύτερον, ο προβληματισμός να προκύπτει από την ίδια τη δράση και να μην αποτελεί μια σειρά από θεωρητικές συλλήψεις χωρίς μυθιστορηματική πραγμάτωση.

          Ο Αμερικάνος συγγραφέας ξεκινά εξ αρχής θέτοντας το πλαίσιο το οποίο είναι οι φυλετικές ταραχές της δεκαετίας του ’60 στις ΗΠΑ. Ο Έλληνας αναγνώστης πιάνει κατευθείαν σήμα, αφενός γιατί έχει ανάλογες εικόνες λόγω των ταραχών στην Αθήνα τον Αύγουστο του 2010 και αφετέρου γιατί ξαναβλέπει παρόμοια γεγονότα στη σημερινή Αμερική του Φέργκιουσον και άλλων πόλεων, όπου ο ρατσισμός ενάντια στους μαύρους εξακολουθεί να είναι παρών. Ο γνωστός από άλλα έργα του Μόσλυ ντετέκτιβ Ίζυ Ρόουλινς αναλαμβάνει να βοηθήσει τη (λευκή) αστυνομία να εξιχνιάσει τον φόνο της μαύρης Νόλα Πέιν. Το χρώμα-του τον βοηθάει να κινείται ανάμεσα στους μαύρους και με έγγραφη άδεια του υπαρχηγού της αστυνομίας μπορεί να κάνει την έρευνά-του, ψάχνοντας πιο πολύ για δική-του ικανοποίηση ποιος είναι ο φονιάς. Η συμμετοχή-του είναι γι’ αυτόν μια συμβολή στην ειρήνευση της περιοχής και στην αποκατάσταση της ηρεμίας στο νότιο Λος Άντζελες που πλήττεται από συγκρούσεις, μίση, πυρπολήσεις και λεηλατήσεις.

          Η γραφή του Μόσλυ, για να μπορέσει να ικανοποιήσει τις δύο αρχές που διέγραψα στην αρχή, ακολουθεί τον εξής διπλό δρόμο. Κινείται αργά, απλώνεται σε εμβριθείς παρατηρήσεις, σκιαγραφεί κοινωνικά και πολιτικά την κατάσταση, ζωγραφίζει την αναταραχή… τον νοιάζει να μην βιαστεί, ώστε να προλάβει ο αναγνώστης να αφομοιώσει την τοιχογραφία των ταραχών και να καταλάβει το φυλετικό μίσος που παίρνει χαρακτήρα διακρίσεων, καχυποψίας, ξυλοδαρμών, βίας. Κι ενώ όλα προχωρούν με αυτόν τον πανοραμικό τρόπο, κομματάκι κομματάκι, σκηνή σκηνή, ο Ρόουλινς συλλέγει στοιχεία και συνδέει ενδείξεις. Φτιάχνεται λοιπόν μια αλυσίδα δεδομένων, το ένα οδηγεί στο άλλο, η μία μαρτυρία προσθέτει καινούργια στοιχεία, καθένα από τα οποία δίνουν ώθηση για το επόμενο βήμα…

          Επειδή έλειπαν οι αιφνιδιαστικές ανατροπές, βρήκα το μυθιστόρημα λίγο άνοστο. Επειδή όμως σκιαγραφεί τη διαμάχη λευκών και μαύρων, το μένος των πρώτων και την αμυντική εκδίκηση των δεύτερων, ταξίδεψα στον ρατσισμό και στις άλογες ακρότητές-του. Η δράση ακολουθεί την έρευνα του Ρόουλινς που σχετικά γρήγορα εντόπισε ποιος είναι ο δράστης και βάλθηκε να τον βρει. Αυτή καθεαυτή δεν με εκτόξευσε. Με κράτησε όμως ζεστό, πάνω σ’ αυτήν την εναγώνια αναζήτηση, οι συναντήσεις και οι μικροαφηγήσεις για μαύρους που προσπάθησαν σε μια εχθρική γι’ αυτούς κοινωνία να επιβιώσουν, σωματικά και ψυχολογικά, με όποιον τρόπο μπορούσαν.

          Το τέλος, που κορυφώνει αρκετά καλά τη δράση, δίνει και ένα ψυχαναλυτικό στίγμα στο πρόσωπο του Χάρολντ. Σκοτώνει μαύρες γυναίκες, όντας ο ίδιος μαύρος, επειδή αυτές πήγαν με λευκούς. Ο Μόσλυ ανατρέπει πολλά στερεότυπα (ο κακός λευκός που σκοτώνει μαύρους), όχι ομολογουμένως με πολύ πρωτότυπο και δη απρόσμενο τρόπο. Πιο πολύ έχει σημασία η αιτία: η μάνα-του, μαύρη φυσικά κι αυτή, η οποία όμως ήθελε να απαλείψει το χρώμα-της και μεγάλωσε τον γιο-της σαν να ήταν παιδί της υπηρέτριας. Έτσι, κι αυτός επειδή θέλησε να εκδικηθεί αυτήν την εγκατάλειψη, στράφηκε σε αντικοινωνικές συμπεριφορές, μεγάλωσε σαν παιδί του δρόμου και έβγαλε την εκδίκησή-του σκοτώνοντας ομόφυλες γυναίκες.

[Οι εικόνες που κοσμούν το κείμενό-μου αντλήθηκαν από: vintagelosangeles.tumblr.com, lacma.tumblr.com, vision-newspaper.ca, america.aljazeera.com και bvikkivintage.blogspot.com]

Πατριάρχης Φώτιος