Wednesday, February 19, 2014

“Ο εκατοντάχρονος που πήδηξε από το παράθυρο κι εξαφανίστηκε” του Γιούνας Γιούνασον

Πώς μια αστυνομική ιστορία παίρνει κωμικό χαρακτήρα, ανάγει σε ένοχο έναν αδύναμο εκατοντάχρονο, μετατρέπει σε συμμορία μια ετερόκλιτη ομάδα, εξουδετερώνει μια κανονική συμμορία; Με το χιούμορ και με μια ανατρεπτική γραφή! 
 
 
Σουηδικός καφές με σιρόπι:
Jonas Jonasson
“Hundraåringen som klev ut genom fönstret och forsvann”
Stochholm 2009
Γιούνας Γιούνασον
“Ο εκατοντάχρονος που πήδηξε από το παράθυρο και εξαφανίστηκε”
μετ. Γ. Κονδύλης
εκδόσεις Ψυχογιός
2013 

            Στο “Βήμα” της 26/10/2013 φιγουράριζε στην πρώτη θέση των ευπωλήτων όσον αφορά στην ξένη λογοτεχνία και για καιρό έμεινε σ’ αυτή τη λίστα. Στο εξώφυλλο, μοστράρει η διαφήμιση ότι έχει πουλήσει «περισσότερα από 5 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως». Μπορείς να περιμένεις κάτι καλύτερο από ένα μπεστ-σέλλερ που απευθύνεται στην πλατιά μάζα και στο ευρύ αναγνωστικό κοινό, το οποίο δεν ενδιαφέρεται ουσιαστικά για τη λογοτεχνία, αλλά νοιάζεται πιο πολύ για ένα ανάγνωσμα απλό, εύχαρι να καταναλώνει μικρή φαιά ουσία;
            Κι από τη μια πλευρά είναι όντως έτσι, αν κανείς θεωρήσει χαρακτηριστικά που προσιδιάζουν στο εύπεπτο ανάγνωσμα το χιούμορ, την καλογραμμένη υπόθεση (από πλευράς διαδοχής επεισοδίων τα οποία λειτουργούν λίγο προβοκατόρικα), τα μικρά και μεγάλα «κουφά», τα οποία κλονίζουν το αναμενόμενο στη γραφή και ξεσηκώνουν –ελαφρά- τον αναγνώστη. Και παράλληλα, ισχυρά ίχνη αστυνομικής ιστορίας και γραφής, με μια συμμορία που αλωνίζει στην Σουηδία αλλά και έναν σήριαλ κίλλερ ετών 100, που δεν φοβάται τίποτα και δεν μπαίνει πλέον σε καλούπια. Είναι ο Άλαν Κάρλσον, ήρωας του έργου, που ξεκίνησε στα εκατοστά-του γενέθλια μια περιπέτεια δραπετεύοντας από το γηροκομείο, στο οποίο ζούσε, ένα ταξίδι χωρίς νόημα και χωρίς προορισμό.
            Από την άλλη, μπορεί κανείς να εκτιμήσει μερικά στοιχεία, που εντοπίζονται κατά την ανάγνωση και λειτουργούν αποδομιστικά. Φυσικά το κυρίαρχο χιούμορ, που σε μερικά σημεία προκαλεί όντως γέλιο (δύσκολα γελώ με βιβλία), έρχεται να λιανίσει το καθιερωμένο και να στρογγυλέψει τις αιχμές της αστυνομικής ιστορίας. Το χιούμορ δρα ανατρεπτικά και παρωδεί το αστυνομικό είδος, καθώς υπονομεύει όλες τις σταθερές-του: ο δράστης είναι ένα ανήμπορο (!) γεροντάκι, καλοστεκούμενο μεν αλλά πόσο μπορεί εντέλει να απειλήσει;, οι φίλοι-του αποτελούν μια ετερόκλιτη κομπανία αποτυχημένων, η φοβερή και τρομερή συμμορία που τους αντιμάχεται είναι μια εκκλησία ηλιθίων, οι οποίοι δεν μπορούν να προστατεύσουν τον εαυτό-τους από την ατυχία… Διαβάζουμε την παρωδία των detective stories, την ανατροπή του σασπένς που μετατρέπεται σε φάρσα, τη μετάλλαξη της αγωνίας σε σάτιρα.
            Δεν θέλω να παραλείψω τα ενδιάμεσα κεφάλαια που αναφέρονται στην ιστορία του 20ού αιώνα. Ο Άλαν Κάρλσον, γεννηθείς το 1905, διέτρεξε ακμαίος όλον τον αιώνα και έλαβε εκών άκων μέρος σε πολλά γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας: από τον Εμφύλιο στην Ισπανία έως το Σοβιετικό όραμα κι από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στα αμερικανικά εδάφη στην επικράτηση του Κομμουνισμού στην Κίνα. Το αστείο είναι ότι ο ίδιος, ξεκινώντας την καριέρα-του ως ειδικός στα εκρηκτικά, έδωσε στην ιστορία την τροπή που έχει πάρει, επεμβαίνοντας εν αφελεία και εν συμπτώσει σε πολλές καμπές-της και αλλάζοντας αφανώς τον ρου-της.
            Η Anagnostria επισημαίνει εύστοχα πως είναι «Ένα βιβλίο-κατόρθωμα του συγγραφέα που μπόρεσε να συνδυάσει την αστυνομική περιπέτεια με την ιστορία του 20ου αι., το χιούμορ με τη δράση, τη φαινομενικά απλοϊκή αλλά κατά βάθος ουσιαστική ερμηνεία των πολιτικών και ιστορικών γεγονότων.».
            Ευχαριστώ τις εκδόσεις «Ψυχογιός», που πήραν την πρωτοβουλία να μου στείλουν βιβλία-τους, ανάμεσα στα οποία και αυτό. 

[Φωτογραφικό υλικό άντλησα από τα: rapidcityjournal.com, www.sodahead.com, www.retreatbyrandomhouse.ca και www.the-minuteman.org]
Πατριάρχης Φώτιος

7 comments:

anagnostria said...

Χαίρομαι που σου άρεσε. Ευχαριστώ για την αναφορά.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anagnostria,
την καλησπέρα-μου.
Όντως το έργο διαβάζεται με την ελαφρότητα της απόλαυσης,
χωρίς να λείπει το βάθος της ανατροπής.
Σε μερικές σκηνές όμως βαρέθηκα... Ίσως λόγω όγκου.
Καληνύχτα
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Μας καλόμαθες με την ανακοίνωση της προσεχής ανάρτησης και τώρα... Γιώργος Ρ.

nkarakasis said...

To έχω βάλει στο "μάτι" που λένε, εδώ και καιρό.
Αλλά δεν θα έπρεπε να είναι μεγάλο σε όγκο. Δίχως να το έχω διαβάσει, είμαι σίγουρος ότι θα υπάρχει ανούσια φλυαρία.
Η υπόθεση όμως με τραβάει να το ξεκινήσω.
Κάπου έχω βάλει και το "ΠΩΣ ΝΑ ΚΛΕΨΕΤΕ ΜΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ" του Ντόναλτ Γουέστλεηκ, που πιστεύω ότι είναι στο ίδιο κλίμα.



Πάπισσα Ιωάννα said...

Γιώργο Ρ.,
θα το επαναφέρω, αλλά δυστυχώς δεν μπορώ πάντα να προγραμματίσω...
Καλημέρα
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Νίκο,
δεν ξέρω το άλλο βιβλίο.
Καλημέρα
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Αχ, ωραία! Γιώργος Ρ.