Ο συγγραφέας γεννιέται ή γίνεται;
Οι περισσότεροι υποστήριζαν και το ίδιο θα έκαναν ακόμα και σήμερα ότι ο συγγραφέας γεννιέται· είναι ταλέντο, εξασκείται στο γράψιμο, αυτοβελτιώνεται και εκδίδεται. Σταδιακά όμως γίνεται συνείδηση ότι, όπως η τέχνη της μαγειρικής, ή ακόμα για τους πιο elit οι εικαστικές τέχνες (ζωγραφική κ.λπ.) διδάσκεται, έτσι και στη λογοτεχνία μπορεί κανείς να πάρει μαθήματα και να μυηθεί στα μυστικά της. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: αυτό δεν σημαίνει ότι αυτά και μόνο αρκούν για να βγει το νέο Νόμπελ, αλλά κάποιοι πιο μυημένοι μπορούν να μεταφέρουν την πείρα αιώνων μυθιστορήματος και ποίησης, χωρίς καλούπια και κλισέ. Από εκεί και πέρα χρειάζεται δημιουργική αφομοίωση, μελέτη πολλών συγγραφέων, ευχέρεια στη γλώσσα, κοινωνική αντίληψη κ.ά.
Ρίξτε μια ματιά στα προσφερόμενα σεμινάρια για επίδοξους συγγραφείς:
ΕΚΕΒΙ: Εργαστήριο τέχνης του λόγου:
α. Μυθιστόρημα για προχωρημένους και αρχάριους (Στρ. Χαβιαράς, Β. Ραπτόπουλος)
β. Διήγημα (Μ. Φάις)
γ. Ποίηση (Στρ. Πασχάλης)
δ. Δοκίμιο-κριτική (Β. Χατζηβασιλείου)
ε. Παιδικό βιβλίο (Ελ. Σβορώνου)
ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ:
α. Δημιουργική γραφή (Γ. Ξενάριος)
β. Θεατρική γραφή (Αντρ. Στάικος)
γ. Γυναικεία γραφή (Αργ. Μαντόγλου)
δ. Δημιουργική ανάγνωση (Κ. Κατσουλάρης)
Αντίστοιχα υπήρχαν σεμινάρια που διοργάνωνε ο Δήμος Αθηναίων, το Μικρό Πολυτεχνείο, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης και η εταιρεία Θόας με το περιοδικό Highlights.
Ορατό παράδειγμα ως τώρα συγγραφέα που βγήκε από τέτοια σεμινάρια –βεβαίως στην Αγγλία- είναι ο Πάνος Καρνέζης. Οι εκτιμήσεις δικές σας.
Ρίξτε μια ματιά στα προσφερόμενα σεμινάρια για επίδοξους συγγραφείς:
ΕΚΕΒΙ: Εργαστήριο τέχνης του λόγου:
α. Μυθιστόρημα για προχωρημένους και αρχάριους (Στρ. Χαβιαράς, Β. Ραπτόπουλος)
β. Διήγημα (Μ. Φάις)
γ. Ποίηση (Στρ. Πασχάλης)
δ. Δοκίμιο-κριτική (Β. Χατζηβασιλείου)
ε. Παιδικό βιβλίο (Ελ. Σβορώνου)
ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ:
α. Δημιουργική γραφή (Γ. Ξενάριος)
β. Θεατρική γραφή (Αντρ. Στάικος)
γ. Γυναικεία γραφή (Αργ. Μαντόγλου)
δ. Δημιουργική ανάγνωση (Κ. Κατσουλάρης)
Αντίστοιχα υπήρχαν σεμινάρια που διοργάνωνε ο Δήμος Αθηναίων, το Μικρό Πολυτεχνείο, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης και η εταιρεία Θόας με το περιοδικό Highlights.
Ορατό παράδειγμα ως τώρα συγγραφέα που βγήκε από τέτοια σεμινάρια –βεβαίως στην Αγγλία- είναι ο Πάνος Καρνέζης. Οι εκτιμήσεις δικές σας.
Πατριάρχης Φώτιος
23.1.2007
23.1.2007
18 comments:
Δεν νομίζετε πως κι εδώ ισχύει το ''μ΄όποιον δάσκαλο καθίσεις τέτοια γράμματα θα μάθεις'' ; Κι ο νοών νοείτω...
@Who Ever
Βεβαίως ισχύει. Γι' αυτό, αν είναι να βάλλουμε εναντίον κάποιου, αυτός δεν είναι αυτή καθαυτή η συστηματικότερη μελέτη της λογοτεχνίας και των τεχνικών της, αλλά εναντίον αυτών που διδάσκουν, όταν πουλάνε απλώς το όνομά τους και όχι την επαρκή τους κατάρτιση και μεταδοτικότητα.
Πατριάρχης Φώτιος
αγαπητέ φίλε, προκλητικό θέμα βρήκατε:
1) Δάσκαλος ΔΕΝ είναι τόσο η περίφημη "μεταδοτικότητα" (αυτονόητη, λιγότερο ή περισσότερο) όσο η ικανότητα και το ΗΘΙΚΟ ΚΥΡΟΣ να ξεχωρίζεις τον μαθητή - δημιουργό ΟΧΙ με κριτήρια τι σου αρέσει εσένα, αλλά τι έχει εκείνος να πει και πώς θα του το βγάλεις με τον πληρέστερο τρόπο, βοηθώντας τον ταυτόχρονα να εξελιχθεί. Δάσκαλος σημαίνει κυρίως για πάντα θυσία του δικού σου έργου, έργο σου είναι πια οι μαθητές. Δάσκαλος δ η μ ι ο υ ρ γ ώ ν; Ο ρόλος θα έπρεπε να προκαλεί δέος. Θυμηθείτε τους προπονητές των μεγάλων αθλητών (αδιάφορος μου είναι ο αθλητισμός, αλλά είναι παράδειγμα), τους δασκάλους μέγιστων συνθετών ή ζωγράφων: "δεύτερα" ονόματα, τα ξεχνάμε. Η πράξη τους δεν έχει αντάλλαγμα, είναι η ουσιαστικότερη ανθρώπινη πράξη έρωτα κι αγάπης.Απείρως μεγαλύτερη από του ίδιου του δημιουργού.
β) Γ υ ν α ι κ ε ί α γ ρ α φ ή; Από τότε που οι γυναίκες απόκτησαν δικό τους πορτοφόλι, στην Ελλάδα τουλάχιστον, η λογοτεχνία καταστράφηκε. Τώρα την κάναμε και σεμινάριο; Όταν εξέλιξη του ανθρώπου σημαίνει, όσο έμφυλη κι αν είναι η κοινωνική του ύπαρξη, να συναντήσει τον συνάνθρωπο, άρα και το άλλο φύλο (όχι ερωτικά), ο όρος γυναικεία γραφή από μόνος του δηλώνει καθυστέρηση, αναδίπλωση, αντίδραση και τροχοπέδη της αληθινής δημιουργικότητας.
@pelegrina
Σε βλέπω πολύ λάβρα και παθιασμένη με το θέμα. Καταλαβαίνω την άποψή σου, αλλά εγώ έχω υπόψη μου μια πιο τεχνοκρατική εκδοχή του δασκάλου στα σεμινάρια αυτά. Εσύ μιλάς για έναν «πνευματικό πατέρα», που θα εμψυχώσει και θα καθοδηγήσει το ταλέντο και τις δημιουργικές κλίσεις του άλλου. Αυτό θα συμβεί, όταν αναπτυχθεί και μία προσωπική σχέση.
Στα σεμινάρια αυτά όμως δεν χωρούν εξ ορισμού και εξ ανάγκης αυτές οι φιλόδοξες προθέσεις, τουλάχιστον όχι καταρχάς. Η αρχή, φαντάζομαι, είναι να μάθει κανείς να διαβάζει λογοτεχνία, να ξεκλειδώνει με τις τεχνικές της το κείμενο, να αντιλαμβάνεται το ύφος και τις ποικιλίες του… και μετά ή παράλληλα να γράφει υπηρετώντας με τη μορφή το περιεχόμενο.
Όλα αυτά σχηματικά.
Όσο για το θέμα της «γυναικείας γραφής» έχουν γραφεί πολλά, κυρίως στη γαλλική και στην αγγλική βιβλιογραφία. Είναι ζήτημα προς διερεύνηση και επιφυλάσσομαι να το πιάσω εκτενέστερα κάποια στιγμή, ειδικά για την Ελλάδα.
Προς το παρόν δεν καταλαβαίνω τη φράση σου «Από τότε που οι γυναίκες απόκτησαν δικό τους πορτοφόλι, στην Ελλάδα τουλάχιστον, η λογοτεχνία καταστράφηκε». Μπορείς να την εξηγήσεις;
Τη δροσιά της λεμονάδας να’ χεις
(σε καιρούς ζέστης μες στο καταχείμωνο)!
Πατριάρχης Φώτιος
(είναι η δεύτερη φορά που προσπαθώ να αναρτήσω το μήνυμα, γιά να δούμε)
Μιλούσα πριν ένα μήνα στη Θεσσαλονίκη με μιά κοπέλα, δευτεροετή φοιτήτρια, η οποία παραπονιόταν οτι δέν είναι στην Ελλάδα αρκετά διαδομένα τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής. Αυτό μου έκανε εντύπωση: παρότι εφαψίας του χώρου, είχα ακούσει πολλές φορές στο παρελθόν να γίνεται λόγος για τέτοια σεμινάρια. Στη συνέχεια της κουβέντας μας ωστόσο ξεκαθάρισε το πράγμα, και κατάλαβα οτι αυτό που την έκαιγε, δέν ήταν απλά η διάδοση της εκπαίδευσης στη δημιουργική γραφή, όσο η θέσμισή της.
Σκεφτείτε μιά νέα, όπως η παραπάνω φίλη, η οποία επιθυμεί να ασχοληθεί, πές, με τη θεατρική γραφή. αλλιώς θα ακουγόταν το "μαμμά, μπαμπά, θέλω να γίνω θεατρικός συγγραφέας, γι'αυτό και θα παρακολουθώ στο εξής σεμινάρια δημιουργικής γραφής που διοργανώνει το ΕΚΕΒΙ, το Μεταίχμιο κλπ" και αλλιώς το "μαμμά, μπαμπά, θέλω να μπώ στο Τμήμα Δημιουργικής Γραφής του ΑΠΘ" (λέμε τώρα).
Την ανασφάλεια του εικοσάχρονου, βέβαια, δέν μπορείς ούτε πρέπει να την υποτιμήσεις. Αλλα δέν θα έπρεπε να βοηθούμε το εικοσάχρονο, ωστε η ανασφάλειά του να μήν μετατρέπεται σε ατολμία;
Δέν μιλάω απλά για την ατολμία να επιλέξεις σε τέτοια ηλικία (αλίμονο, τα είκοσι πλέον θεωρούνται μικρή ηλικία) -μπροστά μάλιστα και σε γονιούς- αλλα και για την ατολμία, μέσα απο την πρακτική, να διδαχτείς μόνος, να βρείς τα δικά σου πρότυπα, αργότερα τη δική σου "μέθοδο", ίσως ακόμη και τη δική σου "θεωρία". Είναι γιατί πολύ εύκολο να δεί κανείς, πώς η θέσμιση της κάθε 'εκπαίδευσης στη δημιουργία' μάχεται την ίδια τη δημιουργική διάθεση (είναι οπωσδήποτε τεράστιο αυτό το θέμα, δέν μπορεί κανείς παρα να το θεωρήσει γνωστό στα πλαίσια ενός ιστολογίου).
Θέλεις να ασκηθείς στο γράψιμο; Γράψε. Διάδοσε τα γραπτά σου. Αφουγκράσου την ανταπόκριση των άλλων. Βρές ομότεχνους και συζήτα. Φτειάξε, ακόμη, μια ομάδα εργασίας πάνω στο γράψιμο μαζί τους. Αν είσαι τυχερός, μπορείς να βρείς και κάποιον μέντορα στη διαδικασία. Πολλά μπορείς να κάνεις και πολλά μπορούν να γίνουν.
Πότε όμως, μέσα σε όλα αυτά, χρειάζεσαι την απο πάνω καθοδήγηση; Πότε έχεις ανάγκη την "αυθεντία" (την αυθεντία η οποία απλά συστήνεται ως τέτοια); Πότε έχεις ανάγκη το 'πρόγραμμα σπουδών' καταρτισμένο πρίν απο σένα, για σένα;
Ή μήπως απλά έχεις αγχωθεί για κάποιο λόγο και βιάζεσαι να μάθεις να γράφεις όσο πιό νωρίς γίνεται;...
Η τάση να διαδοθούν οι σπουδές στη δημιουργική γραφή δέν μπορεί παρα να προσβλέπει στην εδραίωση και θέσμισή τους. Σε τέτοιο καθεστώς όμως, θα φτάσουμε να αρνιόμαστε να διαβάσουμε τον αυτοδίδακτο λογοτέχνη, όπως δέν εμπιστευόμαστε πιά τον αυτοδίδακτο χτίστη, ή, σε μεγάλο βαθμό, και τον αυτοδίδακτο μουσικό. Λές και η δημιουργία πρόκειται μόνο για τεχνική. Λές και ο ποιητής πχ, ανήκει στην ίδια κατηγορία με τον χειρουργό, τον πιλότο, ή τον μηχανικό αυτοκινήτων.
Ντροπής πράματα με άλλα λόγια. Γιατι είναι ντροπή, μία ανθρώπινη δημιουργική δραστηριότητα, που ακόμη κάπως καταφέρνει να είναι ελεύθερη απο τα θλιβερά εκπαιδευτικά δεσμά, να την οδηγούμε -θέλοντας ή μή, δέν έχει σημασία- σε τέτοια καλούπια.
Άς το αφήσω εδώ όμως, γιατι πολλά έγραψα. Ευχαριστώ για την φιλοξενία και αναδρομικά συγχαρητήρια για το πολύ ενδιαφέρον ιστολόγιο (που παραμένει ενδιαφέρον, ακόμη και αφού μας παράτησε η Κάτια).
@ Βασίλη
Η Κάτια είναι ακόμα εδώ, αλλά έχει πολλή δουλειά.
Καταλαβαίνω τον προβληματισμό σου και συμμερίζομαι τις ενστάσεις σου. Η θέσπιση τέτοιων μορφών κατάρτισης δεν εξισώνει τον ποιητή με τον χειρουργό αλλά με τον ζωγράφο. Πολλά ονόματα Ελλήνων ζωγράφων φοίτησαν στη Γερμανία και έγιναν αυτό που έγιναν (φυσικά αυτό μόνο -τονίζω- δεν είναι αρκετό). Από την άλλη υπάρχει η Σχολή Καλών Τεχνών στο Πολυτεχνείο, που περισσότερο καλό παρά κακό κάνει.
Η συζήτηση συνεχίζεται, χωρίς το δίκιο να είναι μονόπλευρο.
Πατριάρχης Φώτιος
Eννοούσα (με το "από τότε που οι γυναίκες απέκτησαν πορτοφόλι κλπ"), ότι η λογοτεχνία "καταστράφηκε" από τότε που οι πρώην πυρήνες συλλογικής ζωής (οικογένεια κυρίως) μετατράπηκαν σε χαλαρούς συνεταιρισμούς ατόμων-μονάδων, (ενώ, για να μην παρεξηγηθώ ως υπέρμαχος της παλιάς αγίας οικογένειας κλπ,το ιδανικό θα ήταν να αντικατασταθούν από άλλης μορφής, πιο ελεύθερους πυρήνες, παρέα, κοινόβιο, κλπ, αλλά με σφιχτή αίσθηση συλλογικότητας). Το θέμα με το βιβλίο σε σχέση με τα παραπάνω το βλέπω ως εξής: πιο παλιά στην οικογένεια το βιβλίο έμπαινε στο σπίτι ως συλλογική αξία, δια μέσου του άντρα, που δεν εκπροσωπούσε τον εαυτό του, αλλά φρόντιζε όλη την οικογένεια και μετέφερε σε αυτήν τις αξίες της κοινωνίας (φυσικά δεν εννοώ ότι ο άντρας πήγαινε και κουβαλούσε βιβλία, καταλαβαίνεις πώς το λέω) Τώρα ο άντρας (αφού κανείς δεν απαιτεί από αυτόν άλλο ρόλο) διαβάζει τα χαζοχαρούμενα δικά του (καλά κάνει ο άνθρωπος) η γυναίκα (σούπερ καταναλωτής, ο στυλοβάτης του συστήματος σκουπιδοπαραγωγής γενικώς, για πολλούς λόγους) διαβάζει τα δικά της "στην κοσμάρα της" και το παιδί φυσικά δεν διαβάζει τίποτα (είναι αστείο -και μη υγιές- να ζητάμε από το παιδί, το οποίο απλώς τροφοδοτούμε με χαρτζιλίκι δίκην μισθού, να προτιμήσει το βιβλίο αντί υλικών "αγαθών" που θα το καταστήσουν υπολογίσιμο στην παρέα του). Με άλλα λόγια εννοούσα ότι μια εξ ορισμού συλλογική αξία (λογοτεχνία, τέχνη, βιβλίο, διάβασμα) την κάναμε απολύτως ατομική. Διευκρίνιση βασικότατη: τα παραπάνω ουδεμία σχέση έχουν με το περιεχόμενο του βιβλίου. Μπορεί να είναι γυναικείο, αντρικό, ερωτικό,εγωτικό, ο,τιδήποτε, την αξία του και σημασία του την παίρνει από αυτούς που το διαβάζουν (reception theory που έλεγες)Απλώς, επειδή προυπάρχει τώρα η ατομοκεντρική δομή, όχι μόνο τα παλιά βιβλία διαβάζονται πια από "τάργκετ γκρουπς" (και την Άννα Φρανκ σήμερα ροζ λογοτεχνία θα την κάναμε για να πουλήσει. Τι είναι; Το ημερολόγιο μιας κοπελίτσας)αλλά γράφονται και νέα που κολακεύουν τις ευκολότερες πλευρές αυτών των γκρουπς.Τα "γυναικεία γραφή" κλπ ξεκίνησαν από τότε που συστηματοποιήθηκαν αυτά τα τάργκετ γκρουπ, και αν και δεν μας το λένε ευθέως δεν αφορούν το συγγραφέα αλλά τους αναγνώστες.Στις μεγάλες αγορές βιβλία δια πάσαν νόσον και μ.....αν (συγνώμη) Αλλά η Βιρτζίνια Γουλφ δεν έγραφε για να διαβαστεί από γυναίκες (αν είναι δυνατόν!) και κανείς δεν πρέπει να γράφει έτσι, το αντίθετο. Αξία έχει να σε διαβάζει αυτός που φαινομενικά είναι μακριά από τη θεματολογία, το ύφος, τα "ενδιαφέροντά" σου κλπ (όπως με τις εφημερίδες, αξία έχει να διαβάζεις την αντίθετη από σένα, όχι αυτή που σε αυτοεπιβεβαιώνει)
Αυτό τώρα με την κυρία που στα είκοσι ανησυχεί που δεν υπάρχουν στο Πανεπιστήμιο σεμινάρια δημιουργικής γραφής και τι θα πει στους γονείς (που πληρώνουν)με ξεπερνάει, ομολογώ, ως πρόβλημα! (ευτυχώς δεν έκανα παιδιά!)Μια χαρά είναι τα σεμινάρια κι ό,τι διδάσκεται καλώς διδάσκεται, εγώ απλώς ήθελα να το πάω στην ουσία.
Λ ά β ρ α (εγώ);; σε βρίσκω επιρρεπή στη γυναικεία γραφή, φίλε μου (χαμόγελο)
@pelegrina
Γυναικεία γραφή: μεγάλο θέμα (θα επανέλθω).
Αυτή η θεωρία για την οικογένεια έχει ενδιαφέρον.
Το πιο καλό της όλης υπόθεσης είναι ότι τα ιστολόγια γίνονται λέσχες αναγνωστών και διαλόγου -γιατί η λογοτεχνία δεν είναι απλώς ανάγνωση, προκειμένου να γεμίσουμε τον ελεύθερο χρόνο μας.
Καλές ανάγνωσεις (και σκέψεις)
Πατριάρχης Φώτιος
Καλημέρα, μπήκα στον πειρασμό να σου στείλω και κάτι άλλο (ίσως ήδη το ξέρεις) Το βρήκα στο μπλογκ της mel8max www.mel8max.blogspot.com με ημερ.13/12/06 (είμαι όντως μια pelegrina του ιστοχώρου) και είναι απόσπασμα από το σεμινάριο γυναικείας γραφής του Μεταίχμιου. Λέει: "δημιουργία κειμένων μέσω του ασυνειδήτου και της εμπειρίας των αισθήσεων" Μένω κατάπληκτη. Ο σουρεαλισμός βαφτίστηκε γυναικεία γραφή; Οι άντρες δεν έχουν αισθήσεις; Αυτά δεν χρησιμοποιούνται γενικά στη λογοτεχνία; Οι γυναίκες έχουν ισχυρότερο ασυνείδητο από τους άντρες; Το έχει αποδείξει αυτό η ψυχολογία; Μήπως εννοούν κάτι άλλο οι άνθρωποι;
Αγαπητέ Βασίλη ευχαριστώ για το ενδιαφέρον, δεν σας παράτησα, μόνο που τον τελευταίο καιρό με έχει "φάει" ο βιοπορισμός και τον λίγο χρόνο που μου μένει τον αφιερώνω σε απαραίτητα διαβάσματα. Σας χαιρετώ όλους θερμά και σας παρακολουθώ στενά. Βεβαίως, τα σέβη μου στον Πατριάρχη μας.
Ρε, παιδιά, μην ασχολείστε άλλο με τα σεμινάρια. Περί ''αρπαχτής'' πρόκειται !
@ferdinard bardamu
"Αρπαχτή" είναι ο θεσμός ή οι συγκεκριμένοι διδάσκοντες που πουλάνε αέρα; Τι εννοείς;
Καλωσόρισες στο καφέ μας
Πατριάρχης Φώτιος
Κι εγώ το ίδιο σκεφτόμουν. Να σου διδάξει κάποιος τι είναι διήγημα, μυθιστόρημα, ποίηση, «δημιουργική γραφή». Δηλ όλες οι άλλες γραφές τι είναι?;)... Ωραία, ένα pattern γραφής για να μη χάνει κανείς τον μπούσουλα στα πρωτόλεια κείμενα –όπως στην ενασχόληση με την κάθε μορφή τέχνης-. Και γιατί θα έπρεπε αυτά τα τσιτάτα να συνοδεύονται από έναν όχι ευκαταφρόνητο οβολόν, και να μην συμπτύσσονται σ’ένα καλογραμμένο «οδηγό»? Άσε που όλη αυτή η παραφιλολογία κρατάει τα τυχόν ταλέντα σε καταστολή. Γιατί «όλοι διαβάζουμε» τα ίδια κείμενα-βιβλία-πρότυπα (και ποιος το αποφασίζει αυτό?), γεγονός που καταναλώνει όλον τον ενδιάμεσο -των σεμιναρίων- χρόνο και καταδυναστεύει μια πιο «δημιουργική ανάγνωση». Τελικά δεν απομένει χρόνος για πηγαία αυτοκριτική και ονειροπόληση. Αυτό το «τρίτο» μάτι που πέραν κάθε ακαδημαϊκής αξιολόγησης σου λεει με πειστικότητα να συνεχίζεις ή όχι...
Διακρίνω έναν φόβο από την πλευρά συγγραφέων και επίδοξων συγγραφέων μήπως παραγκωνιστεί κάθε άλλος τρόπος έμπνευσης και γραφής. Αμφιβάλλω αν ελλοχεύει τέτοιος κίνδυνος. Δεν είναι τίτλος τιμής η παρακολούθηση τέτοιων μαθημάτων. Αν είναι κάτι, είναι συσσώρευση κατάρτισης και πείρας, η οποία δεν είναι σίγουρο ότι θα επέλθει απλώς με το διάβασμα. Χρειάζεται και μια μύηση στη μυθιστορηματική παράδοση. Αλλιώς όλοι οι αναγνώστες θα γινόμασταν φιλόλογοι, κριτικοί και ειδικοί.
(Δεν αρνούμαι τα δίκια και της άλλης άποψης, αλλά ακούω σοβαρά τα επιχειρήματά της)
Πατριάρχης Φώτιος
Και τι εστί μυθιστορηματική παράδοση? Μύησις δε? Πράξης σπουδαίας και τελείας?;)(υπάρχει?)
Δεν αντιλέγω βέβαια, μία επιπλέον γνώση = ένα επιπλέον κεκτημένο. Σημασία όμως έχει, όπως σ’όλους τους τομείς τής προπορευόμενης καθημερινότητας να απομονώνει κανείς και να εξατομικεύει τις πηγές του. Έτσι σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για συμβουλές προς ναυτιλλομενους –πρωτόκολλα «δημιουργίας νέων συγγραφέων» αλλά για επικουρικά μέσα που καλώς υπάρχουν για να τα χρησιμοποιεί κανείς αναλόγως του χρόνου, του ταμπεραμέντου και της «χημείας» που θα λειτουργήσει μεταξύ τους.
Νομίζω ακούστηκε λίγο απαξιωτικό το προηγούμενο μου σχόλιο για τα μαθήματα αυτά. Αλλά μην ξεχνάτε παπαΦώτη ότι όσα δεν πιάνει η αλεπού τα κάνει –και- κρεμαστάρια... Κι ίσως μου χρειάζεται τελικά ένα σεμιναριάκι ;)
"Διακρίνω έναν φόβο από την πλευρά συγγραφέων και επίδοξων συγγραφέων μήπως παραγκωνιστεί κάθε άλλος τρόπος έμπνευσης και γραφής", λέει ο Πατριάρχης Φώτιος. Τον 'παραγκωνισμό' εδω πέρα πρέπει να τον εννοήσουμε ως "περιθωριοποίηση": υπάρχει φόβος μήπως περιθωριοποιηθεί η δημιουργικότητα που δέν θα διαπλάθεται μέσα απο προγράμματα σπουδών. Πράγματι, νομίζω κι'εγώ οτι τέτοιος φόβος υπάρχει. Ευτυχώς.
Προσωπικά τον δικαιολογώ αυτόν το φόβο. Είναι πολλά τα παραδείγματα που τον υποστηρίζουν εκτός γραφής, με το σπουδαιότερο κατα τη γνώμη μου την επιστημονική σκέψη: ένας αυτοδίδακτος ευρεσιτέχνης (όσο ευφυής και καταρτισμένος κι'άν είναι) χαίρει κοινωνικά πολύ λιγότερης αποδοχής απ'ότι ένας πτυχιούχος αντίστοιχης πανεπιστημιακής σχολής (όσο στουρνάρι κι'άν είναι). Δέν μπορείς ν'αρνηθείς αυτό το γεγονός. Όποιος καταλαβαίνει αυτήν την πραγματικότητα, λογικά θα πρέπει να ντρέπεται. Και καταλήξαμε κοινωνικά στην κατάσταση αυτή, μέσ'απο την ανοχή να γίνει η επιστημονική εκπαίδευση αυτός ο τυφλός θεσμός που είναι.
Η συσσώρευση κατάρτισης και πείρας για την οποία μιλάει ο Πατριάρχης Φώτιος, δέν νομίζω καθόλου οτι είναι η φύση ενός σεμινάριου δημιουργικής γραφής. Η κατάρτιση και η πείρα υπάρχουν απο πρίν, ο εκπαιδευτής απλά τα χρησιμοποιεί προκειμένου να πετύχει τους σκοπούς του. Ποιοί είναι αυτοί ομως; Άν δεχτούμε οτι ο εκπαιδευτής είναι έντιμος, η απάντηση είναι "να μεταδώσει την πείρα του στον κάθε ενδιαφερόμενο", και αυτή είναι μιά καλή απάντηση.
Αναρωτιέμαι πρώτα, άν η απάντηση αυτή αληθεύει: είναι οι εκπαιδευτές όντως έντιμοι; τους ενδιαφέρει πάν'απ'όλα η μετάδοση της πείρας και της κατάρτισής τους στους ενδιαφερόμενους;
Αναρωτιέμαι μετά άν ο τρόπος της εκπαίδευσης μέσ'απο ένα πρόγραμμα σπουδών είναι ο καλύτερος τρόπος να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός. Μήπως η κατάστρωση μιάς διδακτέας ύλης, απο τον ορισμό της, αδιαφορεί για τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε ενδιαφερόμενου ξεχωριστά; Σε ποιά σημεία ακριβώς υπερέχει η εκπαίδευση που παρέχει ένας διδάσκαλος απο τη συσσωρευμένη γνώση μιάς βιβλιοθήκης στη διάθεση του ενδιαφερόμενου (αυτό που λέει και η houlia πιο πάνω); πότε έρχεται η στιγμή που μια τέτοια εκπαίδευση μπορεί όντως να γίνει εποικοδομητική;
Αναρωτιέμαι μετά για τους ενδιαφερόμενους: για ποιό πράγμα ενδιαφέρονται; για την μετοχή στην πείρα του συγκεκριμένου εκπαιδευτή κάθε φορά ή μήπως για το γράψιμο γενικά κι'αόριστα; ξέρει ο ενδιαφερόμενος για τί πράγμα ενδιαφέρεται ή μήπως αφήνεται να αλιεύει απο'δώ κι'απο'κεί, κι'ό,τι ψάρια πιάσουμε; Ή μήπως, τελικά, ενδιαφέρεται ο επίδοξος συγγραφέας απλά να συναναστραφεί με ομότεχνους κι'είναι η τάση για ένταξη σε ομάδα και μόνον αυτή που τον οδηγεί στα σεμινάρια;
Αντιλαμβάνομαι οτι η εκπαίδευση στη δημιουργική γραφή δέν έχει φτάσει στο σημείο όσα φοβάμαι να έχουν ήδη συμβεί. βλέπω όμως να υπάρχει η τάση να τα αφήσουμε να συμβούν. Οι καιροί μας γενικότερα δέν είναι καιροί εγρήγορσης.
ΥΓ προς την Κάτια: "Βιοπορισμός"; Μπά, κι'εγώ που νόμιζα πως όσοι ιστολογούν είναι απλά κάποιοι πάμπλουτοι αργόσχολοι που σκοτώνουν την ώρα τους...
Μήν με παίρνεις στα σοβαρά, ήθελα απλώς να σε πικάρω και να σε παρακινήσω να συνεχίσεις, με τους ρυθμούς που μπορείς (έτσι κι'αλλιώς, κανείς δεν μας αγχώνει εδω μέσα).
Δεν είναι πρόθεσή μου να μιλήσω εναντίον των σεμιναρίων δημιουργικής γραφής. Κάθε άλλο. Ο,τιδήποτε μαθαίνει κανείς είναι καλό και ωφέλιμο. Και σίγουρα οι έλληνες που ασχολούνται μ' αυτό θα έχουν πάρει κάποιο ξένο εγχειρίδιο που θα τους καθοδηγεί τι να διδάξουν. Μερικοί πάλι μπορεί οι ίδιοι να έχουν σπουδάσει στο εξωτερικό δημιουργική γραφή και να τη διδάσκουν στη χώρα μας. Και στο δικο μου μπλογκ έχω πει ότι απαιτείται να υπάρχει η "στόφα του συγγραφέα" για να μη βγαίνουν κείμενα άρτια μεν τεχνικά αλλά "άψυχα". Η απορία μου είναι αυτή: Γιατί σ' αυτά τα σεμινάρια δεν υπάρχουν μεγάλα ονόματα συγγραφέων μας οι οποίοι να διδάσκουν; Βλέπω στα διάφορα διαφημιστικά ονόματα που δεν με πείθουν ότι θα μπορέσουν να γίνουν εμπνευστές νέων δημιουργών. Μπορεί να κάνω και λάθος. Μήπως οι μεγάλοι δεν ενδιαφέρονται; Ή τι άλλο μπορεί να συμβαίνει; Το καταθέτω σαν προβληματισμό.
Post a Comment