“Χορός στα ποτήρια” της Γεωργίας Τάτση

Τα εξαιρετικά κείμενα της χρονιάς περιμένουν συνήθως αφανή να ανακαλυφθούν: σκληρά αντράκια, βαριές παραδόσεις, ένα παρελθόν που βαραίνει ακόμα και στη Γερμανία, μια τοπική μοίρα που κουβαλιέται σαν όγκος μέσα στο κρανίο. 

 

 

Ελληνικός μερακλίδικος:

Γεωργία Τάτση

“Χορός στα ποτήρια”

εκδόσεις Γαβριηλίδης

2013 

Πώς χωράνε σε τρεις ιστορίες η ανθρώπινη τραγικότητα και η συναισθηματική φόρτιση; Πώς αναδεικνύεται με απλά υλικά η προσωπική άνοδος ή κάθοδος με την πολιτική πορεία της χώρας; Τελικά όλα όσα γράφουν οι Έλληνες είναι βουτηγμένα στην έννοια της Μοίρας, που άλλοτε νικάει κι άλλοτε νικιέται, αλλά πάντοτε η μάχη είναι ίση και αντρίκια.

Το βιβλίο της Τάτση σκοπίμως δεν υποτιτλίζεται. Κι ενώ ξεκινά κανείς να το διαβάζει ως συλλογή τριών διηγημάτων, στην πορεία ανακαλύπτει ότι πρόκειται μάλλον για ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα (κι αυτό με επιφυλάξεις), αφού η δεύτερη ιστορία κουμπώνει με την πρώτη και η τρίτη με τις άλλες δύο. Έτσι, ο ευχάριστος αυτός αιφνιδιασμός λειτουργεί ανοικειωτικά, αλλάζει κλιμακωτά την ανάγνωση, ξαναφωτίζει τα προηγούμενα με τη γνώση των επόμενων.

Στο “Χορός στα ποτήρια”, μια κοφτερή συγκίνηση έρχεται προς το τέλος του διηγήματος να βυθιστεί στη συνείδηση του αναγνώστη. Ο Αλέξανδρος, που είναι πολιτικός πρόσφυγας/μετανάστης στη Σουηδία, έχει βρει μια Σουηδέζα και ζει την απλή και ήσυχη ζωή-του…. ώσπου μαθαίνει τι γίνεται πίσω στην πατρίδα, την οποία δεν έχει πάψει στιγμή να αναπολεί, μαθαίνει για τη χούντα και τον βασανισμό ενός συγγενή-του από έναν συγχωριανό-του, τον Αναστάσιο Αντωνίου, και επιστρέφει να σκοτώσει τον τελευταίο για να πάρει εκδίκηση. Η κατάληξη, τραγική πάνω στην ανδρεία του πρωταγωνιστή, σταδιακά κορυφούμενη με τον ήχο των νταουλιών, δουλεμένη σιγά σιγά στην αλλοφροσύνη του πανηγυριού, επαν-επενδύει το κείμενο με τον μανδύα της βαριάς τιμής και της αδυσώπητης μοίρας.

Στη συνέχεια, στο “Λαγός στιφάδο”, ο γηραιός Τάσος δυσκολεύεται από ποικίλες παθήσεις και τη μοναξιά, ειδικά μετά τον θάνατο της γυναίκας-του. Αναπολεί τα περασμένα χρόνια, θυμάται τις δυσχέρειες της νιότης, τον γάμο-του, την είσοδό-του στην αστυνομία και τώρα πηγαίνει στο ΚΑΠΗ όπου συναναστρέφεται άλλους συνομήλικούς-του … ώσπου σε ένα γεύμα ενός φίλου-του βλέπει το έντρομο βλέμμα του σκοτωμένου λαγού και θυμάται τα βασανιστήρια που υπέβαλλε στη χούντα έναν κοντοχωριανό-του. Τέλος, στο ολιγοσέλιδο “Ο νεκρός μιλάει”, ο Τάσος απολογείται.

Το βιβλίο, χωρίς να είναι μελό, είναι δραματικό και τραγικό. Στηρίζεται σε μια νεο-ηθογραφική αίσθηση του χορού, της τιμής, της ανδρείας, αλλά πιο πολύ τραβάει από την Ιστορία τη βαριά-της έλξη και την αναπόδραστη βαρύτητά-της. Το παρελθόν έρχεται πίσω και ρουφά τους ανθρώπους, τους θυμίζει και τους επιβάλλει τους νόμους-του, τους γεμίζει με τύψεις και τους καθηλώνει σε μια ασθματική αναπόληση, χωρίς τη δυνατότητα αλλαγής. Είναι μια δίνη που δεν αφήνει κανέναν να ξεφύγει από την περιστροφική-της περιδίνηση. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να γλιτώσει από τα λάθη-του, ειδικά όταν αυτά έχουν πολιτική και ιστορική αξία, αφορούν δηλαδή στο ευρύτερο σύνολο και όχι στον στενό ατομικό βίο.

Το μεγάλο προτέρημα της Τάτση, το ξαναλέω, είναι η συσσωρευμένη ένταση που κάποια στιγμή (σοφά επιλεγμένη και προοικονομημένη) θα εκραγεί και θα κόψει την αφήγηση με τον μπαλτά της συγκίνησης. Η ιστορία, ο χορός, η πολιτική, οι ανθρώπινες σχέσεις, κλεισμένες στον πυρήνα της υπόθεσης, θα ανατιναχθούν σκορπώντας ρίγη σε όποιον καταλαβαίνει το βάρος της έντασης.

[Πρωτοδημοσιεύτηκε στον ιστότοπο In2life στις 17/1/2014. Οι φωτογραφίες ελήφθησαν από: www.musicheaven.gr, aetopetra.blogspot.com, directnews.gr, theantiquatedmindset.blogspot.com και thematakaialla.blogspot.com]

Πατριάρχης Φώτιος