“Το δείπνο” της Λίλας Κονομάρα

Τα μυθιστορηματικά πρόσωπα έχουν δύο βασικές συνιστώσες, μια εξωτερική, που τα φέρνει στο προσκήνιο χάρη στις πράξεις-τους, και μια εσωτερική, που εγείρει συναισθήματα και διαψεύσεις, ματαιώσεις και κρύφιους πόθους. Η ισορροπία αυτών των δύο είναι και η λυδία λίθος της επιτυχίας. 

Καπουτσίνο χωρίς σαντιγί:

Λίλα Κονομάρα

“Το δείπνο”

εκδόσεις Κέδρος

2012 

            Υπήρχε παλιότερα ένα βιβλίο εκλαϊκευμένης ψυχολογίας που ονομαζόταν “Γιατί δεν με καταλαβαίνεις” και αναφερόταν στις διαφορές των δύο φύλων, από τις οποίες μερικές είναι τόσο χαώδεις που δημιουργούν δύο παράλληλους κόσμους, οι οποίοι εν πολλοίς δεν επικοινωνούν μεταξύ-τους. Αυτή η συνθήκη ήλθε στον νου-μου, καθώς διάβαζα το τελευταίο έργο της Κονομάρα και απορούσα τι ήθελε να πει και πού το πάει.

            Τρεις αφηγήσεις που σχετίζονται ελαφρά μεταξύ-τους απαρτίζουν αυτό το σπονδυλωτό μυθιστόρημα. Στην πρώτη ένας αποτυχημένος μουσικός παρίσταται σε ένα δείπνο, όπου γελοιοποιείται από τη μέθη-του, στη δεύτερη μια αρχαιολόγος που παρευρισκόταν στο δείπνο γράφει ένα είδος επιστολικού ημερολογίου στον παντρεμένο εραστή-της και στο τρίτο μια ασιάτισσα οικιακή βοηθός μιλά στον ανήμπορο ηλικιωμένο τον οποίο φροντίζει.

            Υπάρχει ένα θολό σύννεφο που συσκοτίζει αυτή την τριμερή αφήγηση, ένα σύννεφο αδιευκρίνιστων στόχων και άδηλης εφαρμογής. Οι σχέσεις των ανθρώπων τυλίγονται από μια ξεθωριασμένη αχλή, τα συναισθήματα των αφηγητών παρελαύνουν καθηλωτικά, η γυναικεία οπτική εξακοντίζει σαν τη σουπιά το μελάνι, που ξεστρατίζει τη σκέψη και ατονεί την αναγνωστική ετοιμότητα. Στην αρχή νόμιζα ότι όλα κάπως συνδέονται και τα μικρά νήματα της μιας αφήγησης θα πιαστούν στη δεύτερη ή στην τρίτη και θα ολοκληρώσουν το υφαντό. Σταδιακά και με απογοήτευση συνειδητοποίησα ότι η αυτοτέλεια κάθε ιστορίας, παρά τις μικρές αλληλεπικαλύψεις, είναι τόσο απόλυτη που δεν επιτρέπει στον αναγνώστη να χαρεί την αλληλουχία και να ξεφύγει από το άχρωμο τοπίο των ανθρώπινων αβεβαιοτήτων.

Αυτό βέβαια απλώς αλλάζει τον στόχο της ανάγνωσης: την οδηγεί σε μια αντιμετώπιση των τριών μερών ως βολών στο πέλαγος των ανθρώπινων σχέσεων και συμπεριφορών. Διάβασα τους κριτικούς που ερμήνευσαν το έργο ως πεδίο αντίθεσης ανάμεσα στο είναι και στο φαίνεσθαι, ως καθωσπρέπει επιφάνεια βαθύτερων διαπροσωπικών συγκρούσεων, ως ιστό που αναδεικνύει αράχνες και μύγες να εναλλάσσουν ρόλους. Νιώθω ώρες ώρες αμήχανος μπροστά στην ερμηνεία που δεν αντλείται, κατά τη γνώμη-μου, από το κείμενο, αλλά “επιβάλλεται” ως υπερ-ερμηνεία.

            Τελικά δεν καταλαβαίνω την Κονομάρα (αν εξαιρέσει κανείς το πολύ δυνατό “Μακάο”), αφού γράφει με μια ιδιαίτερη γυναικεία ματιά, που στέκεται στο ομιχλώδες περίγραμμα των συναισθημάτων και παραμερίζει την ανάγκη για εξιστόρηση και αφήγηση; Ή μήπως αυτή η λογοτεχνία της εσωτερικής φωνής είναι απλώς μια αποτυχημένη προσπάθεια να φανεί ο μύχιος κόσμος των ανθρώπων, ο οποίος δεν συνδέεται με το εξωτερικό σκηνικό. Το τελευταίο τίθεται μπροστά-μας με μια αδρή καταγραφή, αλλά είναι τόσο εξασθενημένο που δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος της εσωτερικότητας που μας βουλιάζει.

[Οι φωτογραφίες έχουν ληφθεί από: www.onehundreddollarsamonth.com, www.warmingtonheritage.com, www.101partydresses.com και www.adventurejay.com]

Πατριάρχης Φώτιος