“Όλα τα χαμένα” της Βασιλικής Πέτσα

Ποια είναι τα χαμένα; Αυτά που είχαμε ή αυτά που δεν αποκτήσαμε ποτέ; Χαμένα δεν είναι μόνο όσα απόλλυνται αλλά και όσα πεθαίνουν, κι ούτε μόνο όσα πεθαίνουν αλλά και όσα ζουν χωρίς ψυχή, χωρίς επικοινωνία, χωρίς δυναμική… 

Διπλός ελληνικός:

Βασιλικής Πέτσα

“Όλα τα χαμένα”

εκδόσεις Πόλις

2012 

            Το στίγμα της νεαρής πεζογράφου είναι πλέον εμφανές. Είναι ένα στίγμα που διαμορφώθηκε από το πρώτο-της μυθιστόρημα, το “Θυμάμαι” που κυκλοφόρησε μέσα στο 2011 και άφησε την πρώτη δυνατή αίσθηση, ενώ τώρα έρχεται το δεύτερο βιβλίο-της να συνεχίσει τις θετικές εντυπώσεις. Μια δράκα διηγήματα αρπάζουν τον αναγνώστη από τη μύτη, καθώς στηρίζονται στην ιδιαίτερη γλώσσα, στις μαχητικές δυνατότητες της έκφρασης, στα εν Κανά της Γαλιλαίας ύφη της ελληνικής λαλιάς που όλο και πολλαπλασιάζονται –με θαυμαστό τρόπο- όσο οι συγγραφείς βγάζουν από το καπέλο-τους …λαγούς.

            Κάθε διήγημα της Πέτσα και ένα ημίψηλο, κάθε ημίψηλο και ένας λαγός. Ποικιλία λόγων, πανσπερμία υφών, διαδοχή αφηγηματικών ειδών που ανανεώνουν τον λόγο και δεν στηρίζουν όλα τα κείμενα σε μια κοινή συνταγή. Και μέσα σ’ αυτά μια τραυματική αλήθεια, μια αφανής τραγωδία, μια αθέατη όψη της ζωής που κρύβει σαν τη γλώσσα άπειρα μυστικά, τα οποία αλέθουν την ανθρώπινη ψυχή. Ξεκίνησα να διαβάζω ανάποδα, από το τελευταίο διήγημα προς το πρώτο, εν είδει αναγνωστικής αναστροφής. Είδα τον θάνατο που όλοι απεύχονται να γλιτώνεται από το βαλσάμωμα, είδα έναν άλλο θάνατο όπως αυτόν που εμπεριέχεται σε μια ζωντανή-νεκρή που πλήττεται από Altsheimer και έτσι, αν και ζει, έχει ήδη φύγει, είδα τον θάνατο στο νεκροταφείο να συμπορεύεται με τη ζήλια, είδα τον θάνατο στα καθημερινά χρέη και στα ατελείωτα καθήκοντα, είδα τον θάνατο των σχέσεων να βασανίζει τη μάνα και την ψυχή-της… Κάθε διήγημα δηλώνει ρητά τον θάνατο, όπως ενσαρκώνεται στον χαμό της μικρής γάτας του ήρωα, προτύπωση του χωρισμού-του με τη σύντροφό-του, ή τον αφήνει να εμφιλοχωρεί μεταξύ άλλων σχάσεων, ρήξεων, συγκρούσεων που αποτελούν μορφές θανάτου.

            Η Πέτσα πηγαινοέρχεται ανάμεσα στο κυριολεκτικό και στο μεταφορικό, στο άμεσο και στο έμμεσο, στο σύμβολο και το συμβολιζόμενο, στο έμψυχο και στο άψυχο. Συνεχείς αντικατοπτρισμοί, χείμαρρος περιγραφών και μονολόγων, διαλόγων και συνειρμών, ένα γαϊτανάκι εκφραστικών τρόπων κάνουν το ξεκίνημα κάθε νέου διηγήματος μια αναγνωστική περιπέτεια, στην οποία δεν μπαίνεις ανυποψίαστος και δεν βγαίνεις ανιώμενος. Συχνά βέβαια η σαφήνεια θυσιάζεται στον βωμό της γλώσσας, αλλά ο αναγνώστης αποζημιώνεται με την ανάγκη να ξαναδιαβάσει για να ξεκλειδώσει ό,τι δεν του δίνεται με την πρώτη ματιά.

            Άλλα διηγήματα με κράτησαν με ανοικτό το βιβλίο να τα σκέφτομαι κι άλλα με μια αμήχανη θολή ματιά. Δεν θέλω όμως να ξεχωρίσω μερικά, αφού κάθε αναγνώστης μπορεί να κρεμαστεί από άλλο και να χαρεί τον λαβύρινθό-του προσέχοντας άλλες γωνίες και διαδρόμους. Έχω την πεποίθηση ότι το τρίτο βιβλίο της Πέτσα θα είναι κι αυτό που θα κάνει το μεγάλο άλμα από το καλοδουλεμένο ύφος στο πανοπτικό κείμενο μιας μεγάλης αφήγησης.

[η εκπληκτική φωτογραφία με τους καθρέφτες έχει ληφθεί από το www.wirfs-brock.com, εκείνη με το ημίψηλο από το www.tjshoesmith.co.uk και ο λαβύρινθος από το www.photo-dictionary.com]

Πατριάρχης Φώτιος