Η Ταχύτητα Της Ανάγνωσης

Πόσο γρήγορα διαβάζει κανείς; Είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας ή βιβλίου; Παίζει ρόλο αυτό στην ποιότητα της ανάγνωσης; Δείχνει κάτι για τον αναγνώστη, για την αξία του έργου ή για τη διάθεση της στιγμής;

 

Η σχετικότητα του χρόνου είναι αποδεδειγμένη. Κι αν μεταφέρουμε τη θεωρία της σχετικότητας στην ανάγνωση, αντιλαμβανόμαστε συχνά ότι καθένας διαβάζει με διαφορετικό ρυθμό και τέμπο. Αλλά και το ίδιο το άτομο ποικίλλει στους χρόνους-του ανάλογα με τη διαύγειά-του, την υπομονή-του, το βιβλίο και το είδος της γραφής, το ενδιαφέρον κ.ο.κ.

            Ας δούμε ταχύτητες και ρυθμούς:

1.      Fast Read: είναι τα βιβλία που ρέουν αβίαστα, που σε αφήνουν να ρολάρεις στις σελίδες-τους. Χάρη στην αγωνία για το τέλος (λ.χ. σε αστυνομικά που ακολουθούν την κλασική συνταγή) η ανάγνωση μπορεί να γίνει σε έναν συνεχή και αδιάπτωτο ρυθμό. Βεβαίως ό,τι κερδίζει κανείς σε χρόνο, τον χάνει σε βάθος, αφού συνήθως τέτοια αναγνώσματα είναι ρηχά.

2.      Interrupted Pleasure: πρόκειται για τα κείμενα που έχουν ελεύθερο τον διάδρομο απογείωσης, με αποτέλεσμα να προκαλείσαι για γκαζωμένο διάβασμα. Επειδή όμως μέσα-σου συνειδητοποιείς ότι το βιβλίο έχει κρυφές χάρες και η απόλαυσή-του δεν στηρίζεται μόνο στην αεριωθούμενη γραφή-του, φρενάρεις σκόπιμα και το διαβάζεις ναι μεν με ταχύτητα αλλά σταματάς επίτηδες, το μηρυκάζεις και συνεχίζεις μετά από κάποιες ώρες σπινταριστός.  

3.      Steady Rhythm: το βιβλίο κυλάει αβίαστα και σε κρατά ζωντανό, αν και δεν επείγεσαι να το προχωρήσεις. Υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ αυτού που διαβάζεις και αυτού που περιμένεις. Δεν νιώθεις ότι το κείμενο σε οδηγεί βιαστικά προς την έξοδο, αλλά ούτε ότι σε κρατάει εγκλωβισμένο, χωρίς να σε ξεναγεί σταδιακά από το ένα μέρος-του στο άλλο.

4.      Focused Reading: αργό διάβασμα που το νιώθεις ως ανάγκη, προκειμένου να καταλάβεις τη λεπτομέρεια, να χαρείς τη γραφή στα ποικίλα τσαλιμάκια-της, να νιώσεις τη γλώσσα που φιδοσέρνεται λαγγεμένη. Εδώ ίσως δεν ενδιαφέρει το σύνολο αλλά το μέρος, καθώς το κείμενο φέρνει στην ποίηση και ζητά την προσοχή στα επιμέρους. Χαμηλώνεις από το δάσος στο δέντρο και προχωράς από κορμό σε κορμό με την υπομονή που ταιριάζει σε μια τέτοια ανάγνωση.

5.      Sisyphean Golgotha: δεν βγαίνει με τίποτα. Διαβάζεις και νιώθεις ότι η ανάγνωση βαδίζει σημειωτόν, αισθάνεσαι σαν να κουβαλάς πέτρες σε μια ανηφόρα που δεν έχει τέλος. Είναι τα βιβλία που ναρκισσιστικά κρατάνε τον αναγνώστη ζευγμένο σε μια ανάγνωση-εφιάλτη, όπου, όσο και να θέλεις να επιταχύνεις, οι σελίδες έχουν τη δική-τους λογική που σε φρενάρουν αδυσώπητα.

Φαντάζομαι ότι υπάρχουν κι άλλοι ρυθμοί, κι άλλα αναγνώσματα που σε αφήνουν να τρέξεις στον αιφνιδιασμό ή που σε ακινητοποιούν σαν δαγκάνα της αστυνομίας.

Τελικά ο ρυθμός και η ταχύτητα λένε κάτι για την ποιότητα του βιβλίου που διαβάζεις; Μάλλον, όχι. Λένε όμως ίσως κάτι για την ποιότητα της ανάγνωσης, για όσα βιβλία πρέπει να διαβαστούν με άλλο τέμπο από αυτό που τελικά κανείς επιλέγει. Κι όταν το καταλάβει, οφείλει ως συνεπής με τον εαυτό-του αναγνώστης να προσαρμοστεί, για να μην αδικήσει με τη βιασύνη ή τη νωθρότητα το εκάστοτε βιβλίο.

Προσωπικά δεν αντέχω τα βιβλία που τρέχουν μόνα-τους. Δείχνουν εύκολη γραφή και λαϊκίστικη διάθεση απέναντι στον απαιτητικό αναγνώστη. Δείχνουν ότι τα ενδιαφέρει μόνο η ιστορία, γραμμένη σαν τηλεοπτικό φιλμ που δεν στέκεται στις λεπτομέρειες, για να μην ανακόψει την ορμή. Από την άλλη, δεν αντέχω τα βραδυπορούντα έργα, που κοιτάνε συνεχώς τον εαυτό-τους, αυτοθαυμάζονται σε μια μοντερνιστική εσωστρέφεια και αδυνατούν να επικοινωνήσουν ακόμα και με τον καλοπροαίρετο και επίμονο αναγνώστη.

[Ξεκινώντας από τη φωτογραφία κορυφής οι πηγές μου είναι: www.provincia.mediocampidano.it, lettreshg.wordpress.com, www.telegraph.co.uk, www.buechersammler.de, leanderwattig.de, kindlereader.blogspot.com]

Πατριάρχης Φώτιος