William Maxwell, “Αντίο τώρα, τα λέμε αύριο”

Στην επιφάνεια ένας φόνος. Στα γύρω γύρω φήμες για απιστία. Και από πίσω μια τραγική σύλληψη της ψυχής του ερωτευμένου, του κερατά, της γυναίκας που την ερωτεύεται ο γείτονας, της γυναίκας του άπιστου κ.ο.κ.

 

William Maxwell “So Long, See You Tomorrow” 1980 “Αντίο τώρα, τα λέμε αύριο” μετ. Π. Κεχαγιάς εκδόσεις Gutenberg 2020

Μ’ αρέσει αυτή η κομψή σειρά του Gutenberg. Λέγεται Aldina και περιλαμβάνει βιβλία ξένης λογοτεχνίας, χωρίς να καταλαβαίνω το συνεκτικό νήμα που τα συνδέει. Είναι έργα παλιότερα που αξίζει ένας Έλληνας να διαβάσει; Ας το δούμε έτσι.

> Ο William Maxwell (1908-2000) γεννήθηκε στο Ιλινόι. Στα δέκα του χρόνια έχασε τη μητέρα του και στάλθηκε να μείνει με τους θείους του μέχρι που ο πατέρας του ξαναπαντρεύτηκε και τον πήρε μαζί του στο Σικάγο. Σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Ιλινόι και το Χάρβαρντ. Ως επιμελητής του New Yorker για 40 χρόνια, υπήρξε μέντορας πολλών συγγραφέων της γενιάς του όπως οι Vladimir Nabokov, Isaac Bashevis Singer, John Updike, J.D. Salinger. Το 1986 εξελέγη πρόεδρος του Αμερικανικού Ινστιτούτου Γραμμάτων και Τεχνών.

ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ είναι ένας φόνος κι έπειτα μια αυτοκτονία. Ο αφηγητής εμπλέκεται πολύ έμμεσα, πιο πολύ ψυχολογικά, κι έτσι η σειρά της αφήγησης αποκαλύπτει τα απαραίτητα, αλλά επιμένει στο πλαίσιο των σχέσεων, των απλών καθημερινών ενεργειών, των ανθρώπων που ενεπλάκησαν.

Ο LIOYD Wilson βρίσκεται νεκρός στον στάβλο του. Γρήγορα ενοχοποιείται ο γείτονάς του και στενός φίλος του Clemens Smith. Ο οποίος, όπως ακούγεται, σκότωσε τον φίλο του, επειδή τον υποψιαζόταν για σχέσεις με τη γυναίκα του. Δεν αποδεικνύεται ωστόσο τίποτα, ειδικά μετά την αυτοκτονία του φερόμενου ως θύτη. Ο αφηγητής τότε ήταν παιδί και φίλος του γιου του Clemens με το παράξενο ρωμαϊκό όνομα Clitus. Οι τύψεις του αφορούν στο ότι τον απομάκρυνε, συνειδητά ή υποσυνείδητα, όταν μαθεύτηκαν όλα αυτά για τον πατέρα του. 40 χρόνια μετά ο αφηγητής ανασκαλεύει την υπόθεση, πιο πολύ για να διερευνήσει τα λάθη του.

ΑΡΓΗ αφήγηση. Όχι όμως κουραστική, αφού αιωρείται ένα μυστήριο: όντως ήταν ο Clemens ο δράστης; Και τι συνέβη μεταξύ των δύο παιδιών, τότε και έπειτα; Η αμερικάνικη επαρχιακή ζωή του μεσοπολέμου αναπλάθεται: οι στάβλοι, οι δουλειές στο κτήμα, οι αγελάδες κ.λπ. Και πάνω απ’ όλα η απόδοση του ψυχισμού που χωρίς να αποκαλύπτονται πολλά υπονοούνται και σταδιακά θα ξεδιπλωθεί όλη η γκάμα των δεδομένων. Ο αφηγητής ανασυνθέτει την ιστορία, αποδίδοντας (μέσω όσων έμαθε ή φαντάστηκε) τον ψυχισμό των δύο ανδρών, που στην ουσία διέλυσαν το σπίτι τους, καθώς ο Wilson αγάπησε τη γυναίκαι του Smith. Οι αλυσιδωτές αντιδράσεις που τις διαβάζουμε εναλλάξ, μια στο ένα σπίτι και μια στο άλλο, δείχνουν τον κλονισμό των σχέσεων, αφού πρώτα έχει διαβρωθεί ο εσωτερικός κόσμος του καθενός.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ εντέλει δεν έχει (φυσικά) αστυνομικό χαρακτήρα, αλλά ψυχολογικό. Ο αφηγητής και οι τύψεις του παραμερίζουν και αναδεικνύεται η τραγωδία τεσσάρων ανθρώπων, απ’ τη στιγμή που μπήκε ο άνομος έρωτας και η οικογενειακή διάλυση ανάμεσά τους. Εμείς οι αναγνώστες περνάμε από τη δράση στην κατανόηση ψυχών, σκέψεων και συμπεριφορών. Περνάμε στην εσώτερη πλευρά των πραγμάτων, ανασυντεθειμένη πίσω από το γεγονός του φόνου και τις φήμες της απιστίας.  

Πάπισσα Ιωάννα