Vladimir Nabokov, “Δόξα”

Η ενηλικίωση περνά μέσα από τον έρωτα πριν φτάσει στη “δόξα”. Ο Nabokov παίζει με το θέμα αυτό, όχι μόνο στη “Lolita”, αλλά και σε άλλα του κείμενα, παθιασμένος, απ’ ό,τι φαίνεται, από το κυνήγι …πεταλούδων.

 

Влади́мир Влади́мирович Набо́ков “Подвиг” 1932 Vladimir Nabokov “Δόξα”   μετ. Σ. Αργυροπούλου εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα -2020

Ο Ναμπόκοφ συνδυάζει το ρωσικό παρελθόν του με το αμερικάνικο μέλλον του, καθώς διέφυγε στις ΗΠΑ, με μια ενδιάμεση μεγάλη περίοδο στη Γερμανία. Ρωσία 1899-1922, Γερμανία 1922-1940 και ΗΠΑ 1940-1977.

> Ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη το 1899, από αριστοκρατική οικογένεια. Όταν οι Μπολσεβίκοι πήραν την εξουσία στη Ρωσία, η οικογένειά του εγκατέλειψε τη χώρα. Σπούδασε γαλλική και ρωσική λογοτεχνία στο κολέγιο Τρίνιτι του Κέιμπριτζ και το 1922 εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο, όπου ο πατέρας του εξέδιδε τη ρωσόφωνη εφημερίδα "Rul'". Η άνοδος του ναζισμού στη Γερμανία οδήγησε το Βλαντιμίρ, τη γυναίκα του Βέρα και το γιο τους Ντμίτρι στο Παρίσι, το 1938, και η νίκη του Χίτλερ τους οδήγησε οριστικά στην Αμερική, το 1940, όπου έζησε και δίδαξε λογοτεχνία στο κολέγιο Γουέλεσλι, στο Στάνφορντ, στο Κορνέλ και στο Χάρβαρντ. Από το 1959 αφοσιώθηκε αποκλειστικά στη συγγραφή. Ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του εικοστού αιώνα, έγραψε στα ρωσικά και στα αγγλικά. Το 1973 τιμήθηκε με το Αμερικανικό Μετάλλιο Λογοτεχνίας. Ανάμεσα στα έργα του που έγραψε στα ρωσικά (και απέδωσε, αργότερα, ο ίδιος στα αγγλικά), ξεχωρίζουν τα: "Γέλιο στο σκοτάδι", "Mashenka/Μαίρη", "Η άμυνα του Λούζιν", "Απόγνωση", "Πρόσκληση σ’ έναν αποκεφαλισμό", "Το μάτι", "Το δώρο" και "Ο γητευτής" (ένας πρόδρομος της "Λολίτας"), και ανάμεσα σ' αυτά που έγραψε στα αγγλικά, "Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ", "Χλομή φωτιά", "Άντα", "Επικίνδυνη στροφή", "Ο αξιοπρεπής κύριος Πνιν", "Διαφανή αντικείμενα", "Μίλησε μνήμη", "Λώρα" (ημιτελές μυθιστόρημα, που έδωσε εντολή να καταστραφεί), και φυσικά το αριστούργημά του, "Λολίτα", που μεταφέρθηκε αρκετές φορές στον κινηματογράφο. Πέθανε το 1977 στην Ελβετία, από επιδείνωση της υγείας του ύστερα από ένα πέσιμο στις πλαγιές του Νταβός, όπου ασκούσε το χόμπι του της συλλογής πεταλούδων.

ΑΡΑ τη “Δόξα” την έγραψε στα ρωσικά την περίοδο όπου έμενε στη Γερμανία, συνδυάζοντας το ρωσικό υπόβαθρο της ψυχής του με το κοσμοπολίτικο πεδίο των ταξιδιών στην Ευρώπη. Στην ουσία είναι ένα μυθιστόρημα μαθητείας που ξεκινά από τη Ρωσία και καταλήγει στην Αγγλία. Ο νεαρός Μάρτιν Εντελβάις φεύγει με την οικογένειά του, μητέρα κ.ο.κ., μέσω Τουρκίας, Ελλάδας, Ιταλίας και φτάνει στο Cambridge, όπου θα σπούδαζε. Φεύγοντας το 1918 από τη Οκτωβριανή επανάσταση μένει σε μια αριστοκρατική οικογένεια της Βρετανίας, τους Ρώσους εμιγκρέδες Ζιλάνοφ.

Η ΕΝΗΛΙΚΙΩΣΗ του νεαρού ήρωα περνά μέσα από την έρωτα και την απελευθερωτική και γεμάτη εμπειρίες ζωή που αυτός υπαγορεύει. Καταρχάς, στο ταξίδι ερωτεύεται την παντρεμένη Άλα Πετρόβνα, με την οποία συνάπτει μια σύντομη σχέση. Στο νέο μέρος ερωτεύεται τη νεαρή Σόνια Ζιλάνοφ κι αυτό το πάθος τον ωθεί στο να κάνει κάτι παράτολμο, δραστικό και εκκωφαντικό ώστε να προσελκύσει την προσοχή της.

Η ΑΦΗΓΗΣΗ είναι αργή και μου δίνει για άλλη μια φορά την εντύπωση ότι για ένα μεγάλο μέρος του 20ου αιώνα ο ρεαλισμός του 19ου είναι συνεχώς παρών και καθορίζει το κλίμα των μυθιστορημάτων. Περιγραφές, σκηνικά, πρόσωπα κινούνται σε ένα αληθοφανές πλαίσιο, που αποδίδεται συχνά με λεπτομέρειες, και αυτό που αλλάζει ίσως είναι η ψυχολογική εμβάθυνση, χωρίς αυτό να αγνοούνταν στους Ρώσους κλασικούς του 19ου αιώνα. Μέσα στο ρεαλιστικό περιβάλλον παίζει μια ρομαντική ψυχή που μονομαχεί για την αγαπημένη του, κινείται εκτός πλαισίων, ταξιδεύει και ψάχνεται.

ΑΝΑΜΕΣΑ σε άλλα έργα του Nabokov, που έχουμε διαβάσει, όπως “Η άμυνα του Λούζιν”, η “Δόξα” είναι απ’ τα ατελέστερά του.

Πάπισσα Ιωάννα