Brit Bennett, “Οι μητέρες”

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ -5. Μια σχέση που οδηγεί σε έκτρωση. Όλα κύλησαν ήρεμα. Αλλά ο σεισμός που προκλήθηκε στο νεαρό ζευγάρι, στους συγγενείς, στον περίγυρο, προκαλεί μικρά τσουνάμι, όχι εντάσεις, αλλά υπόγεια ρεύματα που προξενούν δίνες.

Brit Bennett “The Mothers” 2016 “Οι μητέρες” μετ. Α. Μαραγκάκη εκδόσεις Πόλις -2019

Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):

Τα εκδοτικά λαγωνικά που ψάχνουν συχνά φέρνουν στην Ελλάδα φρέσκο κρέας, νέες πέννες, άφθαρτα από τα media ονόματα. Και συχνά είναι αποκαλύψεις που δεν πρέπει να χάσεις.

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):

Το σημείο που με έπεισε ότι το μυθιστόρημα δεν είναι απλώς μια κοινωνική ούτε μια ψυχολογική ανάδειξη μιας γειτονιάς μαύρων στην California βρίσκεται στο ένα τρίτο του έργου.

Ως τότε διάβαζα μια αργή –όσο έπρεπε- αφήγηση, μια ματιά στην περίπτωση της 17χρονης αφροαμερικανίδας Nadia Turner, που έχασε τη μητέρα της, η οποία αυτοκτόνησε, και μεγάλωνε με τον πεζοναύτη πατέρα της. Το περιβάλλον είναι θρησκευόμενο, αν και η ίδια, με όλη την ορμή της νιότης, σπάει καλούπια και ζει πιο …έκλυτα. Μένει μάλιστα έγκυος με τον Luke, τον γιο του πάστορα, αλλά αποφασίζει να ρίξει το παιδί, σε μια πράξη που συνέβαλαν η οικογένεια του φίλου της και ο ίδιος, ο οποίος όμως έμεινε ενοχικά έξω απ’ όλο αυτό. Ενοχές όμως είχε και ο πάστορας…

Το κρίσιμο λοιπόν σημείο ορίζεται από δύο συντεταγμένες. Από τη μία η Χ είναι η ταυτότητα των Μητέρων, οι οποίες είναι ηλικιωμένες γυναίκες της τοπικής εκκλησίας, με ονόματα όπως Betty, Flora κ.ο.κ., που παίζουν το ρόλο της μητέρας για όποια ψυχή επιθυμεί μια στήριξη και μια αγκαλιά. Είναι ηθικά άτομα, που χαίρουν εκτίμησης, και αναλαμβάνουν να καθοδηγήσουν τις νεαρότερες κυρίως στα θέματα της οικογένειας, των παιδιών κ.ο.κ. Αυτές όμως συνάμα είναι και οι αφηγήτριες (ή τουλάχιστον μία απ’ αυτές), από την οπτική των οποίων μαθαίνουμε όσα γίνονται, άρα κι από τη χριστιανική τους ματιά. Κι εκεί η Χ συναντά την Ψ: οι πράξεις της Nadia, ο απείθαρχος και άσωτος βίος του Luke, η ενοχή του πάστορα Sheppard, η ομοφυλοφιλία της αδελφής της Aubrey, της φίλης της Nadia, ο αλκοολισμός μερικών ενοριτών…

Η συντηρητική κοινωνία έχει να επιδείξει πολλές “αμαρτίες”, τις οποίες οι μητέρες εξιστορούν αλλά δεν καταδικάζουν ανοικτά, παρουσιάζουν με ουδετερότητα και με επικριτικό ύφος, χωρίς να στρέφονται ευθέως εναντίον των “αμαρτωλών”. Ναι, κάνουν γενικές ηθικές κρίσεις, αλλά δεν καταφέρονται εναντίον συγκεκριμένων προσώπων. Γι’ αυτό, παρόλο που ο Reni Eddo-Logde στην εφημερίδα “The Guardian” μιλά σωστά για τον ρόλο τους ως Χορού της τραγωδίας, θεωρεί ότι μιλάνε “μονίμως με επικριτική διάθεση”. Θα έλεγα ότι μάλλον στιγματίζουν τη ζωή αλλά δεν μιλάνε για πρόσωπα με καταγγελτικό τρόπο.

Αντιγράφω ένα απ’ τα πιο αντιπροσωπευτικά κομμάτια: “Ήμασταν νέες κάποτε, που σημαίνει πως όλες αγαπήσαμε ένα χαμένο κορμί. Δεν υπάρχει ευγενικός τρόπος να το περιγράψεις αυτό. Δυο λογιών άνδρες υπάρχουν στον κόσμο: τα χαμένα κορμιά και οι άλλοι. Ζήσαμε σε διάφορα μέρη όταν ήμασταν νέες. Δουλέψαμε στα μπαμπακοχώραφα της Λουιζιάνας, με το πουκάμισο να κολλάει στην πλάτη μας απ’ την υγρασία. Ξεπαγιάσαμε μέσα σε κρύες κουζίνες, ετοιμάζοντας το φαγητό που θα ’παιρναν μαζί τους οι πατεράδες μας το πρωί, φεύγοντας για τα εργοστάσια της Ford. Σταθήκαμε στα χιονισμένα πεζοδρόμια του Χάρλεμ… Πριν γίνουμε σύζυγοι και μητέρες, ήμασταν κι εμείς νέες και αγαπήσαμε κάτι χαμένα κορμιά. Παλιότερα ήταν πολύ πιο εύκολο ν’ αναγνωρίσεις ένα χαμένο κορμί. Συχνάζανε στα μπιλιαρδάδικα και στα juke joints, στα παράνομα μπαρ και στα rent parties…”

Αυτές οι δύο συντεταγμένες διασταυρώνονται κι είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς οι ηθικές μητέρες θα αφηγηθούν και θα τοποθετηθούν απέναντι στα ανήθικα συμπτώματα της κοινωνίας τους. Η ιστορία των δύο εραστών συνεχίζεται με παράλληλες πορείες, καθώς μόλις αμυδρά διασταυρώνονται τα πεπρωμένα τους. Η Nadia σπουδάζει και τα φτιάχνει με τον Sandy, ενώ ο Luke ψευτοδουλεύει ώσπου του σπάνε τα πόδια και περνά μήνες σε κέντρο αποθεραπείας. Το παρελθόν και η κοινή τους μοίρα δεν τους έχει όμως ξεχάσει, αφού το θυμούνται πού και πού με αμφίθυμα αισθήματα. Ώσπου η Nadia μαθαίνει ότι ο Luke παντρεύεται την καλύτερή της φίλη την Aubrey… !!!

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):

Με κέντρο το ζευγάρι Nadia και Luke, που έσπασε κι άφησε απόνερα, απλώνονται κύκλοι ταραγμένοι. Το κείμενο διαβάζεται με τη δική του λογική, μια λογική δυνατή να το κρατήσει μέχρι τέλους, χωρίς ανατροπές αλλά με μικρές καμπές που ενισχύουν το πλάνο. Ωστόσο, ο βασικός ρόλος των Μητέρων, που θα περίμενε κανείς να μην είναι απλώς αυτός του σχολιάζοντος Χορού, αλλά κάτι πιο έντονο στη δραματική και αφηγηματική πράξη, δεν ικανοποιεί.

Δυνατή γραφή, ειδικά για μια εικοσιεξάχρονη… Μεστό κείμενο, ώριμο.

> Η Μπριτ Μπένετ γεννήθηκε το 1990 στο Oceanside της Νότιας Καλιφόρνιας. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν, όπου και βραβεύτηκε με το Hopwood Award in Graduate Short Fiction, καθώς επίσης και το Hurston/Wright Award for College Writers. To 2014 προσείλκυσε το έντονο ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού με το δοκίμιό της "I Don't Know What to Do With Good White People", το οποίο έχει θέμα τη βία κατά των μαύρων. Κείμενά της έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στα περιοδικά "The New Yorker", "The New York Times Magazine", "The Paris Review", "Jezebel", κλπ. Το μυθιστόρημα "The Mothers" ("Οι μητέρες", 2016) είναι το πρώτο της βιβλίο. Σημείωσε μεγάλη εκδοτική επιτυχία στις ΗΠΑ, εξαιρετικές κριτικές στα περιοδικά "Booklist", "Library Journal" και "Publishers Weekly" και περιλήφθηκε στον κατάλογο best seller της εφημερίδας "The New York Times". Ανακηρύχθηκε Βιβλίο της Χρονιάς από το National Public Radio και τα περιοδικά "Entertainment Weekly" και "Vogue" και καλύτερο βιβλίο ξένου πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα από το γαλλικό περιοδικό "Lire" (2017)· η συγγραφέας του συμπεριλήφθηκε, τέλος, στον κατάλογο του National Book Foundation με τους πέντε καλύτερους μυθιστοριογράφους κάτω των τριάντα πέντε ετών ("5 Under 35"). Το 2017 ανακοινώθηκε ότι ο παραγωγός Kerry Washington ανέλαβε τη μεταφορά του μυθιστορήματος στον κινηματογράφο για λογαριασμό της εταιρείας Warner Bros.

Πάπισσα Ιωάννα