Ελένη Γιαννάτου, “Κύριος Πηνελόπη”

Ένα λεκτικό υφαντό, από μια ανυπόμονη Πηνελόπη, είναι νοήμον ή όχι; Γράφεται για να περάσει ένα μήνυμα ή για να είναι το ίδιο το μήνυμα της ξομπλιαστής ύπαρξής μας;

Ελένη Γιαννάτου “Κύριος Πηνελόπη” εκδόσεις Κίχλη -2018

Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):

Σκηνή:

Μου δίνει το βιβλίο ο Πατριάρχης Φώτιος μ’ ένα αμφιλεγόμενο χαμόγελο. Το κάνει συχνά κι εγώ απλώς συγκατανεύω.

Το επόμενο βράδυ τον παίρνω τηλέφωνο.

-Γιατί μου το ’δωσες;

-Διάβασα τέσσερα κεφάλαια και στάθηκα. Είπα να το δει η Ιωάννα.

-Γιατί;

-Ως γυναίκα θα ’πιανες ό,τι δεν βλέπω εγώ. Το style αλλά και…

-Και;

-Είναι διηγήματα ή μυθιστόρημα; Καθένα απ’ αυτά διαβάζεται αυτόνομα ή ως μπίλιες μπιλιάρδου;

-…

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):

Όπως καταλάβατε, αμηχανία. Οκτώ ενότητες που δεν επικοινωνούν, αλλά συνάμα συνδέονται με μια αόρατη γραμμή που τις διαπερνά. Η λύση για το τι είναι ίσως βρίσκεται στη σελίδα 97. Είναι ένα λογοτεχνικό μοντάζ:

“Είχε γράψει ένα μυθιστόρημα, μοντάροντας διάφορα κείμενα από λογοτεχνικά κι επιστημονικά βιβλία, από θεατρικούς και κινηματογραφικούς διαλόγους, από άρθρα, από εγχειρίδια χρήσης, από συστατικά τροφίμων… «ένα μυθιστόρημα-ύμνο στις παρεμβολές και στα ραδιοφωνικά παράσιτα»”.

Αν το καλοσκεφτούμε είναι ένα παλίμψηστο που ενσωματώνει στις μικρές ιστορίες οι οποίες συνδέονται αόριστα λογοτεχνικά κείμενα, κινηματογραφικά films, ζωγράφους, στίχους από τραγούδια, θεατρικά έργα… κι όλα αυτά σε 8 ιστορίες που ψάχνουν να βρουν το νόημα πίσω από τις λέξεις. Ο γείτονας διερευνά την προσωπικότητα του ποιητή, που ζει δίπλα του, ένας καθηγητής στην Κεφαλονιά συγχρωτίζεται με τον παράξενο ζωγράφο Χάρη Ντεσπεράτο, μια καθηγήτρια από την ΑΣΚΤ περιηγείται με τον συνάδελφο στο σχολείο Θωμά, μια άνεργη φιλόλογος, μια τριαντάχρονη πέφτει σε γκρεμό και σκέφτεται έναν καθηγητή, ο άνεργος θείος παίζει με το παιχνίδι του ανιψιού του… Βγάζετε άκρη για τις σχέσεις των προσώπων και των πραγμάτων;

Το αφήγημα είναι ένα δείγμα “Ντοντοϊσμού”. Μια παιγνιώδης κατασκευή συρραφών και παραπομπών. Ένα γεμάτο χιούμορ και παρωδία κείμενο με απρόσμενες συνάψεις και γελοιογραφικά αποδομένες καταστάσεις. Μια κουρελού με ποικίλα νήματα και κουρέλια, ραμμένα μ’ έναν ανατρεπτικό τρόπο. Όλα χωράνε κι όλα αποκλείονται. Ένα χωνευτήρι ιδεών και καρικατουρών που παίζει με τη συγγραφή και με την ανάγνωση.

Η ομηρική Πηνελόπη αποκαθηλώνεται, καθώς δεν μένει πιστή. Η νέα εκδοχή είναι ότι έδιωξε η ίδια τον Οδυσσέα, αφού αυτός δεν μπορούσε να αντέξει τη συνεχή της ενασχόληση με τον αργαλειό. Έτσι αναδεικνύεται σε προστάτιδα των συγγραφέων. Κι αυτοί όλη μέρα (ή νύχτα) ράβουν και ξηλώνουν, γράφουν και σβήνουν σε μια ατέρμονη αναμονή. Περιμένουν τον Godot, τους βαρβάρους ή απλώς την έμπνευση. Συρράπτουν συχνά ετερόκλητα ράκη, συνδέουν ανόμοια κομμάτια υφάσματος, φτιάχνουν ευφάνταστα υφαντά που δεν έχουν νόημα. Νόημα είναι η ίδια η ύφανση. Η ίδια η διαδικασία της γραφής είναι μια ανακύκλωση, μια ευτράπελη χωματερή, απ’ όπου όλα μπορούν να ξαναβγούν με άλλη μορφή.

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):

Κατανοητό το λεκτικό παιχνίδι. Αλλά κάπου χάθηκα και κάπου έχασα το νόημα. Αυτές οι αυτοαναφορικές κατασκευές μερικές φορές είναι τόσο ομφαλοσκοπικές που με αφήνουν στο περιθώριο. Κάπου οι ατάκες φαίνονται ρηχές και σχετικά εξυπνακίστικες, κάπου η όλη σύλληψη πάσχει από την ίδια της τη φύση.

> Η Ελένη Γιαννάτου γεννήθηκε το 1979 στον Πειραιά. Σπούδασε Θεατρολογία και Κλασική Φιλολογία στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται. Ο "Κύριος Πηνελόπη" είναι το πρώτο της βιβλίο.

Πάπισσα Ιωάννα