Νίκος Παναγιωτόπουλος, “Το ημερολόγιο ενός εξωγήινου”

Η παιδική φαντασία σαν άλλος Don Quixote συχνά σκιαμαχεί. Αλλά αυτή η σκιαμαχία είναι τελικά πολύ ερεθιστική για τη λογοτεχνία. Την τροφοδοτεί με νέες οπτικές και την εμπλουτίζει με κωμικοτραγικά όπλα.

Νίκος Παναγιωτόπουλος “Το ημερολόγιο ενός εξωγήινου” εκδόσεις Μεταίχμιο -2017

Μια ιστορία αλήθειας και κλείνει το τραύμα (MC Yinka):

Τελικά δεν είναι ένα καινούργιο βιβλίο. Αλλά μια αναθεώρηση του μυθιστορήματος “Ο Ζίγκι απ’ τον Μάρφαν” που είχε κυκλοφορήσει το 1998. Όμως δεν με πειράζει, αφού δεν είχα διαβάσει τότε το έργο. Και τώρα βουτάω σύγκορμη σ’ ένα διασκεδαστικό, αν μη τι άλλο, βιβλίο.

Τα κακά τα κείμενα / Τη δική μου τη φθορά / Τα ψευτοπαλίκαρα (MC Yinka):

Ο Παναγιωτόπουλος επιχειρεί να βάλει στο ίδιο πλαίσιο τη φαντασία και τον παραλογισμό του κόσμου μας. Κι επειδή αυτά τα δύο είναι αντίθετα, δημιουργείται ένα πεδίο χιουμοριστικής παραμόρφωσης και δραματικής αντίθεσης. Επειδή ο κόσμος μας είναι αφύσικος, ο αφηγητής πιστεύει ότι δεν κατάγεται από αυτόν τον κόσμο, αλλά είναι εξωγήινος.

Αφηγητής είναι ο μικρός δωδεκαετής, που στην αρχή δεν έχει όνομα, αλλά σταδιακά ονομάζεται Zighi. Διάφορα εξωτερικά χαρακτηριστικά του, αλλά κυρίως η ασυμβατότητα με τους γονείς και το περιβάλλον του, τον έχουν πείσει ότι κατάγεται απ’ τον πλανήτη Marfan. Στόχος του να βρει το διαστημόπλοιο που θάρθει να τον πάρει πίσω. Ώς τότε νομίζει ότι όσα περισσότερα μαθαίνει τόσο πιο γρήγορα θα γεμίσει το κεφάλι του και θα ξεχάσει, ελλείψει χώρου, την εξωγήινη καταγωγή του. Έτσι, αφενός δεν διαβάζει για το σχολείο, ώστε να μην γεμίσει ο σκληρός δίσκος του εγκεφάλου του. Αφετέρου, γράφει ημερολόγιο ώστε να μην λησμονήσει την προέλευσή του.

Ο μικρός είναι ένας Don Quixote. Όχι τόσο επειδή μάχεται ανεμόμυλους και φαντάσματα του μυαλού του. Κυρίως όμως επειδή επηρεάζεται απ’ όσα του λένε κι όσα διαβάζει, με αποτέλεσμα να ζει στο δικό του σενάριο. Ο Salinger και η εξαφάνισή του, αλλά και ο Tom Robins που θεωρεί τους κοκκινομάλληδες εξωγήινους απ’ τον πλανήτη Άργκον τον επηρέασαν σφόδρα. Κι έπειτα ταινίες με εξωγήινους, όπως η “Μέρα ανεξαρτησίας”. Και κυρίως τα κόμικς που δίνουν ονόματα στους χαρακτήρες, όπως Thorn τον πατέρα του Zighi, η Reina και άλλοι που παίρνουν καρτουνίστικες διαστάσεις.

Έτσι, μετατρέπει τα κείμενα, προφορικά και γραπτά, σε ένα θεατρικό έργο που το ζει και το πιστεύει. Είναι ένας Don Quixote που ιδεαλιστικά σκεπτόμενος έχει μπαίνει ολόκληρος στο σενάριο και μάχεται να φέρει εις πέρας την προσωπική του αποστολή. Φυσικά διαφέρει καθώς δεν θέλει να σώσει τον κόσμο. Dulcinea πάντως υπάρχει και είναι η διπλανή του στο σχολείο, η Ramona.

Η παιδική φαντασία έρχεται να αναστρέψει την κακοφτιαγμένη καθημερινότητα και να την δει ως άλλου πλανήτη πραγματικότητα. Έρχεται να μεταφράσει τον κόσμο στη δική του γλώσσα, γεμάτη humor, αντιφάσεις, δεκτικότητα σε ποικίλες εξηγήσεις, δυσπιστία απέναντι στους μεγάλους, απορία, αλλά και παιδικό πείσμα, μαχητικότητα, δυναμισμό. Κι ακόμα περισσότερο η έξυπνη οπτική γωνία του Zighi δίνει το κάτι άλλο στο κείμενο: αφενός η παιδική ματιά που εκ προοιμίου δεν έχει ακόμα συλλάβει την πραγματικότητα όπως οι μεγάλοι· αφετέρου η εξωγήινη φύση του γίνεται πρίσμα που διηθεί την πραγματικότητα, ακόμα πιο ψευδαισθητικά. Με αποτέλεσμα αυτή να αποδίδεται με λοξό τρόπο, αλλόκοτους συλλογισμούς, εντελώς αληθοφανείς στο μυαλό του, ισχύ ερμηνείας στις ενδείξεις που ο μικρός συγκεντρώνει. Αυτή η διπλή ματιά, ενιαία στην αφήγηση, είναι κάτι καινούριο στην πεζογραφία μας, που αποδίδει a lot.

Το μυαλό μου ν’ ανοίξει να δώσει τροφή στην πένα (MC Yinka):

Απολαυστικό ανάγνωσμα. Ευτράπελο όσο και ερεθιστικό. Με ένα τέλος δραματικό, αλλά φυσικό. Ο Παναγιωτόπουλος ανοίγει μια νέα οπτική, μια νέα εικόνα του κόσμου.

> Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος γεννήθηκε στις 15.4.1963 στο Χαλάνδρι, όπου και μεγάλωσε. Σπούδασε τεχνολόγος μηχανικός, ενώ παράλληλα ασχολήθηκε με το θέατρο. Εργάστηκε ως καλλιτεχνικός συντάκτης (από το 1989 έως το 1992) σε εφημερίδες, περιοδικά και την τηλεόραση. Τα τελευταία χρόνια, εκτός από την πεζογραφία, ασχολείται επαγγελματικά με το σενάριο. Έχει γράψει σενάρια για τηλεοπτικές σειρές, ενώ από το 1995 ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με τον κινηματογράφο. Έχει γράψει δέκα σενάρια για ταινίες μεγάλου μήκους -ανάμεσά τους οι "Απόντες" (1996), ο "Βασιλιάς" (2002) και η "Αγρύπνια" (2005), όλες σε σκηνοθεσία Νίκου Γραμματικού, οι "Ώρες κοινής ησυχίας" (2006), σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάκου, κ.ά. Για μια απ' αυτές, τους "Απόντες", τιμήθηκε με το βραβείο σεναρίου στο 37ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης το 1996. Ενεργό μέλος της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδας, διδάσκει σενάριο σε σεμινάρια και σε προγράμματα σπουδών κινηματογράφου. Ποιήματα και διηγήματά του έχουν διακριθεί σε διαγωνισμούς, ενώ το πρώτο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων "Η ενοχή των υλικών" (Πόλις, 1997), τιμήθηκε με το Βραβείο Μαρίας Ράλλη για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα: "Ο Ζίγκι απ' τον Μάρφαν" (Πόλις, 1998, κυκλοφορεί και στα ιταλικά από τις εκδόσεις Crocetti), "Το γονίδιο της αμφιβολίας" (Πόλις, 1999, β΄ εκδ. Μεταίχμιο, 2012, κυκλοφορεί σε επτά γλώσσες -στα γερμανικά από τις εκδ. Reclam, στα γαλλικά από τις εκδ. Gallimard, στα ιταλικά από τις εκδ. Ponte Alle Grazie, στα σλοβενικά, στα κινέζικα κ.ά), "Αγιογραφία" (Πόλις, 2003, κυκλοφορεί στα γερμανικά από τις εκδ. Reclam και στα γαλλικά από τις εκδ. Gallimard) και "Τα παιδιά του Κάιν" (Μεταίχμιο, 2011, βραβείο Μυθιστορήματος Ιδρύματος Πέτρου Χάρη Ακαδημίας Αθηνών, 2012).

(In2life, 21/11/2017)      

Πάπισσα Ιωάννα