Σκέφτομαι πόσα ελληνικά λογοτεχνικά βιβλία έχουν κάπως συζητηθεί τη σεζόν που διανύουμε -από τον περασμένο Σεπτέμβριο δηλαδή- και το μόνο που ίσως μου έρχεται στο νου είναι το 'Ωστικό Κύμα' του Δαβέτα. Αλλά και γενικά διακρίνω μια κούραση, από τις καταχωρίσεις παραπλεύρως των βιβλιομπλόγκερ που είναι όλο και πιο αραιές και όλο και περισσότερο 'αυτοβιογραφικές', πέραν του βιβλιοσχολιασμού δηλαδή, μέχρι και εσάς, Πατριάρχη, που έχετε εμφανώς 'αραιώσει' τις δημοσιεύσεις σας. Για να μην πω για το απειλούμενο κλείσιμο του ΔΟΛ, που αν συμβεί τελικά, θα εξαφανίσει μερικές από τις τελευταίες σελίδες βιβλιοκριτικής του mainstream ελληνικού Τύπου (θα απομείνουν μόνο οι σελίδες της Καθημερινής και της Εφημερίδας των Συντακτών).
Τι να συμπεράνουμε απ' όλα αυτά; (Ίσως το μόνο παρήγορο είναι ότι οι μεταφρασμένοι τίτλοι δείχνουν ακόμα να ανθίστανται - και αριθμητικώς αλλά και από πλευράς σχολίων που προκαλούν). Είναι θέμα συγκυριακό-τυχαίο; Είναι κοινωνικοοικονομικό; Είναι θέμα δημιουργικής κάμψης των συγγραφέων ή της περιρρέουσας μελαγχολίας; Είναι όλα τα παραπάνω;
Συγγνώμη αν σας κούρασα.
Αντί για το προκαθορισμένο ποστ, αποφάσισα να αναρτήσω το τελευταίο σχόλιο στην προηγούμενη ανάρτηση, σχόλιο που έχει μεγάλο ενδιαφέρον και θίγει ένα ζήτημα της εποχής. Το θέτω προς συζήτηση, συζήτηση που θα δείξει πόσο δίκιο έχει ο Anonymous φίλος-μας (θα προτιμούσα πάντα ένα όνομα/ψευδώνυμο) και πόσο ισχύει αυτή-του η απαισιόδοξη θέση.
Διά την αντιγραφήν
Πατριάρχης Φώτιος
25 comments:
Για τη γενικότερη πτώση της βιβλιοπαραγωγής, δεν έχω σαφή γνώμη:
δεν την είχα παρατηρήσει
και δεν είχα δει έντονη έλλειψη κριτικών και παρουσιάσεων.
Μπορεί όμως και να έχεις δίκιο.
Εγώ τώρα, έχω "αραιώσει", όπως γράφεις, τις αναρτήσεις-μου,
επειδή δεν υπάρχει ανταπόκριση για συζήτηση και διάλογο
πάνω στα θέματα λογοτεχνίας.
Μάλλον το μέσο, το μπλογκ, έχει υποστεί καθίζηση,
μάλλον τα social media έχουν υπερφαλαγγίσει το "αργό" ιστολόγιο.
Ευχαριστώ για την έγνοια
Περιμένω να ακούσω γενικότερα τη γνώμη και των άλλων.
Π.Φ.
Καλησπέρα,
Θα έλεγα ότι στο διαρκώς μεταβαλλόμενο πεδίο της βιβλιοκριτικής, όντως διακρίνε-ται μια κόπωση. Εκτός από τους ιστότοπους που καταπιάνονται συντονισμένα και με συνέπεια με ότι καινούργιο «ανθίσει» στην εγχώρια λογοτεχνική παραγωγή, και δεν είναι λίγοι, παρατηρείται μια συγκυριακή αποδυνάμωση του περιστασιακού βι-βλιοσχολιασμού.
Έχω την αίσθηση ότι δεν έχει να κάνει με κάμψη της συγγραφικής δημιουργικότη-τας. Παραδείγματα όπως εκείνο που ανέφερες («Ωστικό κύμα» του Δαββέτα) αλλά και πολλά ακόμη, όπως οι «17 Ώρες» του Μαρτινίδη, οι «Χάντρες από κεχριμπάρι» του Αντωνίου, το «Γκιακ» του Παπαμάρκου, τα «Αυτόματα» του Πετρούλη, το «Μάρμαρα στη μέση» του Νόλλα, δείχνουν ότι το ηθικό των Ελλήνων συγγραφέων δεν κάμπτεται. Υποθέτω ότι ο δημιουργικός οίστρος δεν αποδυναμώνεται απ’ τη με-λαγχολία˙ ενδεχομένως το αντίθετο.
Νομίζω ότι το φαινόμενο που περιγράφεται, αφορά περισσότερο την κρίση που διέρχεται ο Τύπος, και λιγότερο οι εκδότες βιβλίων και οι συγγραφείς (όχι ότι αυτοί είναι και στα καλύτερά τους).
Ο κλυδωνισμός ή το κλείσιμο των λεγόμενων 'σοβαρών' εφημερίδων (αλλά και περιοδικών, όπως το Διαβάζω παλιότερα) έχει οδηγήσει στην υποβάθμιση της παραδοσιακής λογοτεχνικής κριτικής, αφού αυτή πάντα αποτελούσε τμήμα της κλασικής αρθρογραφίας. Η απαξίωση των εφημερίδων οδηγεί στη μείωση των σελίδων βιβλίου και στην αχρήστευση των κάποτε κραταιών κριτικών λογοτεχνίας. Άλλοι οδηγούνται σε πρόωρη απόσυρση (Κοτζιά, Κούρτοβικ) άλλοι ακόμα και σε φυσική εξόντωση (Θεοδοσοπούλου).
Δυστυχώς έτσι γίνεται σε μια χώρα με ελάχιστη θεσμική μνήμη και ρηχές παραδόσεις (φανταστείτε πχ να έκλειναν οι NYT και να έμενε άνεργη η Μιτσίκο Κακουτάνι στις ΗΠΑ). Από την άλλη, ωστόσο, οι παρουσιάσεις σε χώρους και κοινωνικά δίκτυα ανθούν, όπως και οι παραφυάδες αυτών (δεκάδες κριτικές με αστεράκια σε σάιτ όπως το Goodreads, όπου, όσοι είναι δραστήριοι στην αρένα του facebook, ανταμείβονται με τα κομπλιμέντα των διαδικτυακών τους φίλων). Άλλοι θα το έλεγαν και εκδημοκρατισμό - σίγουρα όμως είναι μια αλλαγή παραδείγματος (paradigm change).
Ενδιαφέρουσα συζήτηση. Μου άρεσε η αναφορά στην αλλαγή παραδείγματος, ίσως είναι κι έτσι. Δεν ξέρω βέβαια αν η επικοινωνία π.χ. μέσω Facebook αντί των ιστολογίων συμβάλλει περισσότερο στον εκδημοκρατισμό της ή μάλλον στο "ξεχείλωμα" της πληροφόρησης. Αλλά είναι μεγάλη κουβέντα και ανήκω σε αυτούς/αυτές που δεν έχουν πειστεί για την αναγκαιότητα της επικοινωνίας μέσω Facebook (ίσως να με έχουν επηρεάσει και οι παρατηρήσεις του Nicholas Christakis στο Networked - Συνδεδεμένοι;).
Στα ιστολόγια ίσως να υπάρχει κάποια κόπωση, η αλήθεια είναι ότι χρειάζεται αρκετή δουλειά και όταν γράφονται από απλούς ερασιτέχνες δεν υπάρχει πάντα αυτή η δυνατότητα. Υπάρχει όμως νομίζω κι ένας προβληματισμός για την αναγκαιότητα αυτής της δημοσιοποίησης (από τους ερασιτέχνες ιστολόγους εννοώ), μήπως είναι φλυαρία κτλ. Δεν είναι δηλαδή απαραίτητα κριτήριο αν διαβάζει ο κόσμος.
Βέβαια, μας λείπουν πράγματι οι πένες των "κανονικών κριτικών" που αναφέρθηκαν (εμένα μου λείπει πολύ η πένα της Θεοδοσοπούλου την οποία παρακολουθούσα ανελλιπώς), εκτιμώ και άλλους φυσικά. Όντως η κρίση στον Τύπο επηρεάζει και τον τομέα της βιβλιοπαρουσίασης, και αυτό έχει αρχίσει εδώ και χρόνια, θυμόμαστε την εξέλιξη των σχετικών σελίδων στις εφημερίδες (π.χ. Βιβλιοθήκη, Βιβλιοδρόμιο) οι οποίες βέβαια επέδρασαν και στην τύχη των βιβλιοπαρουσιαστών. Η αλλαγή παραδείγματος είχε ξεκινήσει εδώ και χρόνια φοβάμαι...
Επειδή μάλλον ξεστράτισα, κι επειδή το θέμα είναι η εγχώρια λογοτεχνική παραγωγή, θα έλεγα ότι ίσως δεν υπάρχουν μεγάλα έργα που συζητούνται πολύ, αν και η συζήτηση αυτή νομίζω πως έχει να κάνει κάποιες φορές και με παράγοντες δημοσίων σχέσεων (άσχημο αυτό). Θα έλεγα ότι πέραν των ονομάτων που αναφέρθηκαν, υπάρχουν και άλλα, Ακρίβος, Γιαννακάκη, Μακριδάκης, Δημητρακάκη, Οικονόμου, Σκαλίδη, Μπογιάνου, και άλλοι.Έχουν εμφανιστεί αρκετά νέα ονόματα απ΄όπου περιμένουμε ποιος ή ποια θα δώσει το έργο που θα ξεχωρίσει.
Είπα πολλά και ίσως ασύνδετα, συμπαθάτε με...
Καλησπέρα σε όλους.
Μια σκέψη για τροφή συζήτησης: η ποιοτική διαφορά μεταξύ της παραδοσιακής κριτικής και της παρουσίασης στο φέισμπουκ ή άλλα σόσιαλ μίντια, είναι ότι η πρώτη γίνεται προγραμματικά από θέση επόπτη-παρατηρητή, ενώ η δεύτερη συχνότατα από θέση άμεσα ή έμμεσα ενδιαφερόμενου. Σκεφτείτε μόνο πόσοι από τους διακινούντες βιβλιοφιλικές πληροφορίες είναι εκδότες/βιβλιοπώλες/συγγραφείς/ποιητές και πόσα σχόλια γίνονται υπό μορφή φιλοφρόνησης/αβρότητας/διαφήμισης. Το γεγονός αυτό οδηγεί ενδεχομένως σε θόρυβο ή ντόρο γύρω από μεμονωμένα βιβλία, αλλά όχι σε πνευματική ζύμωση και θεωρητικό αναστοχασμό για την πορεία της λογοτεχνίας γενικότερα.
Η κυρία Έρση το θέτει καλά.
Έχουμε αλλαγή παραδείγματος από τον κλασικό Τύπο
είτε στον ψηφιακό με επίσημες πάλι κριτικές,
είτε στα ποικίλα είδη απλών ανθρώπων (ερασιτεχνών εννοώ)
ή και εκ θέσεως μέσα στο βιβλίο που προσπαθούν να προβάλλουν βιβλιαπόψεις.
Βιβλία δόξα τω Θεώ βγαίνουν,
αλλά η συζήτηση -επιμένω- γι' αυτά είναι περιορισμένη, καθώς απλώνεται σε ποικίλες κατευθύνσεις και δεν συνδέει το βιβλίο με την εξωτερική πραγματικότητα.
Καλημέρα, κόσμε.
Π.Φ.
Χωρίς αμφιβολία βρισκόμαστε σε μια χρονική στιγμή αλλαγής παραδείγματος, όσον αφορά τη γνωριμία του αναγνώστη με το βιβλίο. Και, εν πολλοίς, τούτη η διεπαφή διέπεται από κάποιου είδους post truth - ή άλλως μετα αλήθειας -,(με μια ευρύτερη έννοια του όρου). Αυτό που ήθελα να επισημάνω ωστόσο, είναι ότι η πλειονότητα των φιλαναγνωστών, κατά τη γνώμη μου, διαθέτει αξιόλογο κριτήριο για να διαχειριστεί ορθά, αυτήν τη θάλασσα πληροφοριών, πράγμα που αποδεικνύται και από την καταγεγραμμένη εικόνα απορρόφησης νέων αλλά και παλαιότερων τίτλων. Κατά τ' άλλα, πιστεύω πως τα μπλογκς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο. Η γόνιμη και ανιδιοτελής βιβλιοπαρουσίαση (που ως επί τω πλείστον συναντιέται σ' αυτά) έστω και αν δεν συνοδεύεται από πλήθος σχολίων, απόψεων ή συμμετοχών, συντελεί σε μεγάλο βαθμό στη διάδοση μιας εξαιρετικής - ή τουλάχιστον ενδιαφέρουσας - λογοτεχνικής ιδέας. Ίσως για τον λόγο ότι είναι πειστικότερη, ίσως γιατί είναι εμφανώς πιο καταρτισμένη. Πιστεύω πως η άποψη του Πατριάρχη είναι λίγο απαισιόδοξη, ωστόσο η συνεισφορά του στον χώρο, ανεκτίμητη.
Anonyme,
αυτό με την post-truth δεν κατάλαβα πώς κολλάει στη συζήτηση.
Αυτή η θάλασσα πληροφοριών δεν ενοχλεί, γιατί όντως οι ψαγμένοι βιβλιόφιλοι μπορούν να διυλίζουν ή τουλάχιστον ψάχνουν λίγο περισσότερο το χάος.
Το θέμα, κατ' εμέ, είναι ότι δεν διασταυρώνονται όλες αυτές οι ετερόκλιτες πορείες σε μερικά σημεία πυρός, όπου θα συζητηθεί, όπως λέει ο πρώτος ανώνυμος, το χ βιβλίο ή η ψ τάση.
Όσο για μένα, πέρα από την προσωπική ανάγκη, δεν ξέρω αν αξίζει να μιλάω, ενώ οι συν-μπλόγκερ απλώς μονολογούν ή συζητάνε, αν φαντάζομαι καλά, στα κοινωνικά μέσα, και οι αναγνώστες-μου δεν ανοίγουν διάλογο σε ένα πεδίο σύν-σκεψης.
Σ' ευχαριστώ πάντως για το επαινετικό κλείσιμο του σχολίου-σου.
Π.Φ.
Παρακολούθησα όλη τη συζήτηση και την ανταλλαγή απόψεων, αλλά δεν ξέρω τι να πω. Στο μικρόκοσμο της Κύπρου σπάνια υπήρξε θέμα σοβαρής και αξιόλογης κριτικής, αν εξαιρέσουμε τις βιβλιοπαρουσιάσεις. Προσωπικά, αγαπητέ Πατριάρχη, ξέρεις ότι διατηρώ αυτό το μπλογκ εδώ και δέκα χρόνια. Αγαπώ το διάβασμα, αγαπώ το καλό βιβλίο κι αν έχω ή δεν έχω σχόλια (που πραγματικά λιγόστεψαν σε σχέση με την αρχική εμφάνιση των μπλογκς) έπαψε πια να με ενδιαφέρει. Ξέρω ότι τα κείμενά μου διαβάζονται κι εγώ επίσης παρακολουθώ και διαβάζω τα κείμενα άλλων κι έχω ανακαλύψει πολλά καλά βιβλία μέσα από τα μπλογκς. Η απουσία επίσημης κριτικής δεν σημαίνει ότι ο κόσμος δεν διαβάζει πια. Να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν τα μεγάλα έργα που θα απαιτούσαν μια τέτοια κριτική, αμφισβήτηση, αντίλογο; Δεν ξέρω. Μπορεί και να 'ναι κι έτσι. Καλά βιβλία όμως υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν ανεξαρτήτως κριτικής.
Φίλη Anagnostria,
εγώ δεν μιλώ για απουσία κριτικής, αλλά διαλόγου.
Ξαναγυρίσαμε στην προ των μπλογκ εποχή όπου ο καθένας έγραφε το μακρύ-του και το κοντό-του (κείμενο εννοώ) και κανείς δεν μπορούσε να σχολιάσει.
Ναι, διαβάζουμε, γιατί όντως δεν έπαψαν να εκδίδονται καλά βιβλία,
ναι, γράφουμε (για μας, σαν ημερολόγιο αναγνώσεων),
αλλά πάψαμε να αλληλεπιδρούμε και πάψαμε να ανάγουμε ένα ποστ σε κόμβο προβληματισμού και διαξιφισμών (με τη θετική έννοια).
Εκτός αν όλα αυτά διεξάγονται πλέον στο tweeter... κι εμείς είμαστε πια παλιομοδίτες.
Την καλημέρα-μου
Π.Φ.
Τελικά, συνεχίζοντας στον προβληματισμό ή/και στο παράπονο του Πατριάρχη, θα έλεγα ότι όντως λείπει ο διάλογος, ίσως υπάρχει μια δυσκολία έκφρασης στο "χαρτί" ή και να θεωρείται χάσιμο χρόνου. Μου ήρθε να πω και απροθυμία δημόσιας έκθεσης, αλλά σκέφτηκα ότι χρησιμοποιείται και η υπογραφή του ανώνυμου, κάτι που συμβαίνει και στον παρόντα διάλογο (πράγμα που προσωπικά δεν συμφωνώ, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα, σκέφτηκα και τα διάφορα ετερώνυμα, άλλο θέμα κι αυτό). Πάντως, έμμεσα ή άμεσα βάζεις το θέμα γιατί το ιστολογείν, και απαντάς ο ίδιος από προσωπική ανάγκη, ως ημερολόγιο αναγνώσεων.
Τελικά ίσως είναι κι έτσι ή μόνο έτσι. Τα άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, facebook, twitter, δίνουν τη δυνατότητα πιο άμεσης επικοινωνίας, αλλά φοβάμαι το κύριο δεν είναι αυτό, είναι περισσότερο το σύντομο της δυνατότητας που παρέχουν, ας πούμε όταν το twitter σε εμποδίζει να λες πολλά λόγια, σε "διευκολύνει" να μην χρειαστεί να σκεφτείς και πολύ, απλά να πετάξεις την ατάκα. Άσε αυτά τα περίφημα like του Facebook (που, δυστυχώς, συχνά ευνοούνται και από συλλογικούς φορείς)!!!
Ούτε βιβλιοπτώση, ούτε βιβλιοαδιαφορία, κατά τη γνώμη μου.
Μπορεί να μην είναι πλέον "ιν" το μπλογκ για πολλούς, είναι όμως το μόνο που, με τους προβληματισμούς του και τις βιβλιοπαρουσιάσεις του, αντιστέκεται στη βιασύνη των καιρών.
Έτσι, τουλάχιστον, το βλέπω εγώ.
Καταλαβαίνω την έγνοια του Φώτιου, που είναι από τους τελευταίους εναπομείναντες πιστούς-και με συγκινεί η επιμονή του. Ωστόσο, όσο και αν ενθουσιάζομαι με κάποια ανάρτηση, δεν είμαι πάντα σε θέση να σχολιάσω. Πχ. στην ανάρτηση του Ροθ είχα να πω χίλια πράγματα για το συγγραφέα, (που μ' αρέσει κιόλας η γραφή του αλλά και πολλά βιβλία του που έχω διαβάσει), αλλά τίποτα για το συγκεκριμένο, παρά μόνο ότι είναι από καιρό στη wish list.
Συνεπώς, αν έγραφα κάτι, θα ήταν (πάλι) εκτός θέματος και όχι μέσα σ' αυτό, (το έχω ήδη κάνει αρκετές φορές), αφού οι αναγνώσεις μου συχνά δεν συμπίπτουν με εκείνες του Φώτιου.
Πάντως, είναι παρήγορο που γύρω από το βιβλίο κινείται ένας ολόκληρος κόσμος που το αγαπά και το νοιάζεται. Κι αυτό το διαπίστωσα (και) μέσα από μπλογκς, όπως το Βιβλιοκαφέ.
Ωραία συζήτηση. Θα ήθελα να προσθέσω στα ήδη ρηθέντα ότι, κατά τη γνώμη μου, για να μπορεί μια αγορά βιβλίου να χαρακτηριστεί υγιής, θα πρέπει να υπάρχουν αφενός συγγραφείς, αφετέρου ένας ικανός αριθμός αναγνωστών (κάτι που στην Ελλάδα παραμένει ζητούμενο) από τους οποίους θα προέλθει και η ανταλλαγή γνωμών και ο σχετικός 'θόρυβος' στα νέα μέσα του διαδικτύου, τα μπλογκ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Θα πρέπει να υπάρχει όμως και μια επαρκής 'θεσμική' κριτικογραφία, η οποία θα 'φυλάει τις πύλες' σχετικά με το τι είναι λογοτεχνία και τι δεν είναι, τι είναι καλό, τι είναι μέτριο, και τι σπανιότατα εξαιρετικό. Αυτή, η θεσμική κριτικογραφία, από ανθρώπους με προσόντα και αμεροληψία, είναι που παρέχει κλειδιά ερμηνείας και στοιχεία στους φιλολόγους του μέλλοντος, ώστε εκείνοι μελετώντας να συμπληρώσουν την ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Θεωρώ ότι αυτή η τελευταία, 'θεσμική' κριτικογραφία είναι που πάσχει ή αποσύρεται στις μέρες μας λόγω της κρίσης του Τύπου, γι' αυτό και το τοπίο θυμίζει όλο και περισσότερο έναν 'πολτό' χωρίς ποιοτική ιεράρχηση, γεμάτο παρουσιάσεις, καλά λόγια, διαφήμιση και συζητήσεις μεταξύ διαδικτυακών φίλων, αστεράκια του τύπου 'μ'αρέσει-δε μ'αρέσει'χωρίς μεθοδική αυστηρότητα και ξεκαθάρισμα της ήρας από το στάρι. Αυτός είναι και ο λόγος που μειώνονται πλέον οι ουσιαστικές διαφωνίες και οι έντονες συζητήσεις. Συν τοις άλλοις, η πραγματική κριτική είναι και αντιδημοφιλής στους εκδότες, μιας και όλοι φοβούνται την επιδείνωση της κρίσης και συνεπώς πριμοδοτούνται τα πανταχόθεν κομπλιμέντα.
(Μια άλλη συζήτηση, βέβαια, θα ήταν κατά πόσο η 'επίσημη' κριτικογραφία τιμούσε πάντα το ρόλο της, ή χόρευε κι εκείνη στο ρυθμό των κομπλιμέντων, αυτο-απαξιωνόμενη.)
Καλά - κακά βιβλία παράγονται, διάφοροι (πιο πολλοί ή μάλλον πιο λίγοι) τα διαβάζουν, συζητήσεις γίνονται στα κοινωνικά μέσα, στα ιστολόγια, σε λέσχες ανάγνωσης, σε παρουσιάσεις βιβλίων,
ακόμα και η "θεσμική" κριτικογραφία παλεύει από τα μέσα που έχουν μείνει ή που μετασχηματίζονται σε ψηφιακούς ιστότοπους.
Η κυρία Έρση έχει ένα δίκιο πως ίσως όλα αυτά παραμένουν ένας πολτός...
Ή, όπως το βλέπω εγώ, πρόκειται για παράλληλους μονόλογους, που αρκούνται σε likes ή σε σχόλια-ατάκες, σε μονολογικές κριτικές ή σε ανεπίδοτες αναρτήσεις στα μπλογκ.
Λείπουν ίσως τα έργα-σταθμοί (όχι τόσο)
αλλά και οι κόμβοι-σταθμοί που θα ξεσηκώσουν διαλόγους, αφιερώματα, συζητήσεις (θυμήθηκα Το Βήμα που έκανε κάποια στιγμή συν-κριτικές για το ίδιο βιβλίο από δύο διαφορετικές (και ίσως αντίθετες) οπτικές)
Καλημέρα
Π.Φ.
Νομίζω ότι έχει και δίκιο και άδικο ο ανώνυμος. Ναι πράγματι δεν υπάρχουν πια οι βιβλιοκριτικές μέσα από τις εφημερίδες και τα περιοδικά όπως παλιότερα, αλλά υπάρχουν τα βιβλιομπλόγκς και άλλα ηλεκτρονικά μέσα με απόψεις ανθρώπων που διαβάζουν και νοιάζονται για το βιβλίο (όπως αναφέρει παραπάνω η Ρόζαμουντ) και μάλιστα άδολα χωρίς να αποσκοπούν σε κάποιο κέρδος.
Παραγωγή βιβλίων υπάρχει και μάλιστα αθρόα αν κρίνουμε από τα νέα βιβλία που κυκλοφορούν και από νέους συγγραφείς (έχουν ήδη αναφερθεί ονόματα παραπάνω).
Επίσης υπάρχουν πολλές λέσχες βιβλίου σε όλη την Ελλάδα που τελευταία δραστηριοποιούνται πολύ.
Σουμέλα
Σουμέλα,
τα μπλογκ φθίνουν,
αλλά έχεις δίκιο ότι η συζήτηση -η όποια συζήτηση- έχει μεταφερθεί στο διαδίκτυο.
Και ποτέ η ζύμωση δεν τελειώνει...
Π.Φ.
Πατριάρχη,δεν νομίζω ότι φθίνουν τα μπλογκ.Ίσα ίσα αυτά σηκώνουν,μου φαίνεται,εδώ και καιρό το βάρος της βιβλιοκρισίας(καλής ή κακής και καλώς ή κακώς είναι διαφορετική συζήτηση)μα τα δυο τρία τελευταία χρόνια έγινε ευρέως αποδεκτό αυτό σαν πραγματικότητα κι άλλους τους ξενίζει,γιατί έχουν γαλουχηθεί ότι η κριτική (πρέπει να)γίνεται από τους επαγγελματίες των εντύπων και άλλους τους ενοχλεί για λόγους που (εγώ τουλάχιστον) δεν συμμερίζομαι.
Αυτό που μεταφέρθηκε στο fcb ή στο goodreads,που είναι όντως μαζικότερα ως μη απαιτητικά μέσα έκφρασης γνώμης(δεν βλέπω παρά ελάχιστους να τεκμηριώνουν τις σύντομες,τύπου μ΄αρέσει δεν μ΄αρέσει δηλώσεις που δεν τις κατηγορώ,προς Θεού,μια χαρά είναι να περνάνε ανώδυνα τα μη κριτικά μα που όλοι τα λέμε,"συγκλονιστικό βιβλίο που δεν έπεφτε από τα χέρια μου,το διάβασα απνευστί, με ξενύχτησε κτλ",αυτό λοιπόν που μεταφέρθηκε είναι ο σχολιασμός γιατί ίσως δεν δένει πια τόσο χαλαρά με τα ιστολόγια ακριβώς γιατί -πάντως όχι από το πουθενά-σηκώνουν το βάρος που είπα ήδη.Ίσως.
Τα μοιράζομαι μαζί σου αυτά και με τους επισκέπτες σου με επιφύλαξη,αλλά κάτι δεν σημαίνει το ότι δεν μειώθηκε η επισκεψιμότητα στα μπλογκς;Ο βιβλιόφιλος κόσμος δείχνει να τα παρακο- λουθεί ανελλιπώς παρόλο που προτιμά να κάνει σχόλια εκεί που θα έχει άμεση απάντηση και θα γίνει κουβέντα με συνεχή ροή(ειδικά στο fcb, που τρέχουν οι πάντες και γι αυτό βέβαια δεν μένει τίποτα).
Προσωπική αιτιολογία της απουσίας μου;Γράφτηκα στο εαπ-άντε να το πω,το ξέρουν ήδη αρκετοί-και γι αυτό χάθηκα.Έχω αλαλιάσει από το σχολικό διάβασμα και βεβαίως δεν σταμάτησα να διαβάζω λογοτεχνία,αυτό δεν γίνεται,μα πήγα πίσω το μπλογκ ώσπου να οργανώσω τον χρόνο μου. Κι ενώ νόμιζα ότι δεν θα πατάει ψυχή να διαβάζει για τα παλιά τη στιγμή που ο ντόρος για τόσα φρέσκα προϊόντα καλά κρατεί,συνεχιζόταν αμείωτη η επισκεψιμότητα.Άρα;
Άρα οι βιβλιόφιλοι δεν διαβάζουμε -χρησιμοποιώ πληθυντικό επειδή κι εγώ δεν έπαψα να ενημερώνομαι από τα δικά σας μπλογκ-καταναλωτικά (ό,τι βγαίνει και υμνείται δηλαδή)και επίσης βλέπουμε καθαρά πια τα ιστολόγια σαν κάτι που για μένα σίγουρα ήταν ανέκαθεν:αρχεία.
Την καλησπέρα μου και αν δεν απαντήσω σύντομα μη με παρεξηγήσετε,ε;
Αγαπητή Βιβή,
blog δεν σημαίνει "μονόλογος". Δεν ήρθαν να αντικαταστήσουν τις μονολογικές κριτικές με άλλα κείμενα (ερασιτεχνικά) που μιλάνε μόνα-τους, διαβάζονται μόνα-τους και μεταξύ των πολλών (έχεις δίκιο) αναγνωστών-τους και του συντάκτη-τους δεν υπάρχει αλληλεπίδραση.
Γι' αυτό λέω ότι τα ιστολόγια πλέον είναι ο Σιούλας ο Ταμπάκος.
Π.Φ.
Καλησπέρα Πατριάρχη Φώτιε.
Εξακολουθώ να μην καταλαβαίνω τι εννοείς με την λέξη «μονόλογος». Και μια-δυο φορές ακόμα είχε ανακύψει το ίδιο ζήτημα από σένα, αλλά και τότε δεν είχα καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα. Διαβάζοντας το τελευταίο σου σχόλιο, νομίζω ότι το περιορίζεις στην έλλειψη σχολίων, εκεί εντοπίζεις την «άτονη» αλληλεπίδραση μεταξύ των ιστολόγων και των αναγνωστών τους.
Μα το γεγονός ότι κάποιος διαβάζει τα κείμενά σου δεν είναι ήδη ένας διάλογος; Ο διάλογος επικυρώνεται την στιγμή που αυτός ο αναγνώστης τρέχει στο goodreads για να προσθέσει ενθουσιωδώς αυτό το βιβλίο που «ανακάλυψε» στην λίστα των βιβλίων προς ανάγνωση ή όταν πάει στο φβ και ποστάρει ένα κομμάτι από την ανάρτησή σου και ρωτάει επιπροσθέτως και άλλους φίλους τι γνώμη έχουν για αυτό το βιβλίο κλπ. Μονόλογος θα ήταν να έγραφες τις αναρτήσεις σου και να είχαν τα «κλικ» που πατούσες μόνο εσύ!
Τώρα, αν επιζητάς περισσότερη επισκεψιμότητα ή δημοσίευση σχολίων, είναι άλλο ζήτημα, και πρέπει να ανακαλύψεις εσύ πώς θα το καταφέρεις.
Μαραμπού, σ' ευχαριστώ για την ερώτηση.
Ποια η διαφορά μιας κλασικής κριτικής στην εφημερίδα με ένα ποστ σε ένα ιστολόγιο;
Πέρα από πολλά άλλα,
μια βασική διαφορά είναι ότι η κριτική γράφεται και διαβάζεται, χωρίς να υπάρχει διαλεκτική αλληλεπίδραση με τον αναγνώστη.
Ο τελευταίος δεν μπορεί να συζητήσει με τον κριτικό άμεσα.
Σε ένα ποστ αντίθετα η σημαντική για όλους διάδραση είναι εφικτή.
Τον τελευταίο καιρό όμως αυτή εκλείπει από την μπλογκόσφαιρα.
Και δεν είναι προσωπικό το θέμα. Αν ήταν, απλώς θα έκλεινα το μπλογκ, αφού δεν έχει κίνηση (σαν μαγαζί ακούστηκε αυτό).
Το θέμα είναι βαθύτερο: κορεσμός, αμεσότερος διάλογος στα social media, επανάπαυση των ίδιων των μπλόγκερ στις δικές-τους και μόνο αναρτήσεις, κλπ.
Ελπίζω να έγινα σαφής.
Π.Φ.
Νομίζω το «πρόβλημά» σου έγκειται στην μη αποδοχή από μέρους σου, της επιδράστικότητας των νέων μέσων, στο χώρο του βιβλίου αλλά και γενικότερα. Αναφορικά με το παράδειγμα του κριτικού εφημερίδας που αναφέρεις, έχω να σου πω ότι πλέον πολλές εφημερίδες που έχουν και διαδικτυακή παρουσία επιτρέπουν τα σχόλια στους αναγνώστες, και άρα, ίσως και ο ίδιος ο κριτικός νιώσει την ανάγκη να απαντήσει σε κάποιο σχόλιο (εφ' όσον το θέλει βέβαια). Επίσης πολλοί κριτικοί/συγγραφείς «κυνηγούν» οι ίδιοι τους αναγνώστες τους μέσω των κοινωνικών δικτύων και τους δελεάζουν με διάφορες μεθόδους -- φυσικά αυτό εναπόκειται και στην προσωπικότητα του ανθρώπου, όχι μόνο στην επαγγελματική του ιδιότητα.
Τα μπλογκς δεν μένουν πίσω σε αυτό. Δεν είναι θέμα εκσυγχρονισμού τους αλλά αν θέλεις (και αν μπορεί να ειπωθεί κάτι τέτοιο) είναι θέμα «φιλοσοφίας», «στάση ζωής». Ένα μπλογκ αντανακλά την αισθητική του δημιουργού του και κινείται με τον τρόπο που εκείνος έχει ορίσει. Η «σύνδεσή» του όμως με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πάντα βαίνει προς όφελός του. Πάντα μπορείς να ποστάρεις τα κείμενά σου ή τα λινκς προς αυτά, σε μέσα όπως το goodreads ή το φβ, και οι αναγνώστες θα έρθουν στο μπλογκ σου να τα διαβάσουν. Και εγώ παρακολουθώ στο goodreads διάφορες κριτικές (κάποιες εξ αυτών εξαιρετικά εμβριθείς), όμως όταν υπάρχει η δυνατότητα, μεταφέρομαι στα προσωπικά τους μπλογκς, γιατί θέλω αυτή την αύρα της προσωπικής αισθητικής του γράφοντος -- άσε που στα περισσότερα μπλογκς διαβάζεις πιο άνετα (εννοείται ότι υπάρχουν και εξαιρέσεις!) παρά σε μια ψυχρή φόρμα πλαισίου που υπάρχει στα υπόλοιπα μέσα. Αν δεν είσαι δικτυωμένος πουθενά, δεν πειράζει -- πάρα πολλοί άνθρωποι θα κοινοποιήσουν ανιδιοτελώς τα κείμενά σου και θα σου φερούν νέους «πελάτες» (ενίοτε και για να σε σκυλοβρίσουν για αυτά που γράφεις, συμβαίνουν και αυτά κάποιες φορές!).
Ο κορεσμός επέρχεται όχι τόσο σε θέμα πληθώρας των πληροφοριών όσο σε θέμα ιδεών. Όποιος μπορεί να ξεχωρίσει με την ουσία του και όχι με τον «θορυβό» του δε θα περνά για καιρό απαρατήρητος -- κάποια στιγμή θα εκτιμηθεί η προσπάθειά του. Στο φβ, υπάρχουν πάρα πολλοί που ζητούν τάχαμου ιδιαιτέρως συγχισμένοι, ποιο από αυτά τα δυο λογοτεχνικά αριστουργήματα να διαλέξουν «και παρακαλώ βοηθείστε με, έχω πελαγώσει!!», κανείς σοβαρός αναγνώστης δε θα πόσταρε ποτέ τέτοιο πράγμα! Τέλος πάντων, για πολλούς είναι και ένας τρόπος να ανοίξουν συζήτηση, για μένα είναι σκέτος θόρυβος. Τα φιλτράρεις (κατά τα γούστα σου) και πας παρακάτω.
Από την στιγμή που δεν υπάρχει ένα Υπερμπλόγκ όπου (έπειτα από συμφωνία) να δημοσιεύουν ετερόκλητοι άνθρωποι τα ετερόκλητα κείμενά τους, δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να «στηλιτεύεται» η «μονομέρεια» των εκάστοτε μπλογκς. Η προσωπική αισθητική, αν έχει ουσία και άποψη, θα δημιουργήσει εν καιρώ, και μία συλλογική. Αυτό πιστεύω εγώ. Συγγνώμη για την φλυαρία μου. Ελπίζω να μην ήταν σκέτος θόρυβος.
Τα σέβη μου.
Μαραμπού, δεν είναι καθόλου θόρυβος όσα λες.
Ωραία στηρίζεις όσα γράφεις και τα επιχειρήματά-σου δίνουν τροφή για σκέψη,
αφού πέρα από σαφή είναι και συλλογιστικά ολοκληρωμένα.
Ωστόσο,
αν δεις όλα όσα έγραψες, στην ουσία "παραδέχεσαι"
ότι το ιστολογείν, όπως είναι, έχει ξεπεραστεί από την τεχνολογία των κοινωνικών μέσων,
και ενώ έχει τη δική-του "αισθητική" ομορφιά (μ' αρέσει αυτή η σύλληψη),
μόνο αν περάσει στην επόμενη φάση της σοσιαλμιντιακής λογικής μπορεί να επιβιώσει.
Στην ουσία λέμε το ίδιο, έρχεσαι στα λόγια-μου (ακόμα και οι κριτικοί περνάνε όπως γράφεις σ' αυτή τη φάση, αν και αυτοί κραδαίνουν ακόμα το κύρος της "επαγγελματικής" άποψης που μπορούν και εκφράζουν),
αφού πέρασε ο καιρός που κάθε ποστ (δεν αναφέρομαι στο δικό-μου ιστολόγιο) προκαλούσε ορατές συζητήσεις.
Άρα, ή μένουμε στην "αισθητική" των blogs και αποδεχόμαστε τη συχνά α-διαλεκτική φύση-τους
ή περνάμε στη φάση της σοσιαλμιντιοποίησή-τους για να ξαναβρούμε τον χαμένο παράδεισο του διαλόγου.
Είμαι ο Σιούλας ο ταμπάκος που πρέπει να πουλήσω το όπλο-μου.
Καλημέρα
Π.Φ.
Αναπόφευκτα πρέπει να ΣΥΝΔΕΘΕΙ με την σοσιαλμιντιακή λογική για να ωφεληθεί, όχι απαραίτητα για να επιβιώσει. Στην ουσία τα μπλογκς επιβιώνουν εύκολα γιατί στηρίζονται στον λόγο που εκφέρεται σε αυτά -- όσο πιο ουσιώδης και καίριος είναι, ανάλογα με το θέμα του μπλογκ, τόσο καλύτερα. Όπως είπα και στο παραπάνω σχόλιο, ακόμα και αν δεν είσαι (και ο καθένας μας) δικτυωμένος στα κοινωνικά δίκτυα, ο κόσμος αργά ή γρήγορα σε ανακαλύπτει και σε παρακολουθεί.
Έπεσα τις προάλλες σε μια είδηση ότι η ΝΟΚΙΑ θα ξαναβγάλει το θρυλικό κινητό 3310! Το είχα λατρέψει τότε, όπως και πολύς κόσμος φαντάζομαι. Βέβαια, αν δεν το τροποποιήσει ώστε να γίνει ένα σύγχρονο κινητό με ίντερνετ κλπ (που μάλλον ΔΕΝ θα το τροποποιήσει, απ' ό,τι διάβασα) θα μείνει απλώς, εκείνη η όμορφη ανάμνηση που είχαν οι πρώτοι χρήστες του. Στην εποχή του, το 3310 αρκούσε αμά τη εμφανίσει να δημιουργήσει ορατές συζητήσεις... τώρα πια δεν μπορεί! Ωστόσο, παραμένει κινητό, που είναι και αυτό που μας ενδιαφέρει όταν πάμε να αγοράσουμε... κινητό τηλέφωνο!! Κάτι αντίστοιχο συνέβη με τα μπλογκς, δεν κάνουν πλέον ντόρο αλλά εξακολουθούν να υπηρετούν αυτό για το οποίο δημιουργήθηκαν. Και το γεγονός ότι στηρίζονται στον ανθρώπινο λόγο είναι ένα ακαταμάχητο όπλο υπέρ τους (μην πουλήσεις ακόμα το όπλο σου!).
Ο διάλογος δεν έπαψε, απλώς (ευτυχώς ή δυστυχώς) άλλαξε μορφή. Πλατφόρμες όπως το goodreads που έχουν βιβλιοφιλικό περίβλημα ίσως είναι πιο εκλυστικές από το φβ. Αργά η γρήγορα θα πρέπει να τις ενσωματώσουμε. Ακόμα και αν δυσφορώ κάπου κάπου που νοθεύεται η προσωπική αισθητική μου, εν τέλει, δεν το θεωρώ και τόσο κακό.
Τζόνι, πάρε το όπλο σου! :)
Τα σέβη μου
Νομίζω ότι η Βιβή και ο Μαραμπού έχουν δίκιο. Από τότε που ανακάλυψα τα βιβλιομπλογκς ενημερώνομαι συνέχεια μέσω αυτών για τι βιβλία που θα διαβάσω. Μπορεί να μην σχολιάζω συχνά αλλά κάθε μέρα τα επισκέπτομαι. Τα συζητώ με φίλους κι αυτοί κάνουν το ίδιο. Μάλιστα γνωρίζουμε και τα ονόματα απ'έξω και συχνά λέμε μπήκες να δεις τη γράφει ο Πατριάρχης ή η Βιβή ή ο Μαραμπού ή η Μαλακατέ...
Ειλικρινά νομίζω ότι μέσω των βιβλιομπλόγκ σας είμαι πολύ περισσότερο ευχαριστημένη απ'ότι οι κριτικές στις εφημερίδες και στα περιοδικά.
Τα σέβη μου από τις μουντές και κρύες Βρυξέλλες.
Σουμέλα
συγνώμη για τα κάποια ορθογραφικά λάθη στο παραπάνω σχόλιο αλλά τα έγραφα με το κινητό μου και μου ξέφυγαν
Σουμέλα
Post a Comment